ABD Doları 'Emperyal Döngü'yü nasıl harekete geçiriyor?

FINANSGUNDEM.COM - DIŞ HABERLER SERVİSİ

ABD ekonomisi bir resesyonun arifesinde olsa da ABD Doları güçlenmeye devam ediyor. Bu gücün  küresel ekonomi üzerindeki etkisi, sanılanın aksine giderek büyüyor.

Finansgundem.com’un derlediği bilgilere göre, ABD Doları yalnızca küresel ekonominin baskın para birimi değil aynı zamanda küresel ekonomik koşulları etkileyen kilit bir değişken olma niteliği de taşıyor.

İmparatorluk Doları

MarketWatch’tan William Watts’ın haberine göre, küresel ekonomide uzun süredir sadece ABD Doları’nın borusu ötüyor. Peki bunun nedenleri neler? Araştırmacılar, ABD Doları’nın yalnızca baskın küresel para birimi değil, aynı zamanda küresel ekonomik koşulları etkileyen kilit bir değişken olduğunun altını çiziyor.

New York Federal Rezerv Bankası’nın yayınladığı yakın tarihli bir makale, ABD para biriminin küresel ekonomik aktiviteyi yönlendirmedeki kritik ve belirleyici rolünü analiz ediyor ve ABD Doları’nın etkisini “kendi kendini güçlendiren bir ‘Emperyal Çember’" içinde ele alıyor.

Araştırmacılar Özge Akıncı, Gianluca Benigno, Serra Pelin ve Jonathan Turek, geçen yılın sonlarında yayınladıkları makalede, dolardaki dalgalanmaların küresel makroekonomik aktiviteyi nasıl yönettiğini açıklıyor.

Döngü mekanizması

Araştırmada, imparatorluk çemberi adı verilen döngünün nasıl bir seyir izlediğinden söz ediliyor. Çember, şu sözlerle ifade ediliyor: “ABD para politikasındaki sıkılaştırma, çemberi harekete geçirerek doların değer kazanmasına neden oluyor. Küresel ekonominin yapısal özellikleri göz önüne alındığında, daha sıkı politikalar ve doların değerlenmesi ve artan oranda kullanılması, gelişmekte olan piyasa ekonomilerinde oluşan görece daha büyük bir düşüşün öncülüğünde küresel olarak imalat faaliyetlerinde daralmaya yol açıyor. Küresel, yani ABD dışı imalatta ortaya çıkan daralma, ABD mallarına yönelik yabancı nihai talebin azalması nedeniyle ABD imalat sektörüne geri dönüyor. Aynı güçler aynı zamanda emtia fiyatlarında ve dünya ticaretinde de düşüşe yol açıyor. Oluşan mekanizmamızın son evresinde ise, ABD ekonomisinin küresel gelişmelere nispeten daha az maruz kaldığı göz önüne alındığında, küresel imalat ve küresel ticaretteki daralma, doların daha da güçlenmesiyle ilişkili şekilde döngüyü güçlendiriyor.”

İki temel asimetri

Peki döngü neden bu şekilde çalışıyor? Araştırmacılar, ‘Imperial Circle'ın yani bu ‘Hegemonik Çember’in arkasında iki temel ‘asimetri’nin yattığını savunuyor.

Araştırmada bu asimetrilerden ilki, 'uluslararası para sisteminde doların küresel kullanımının ABD ekonomisinin göreceli boyutunu ve büyüklüğünü büyük ölçüde aşması' olarak tarif ediliyor.

Araştırmacılar, doların uluslararası ticarette baskın faturalama yani ödeme para birimi olduğunu ve bunun da dolar hareketlerinin küresel imalat üzerindeki etkisini artırmaya hizmet ettiğini belirtiyor. Araştırmada, doların aynı zamanda uluslararası bankacılıkta da baskın para birimi olduğuna işaret ediliyor. Ayrıca, araştırmacılar, önceki araştırmaların, güçlü bir doların tedarik zinciri bağlantılarını desteklemek için gereken dolar finansmanının kullanılabilirliğini azaltma eğiliminde olduğunu gösterdiğini de belirtiyor.

Araştırmacıların sözünü ettiği ikinci asimetri ise “ABD ekonomisinin ticaret ortaklarına göre küresel ticaretteki hareketlere daha az maruz kalması” olarak gösteriliyor. İkinci asimetriyi daha da netleştiren araştırmada, son 50 yılda, ihracatın gayri safi yurt içi hasıla içindeki payının özellikle Euro Bölgesi ve Çin'de keskin bir şekilde arttığından ancak ABD'de, GSYİH'nın yüzdesi olarak ticaretin aynı dönemde nispeten düşük ve sabit kaldığından bahsediliyor.

Araştırmacılar doların kendi kendini güçlendiren hegemonik yapısını şöyle özetliyor: “ABD ekonomisinin küresel ekonomiye maruz kalması nispeten zayıfken, doların uluslararası ticaret ve finanstaki hegemonik rolü genişledi. Bu ikilik, doların kendi kendini gerçekleştiren döngü yanlısı bir güç olarak hareket etmesi için gerekli koşulları yaratıyor.”

Dolar/TL dar bantta hareket ediyor

Süper zenginlerden trilyon dolarlık rekor kayıp

ABD ekonomisinde yumuşak iniş beklentileri doları baskılıyor

Küresel ekonominin faiz faturası 13 trilyon dolar

Yabancılar, milyarlarca doları Rusya’dan çıkaramıyor