ABD'liler bütçe krizine tepkili

#Duran Amerika’da Demokratlar ve Cumhuriyetçiler krizin aşılması için beklenen adımları atmıyorlar. Amerikan halkının ezici çoğunluğu da anketlere göre ‘Kongre’dekilerin “şımarık veletler” gibi davrandığını düşünüp bu yüzden politikacıları suçluyor. Obama dış gezilerini iptal etmeye başlarken, Monica Lewinsky skandalının başlangıcının  da 1995’teki kapanma olduğu belirtiliyor.
Hürriyet'in haberine göre, ABD’de devletin kapanması halkı öfkelendirdi ancak maaşlarını almaya devam eden politikacıların bundan şimdilik hiçbir rahatsızlığı yok. 1 Ekim’de başlayan 2014 mali yılı öncesi Amerikan Kongresi’nin Cumhuriyetçi ve Demokrat üyeleri bir harcama yasası üzerinde anlaşamadığı için pazartesi gece yarısından itibaren Amerikan Hükümeti’nin temel hizmetler dışındaki bütün birimlerini kapatıp 800 binin üzerinde devlet görevlisini zorunlu izne göndermesinden sonra Kongre’nin önünde toplanan halk bu yüzden dün aynı sloganı atıyordu. “Siz de işinizi yapın biz de!” Peki nasıl olacak? Bunu her yanıyla hesaplanmış politik akrobasiyle dönüştüren iki taraf nasıl anlaşacak?
Başkan Obama, önceki gün Beyaz Saray’daki Gül Bahçesi’ne çıkıp arkasına dizilen, sağlık reformunun sağladığı yeni sigorta koşulları sayesinde teminata kavuşmuş Amerikalılarla birlikte konuşurken taviz vermeyeceğini açıkça söyledi. Ve bir anlaşma zemini için 2010’da geçirdiği, herkesi sağlık sigortası almaya zorlayan reformdan geri atmasını isteyen Cumhuriyetçilere meydan okudu: “Cumhuriyetçiler, birçok Amerikalı’nın makul bir sağlık sigortasına kavuşmasını önlemek için ideolojik bir haçlı seferi üzerinden devleti kapatıyorlar. İşlerini yapmak için fidye istiyorlar. Bazı Cumhuriyetçilerin düşüncesizce taleplerine teslim olmayacağım. Bit bütçe geçirin ve bu kapanmayı sonlandırın.”
CUMHURİYETÇİLER ZORDA
Cumhuriyetçiler ve Demokratlar Amerikan halkının öfkesini çeken kapanmayı, 435 üyeli Temsilciler Meclisi’nin yenileneceği kritik 2014 ara seçimleri öncesi şimdiden birbirinin üzerine atmaya çalışırken, anketlerde suçlanan tarafın daha çok Cumhuriyetçiler olduğu görülüyor. CNN’in yaptığı son ankete göre Amerikalıların yüzde 46’sı olaydan Cumhuriuetçileri sorumlu tutuyor. Yüzde 36 ise Başkan Obama’yı suçluyor. Yüzde 13 her iki tarafın da bunda eşit pay sahibi olduğuna inanıyor. Ancak iş anlaşma zemini bulunması için sergilenen davranışlara gelince, halkın yüzde yüzde 60’ı, hem Demokratların hem Cumhuriyetçilerin krizde “şımarık bir velet” gibi davrandığını düşünüyor.
ÇÖZÜM ÜRETEN BİZİZ
Cumhuriyetçiler bu nedenle kamuoyuna, çözüm üreten taraf imajı vermeye çalışıyorlar. Salı günü Kongre’ye sundukları üç ayrı tasarıyla kapanan parkların açılması, savaş gazilerinin hizmetlerinin eksiksiz devam etmesi ve federal fonlarla işleyen Washington D.C.’de belediye hizmetlerinin devam etmesinini sağlamaya çalıştılar. Ancak Demokratların desteğini alamayıp prosedürel zorunluluklarla oluşan üçte iki çoğunluğa ulaşamayınca tasarıları geçiremediler.
Nasıl etkileyecek?
Uzmanlar şimdi bu kapanmanın olası maliyetini hesaplamaya çalışıyorlar. Goldman Sachs’ın hesabına göre kapanmanın Amerikan ekonomisine bir haftalık maliyetinin yüzde 0.3 küçülme olacağı tahmin ediliyor. Amerikan Kongresi’nin hesaplamalarına göre 1995-96’daki kapanmalar yüzüden ekonominin o dönem 1.4 milyar dolar zarar gördüğü dikkate alındığında, bu seferki kapanmanın ekonominin global etkileriyle çok daha büyük olabileceği düşünülüyor. Kapanmadan ziyade asıl tehlike ise 17 Ekim’de aşılacak Amerika’nın 16.7 trilyon dolarlık borç tavanı limiti. Kongre üyelerinin Amerika’nın temerrüde düşme riski doğacağından dünyayı da krize sürükleyebilecek borç tavanı krizini çözmek zorunda.
ABD’de bir protestocu da devletin kapanmasını ‘Şımarık veletler (spoiled brats)  gibi davranma’ dövizi ile eleştirdi.  
Yeni Lewinsky ortamı hazır
ABD Yönetimi, kapanmanın etkilerinin dünyada hissedilmemesi ve bunun Amerika’nın imajına zarar vermemesi için azami çaba sarfediyor. ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Jen Psaki, dünya genelindeki Amerikan konsolosluklarında yürütülen vize işlemlerinin bu açıdan devam edeceğini, Dışişleri Bakanı John Kerry’nin dış gezilerinin de süreceğini açıkladı. Ancak Beyaz Saray çalışma ofisindeki 1265 personelin zorunlu izne gönderilip bütün işlemlerin 436 kişiyle sürüdürülecek oluşu, Beyaz Saray’ın programında aksaklıklara neden oluyor. Başkan Obama, önümüzdeki hafta yapacağı Asya seyahatinin Malezya ve Filipinler ayağını bu nedenle dün sabah iptal etti. Bu, kapanmanın etkisinin hemen hissedildiği kısım. Bir de işin uzun vadeli, kimsenin şimdiden tahmin edemeyeceği sonuçları var ki… Monica Lewinsky 1995’in Temmuz’unda Beyaz Saray’da stajyer olarak işe başladığında dönemin Başkanı Bill Clinton ile uzaktan tanışıyorlardı. Ancak ne zaman ki, Kasım ayında Clinton ve Kongre arasındaki anlaşmazlıklar yüzünden Amerikan devleti kapandı. Beyaz Saray tenhalaştı. Aynı ay Clinton ve West Wing’e alınan Lewinsky arasındaki seks ilişkisi de başladı.
‘Bronz Adam’ zorda
Halk kapanmadan daha çok Cumhuriyetçileri sorumlu tutarken, hedefteki isim ise Temsilciler Meclisi’nin Başkanı John Boehner oldu. Cumhuriyetçi Parti içindeki bir grup ılımlı isim, Boehner’i aşırı uçtaki Çay Partisi’ne yakın milletvekillerinin kontrolüne girmek ve krizde partiye zarar vermekle suçluyorlar. New York Times gibi gazeteler ise yayınladıkları başyazılarla, krizden doğrudan Boehner’in sorumlu olduğunu, Boehner’in ülkeye zarar verdiğini savundular.
Kendi başınızın çaresine bakın
· Kapanmanın en çok vurduğu yer, 18 bin çalışanından sadece 550’siyle devam edebilen uzay araştırmaları merkezi NASA oldu. Uluslararsı Uzay İstasyonu’nda kalan iki astronot, bu yüzden talk şovlarda önceki gece birçok şakaya konu oldu. Güneş Sistemi’nde araştırmalar yürüten “Voyager 2” uzay aracının twitter hesabından ise “Devlet kurumları kapandığından bu hesaptan mesaj atamayacağız. Elveda insanlar. Kendi başınızın çaresine bakın” mesajı yayınlandı.
· Kamu kuruluşları, zorunlu izne gönderilenlere düzgün iş bırakmayı sağlayacak “yapılacakalar listesi” gönderdi. Bunların arasında “Blackberry’le-rinizin çalıştığından emin olun” ve “Çiçeklerinizi sulamayı unutmayın” gibi maddeler de vardı.
· Şirketler, şimdi epey boş zamanı olacak 800 binin üzerindeki devlet memurunun peşine düştü. Amerikan Sinemalar Birliği, sinemaya giden kamu çalışanlarına bedava patlamış mısır verileceğini duyurdu. Hamburger zinciri Z-Burger ise kamu çalışanı kimliğine gösterenlere bedava hamburger vereceğini açıkladı.
· Twitter’ın borsaya kote olması ertelenmek zorunda kalacak.
Dolar 2 TL’nin altında
ABD’de 17 yıldan bu yana ilk kez hükümetin faaliyetlerini yerine getiremez duruma düşmesi önceki gün Fed’in tahvil alımlarını azaltmayacağı beklentisine neden olmuştu. Özellikle borsalara yansıyan olumlu hava dün etkisini döviz piyasası üzerinden sürdürdü. Akşam saatlerinde dolar TL karşısnda değer kaybederek 1,9960’a kadar düştü. Piyasalar gün boyuncaAvrupa Merkez Bankası (ECB) ile İtalya’daki güven oylamasını takip etti. Faizi değiştirmeyen Avrupa Merkez Bankası’nın Başkanı Mario Draghi, faizleri düşük tutma taahhüdünü tekrar etti. Draghi, toplantı sonrası yaptığı açıklamada para politikasına yönelik tüm araçları değerlendirmeye hazır olduklarını ve parasal gevşemenin gerektiği düzeyde korunacağını söyledi. İtalya’da ise hükümetin güven oylamasında eski başbakan Berlusconi’nin partisinden alacağı destekle ayakta kalacağı beklentisi piyasaların tutunmasını sağladı. ABD’de hükümetin kapanmasının etkisiyle gün içerisinde 1.290 dolara inen altının ons fiyatı daha sonra 1320 dolara çıktı. BIST günü yüzde 1,71’lik kayıpla 75.162 puandan kapattı.