8 başlıkta koronavirüs hakkında bilinmesi gereken her şey

Covid-19, ilk olarak 2019'un aralık ayında Çin'in Hubey eyaletine bağlı Vuhan kentinde tespit edildi. Virüsün çıkış noktasının Vuhan'daki "Huanan Balık Pazarı" olduğu ve burada satılan yarasalardan insanlara bulaştığına dair teoriler ortaya atıldı. Ancak daha sonra yapılan araştırmalar, bu bilginin doğruluğunu sorgular nitelikteydi.

Çıkış noktası Çin olan Covid-19 çok kısa bir zaman içinde dünyanın dört bir yanına yayıldı. En az 50 ülkede görülen yeni tip koronavirüs bazılarındaysa can kayıplarına yol açtı.

Virüsün ulaştığı ülke sayısıyla beraber can kayıplarının sayısı da her geçen gün artmaya devam ediyor.

Peki, yeni yılı salgın alarmıyla başlatan ve binlerce insanın ölümüne neden olan yeni tip koronavirüs (Covid-19) hakkında neler biliyoruz?

Koronavirüs nedir?

Dünya Sağlık Örgütü koronavirüsleri hayvanlarda ve insanlarda hastalığa neden olan büyük bir virüs ailesi olarak tanımlıyor. Koronavirüsün insanlarda soğuk algınlığından Orta Doğu Solunum Sendromu (MERS) ve Şiddetli Akut Solunum Sendromu (SARS) gibi daha şiddetli hastalıklara veya zatürreye kadar solunum yolu enfeksiyonlarına neden olduğu belirtiliyor.

Koronavirüsler adını kendilerini sararak taç oluşturan protein kapsüllerinden alıyor. Bu özelliğinden dolayı virüslere Latince taç anlamına gelen "corona" ismi veriliyor.

2019 yılında ortaya çıkan ve Covid-19 olarak bilinen yeni tip koronavirüs, insanda etki gösteren koronavirüslerin yedinci çeşidi.

Hayvandan insana ve insandan insana bulaşabilen bu yeni koronavirüs, 2019 yılında Vuhan'daki salgın başlamadan önce bilinmiyordu.

Koronavirüsün belirtileri neler?

Covid-19'un belirti göstermeden bulaşıcı olabildiği 2 ila 14 günlük bir kuluçka dönemi olduğu biliniyor.

Koronavirüsün en yaygın belirtileri, yüksek ateş, halsizlik ve kuru öksürük. Bazı hastalarda bu belirtilere boğaz ağrısı, burun akıntısı, ağrı ve ishal de eşlik ediyor. Koronavirüsün bulaştığı hastalardan bazıları belirti göstermeyebilir.

Dünya Sağlık Örgütü, virüsün bulaştığı hastaların yaklaşık yüzde 80'inin özel bir tedaviye ihtiyaç duymadan iyileşebildiğini söylüyor. Koronavirüsün bulaştığı her 6 insandan birindeyse, hastalık ciddi boyutlara ulaşabiliyor ve solunum güçlükleri baş gösteriyor.

Covid-19'un öldürme oranı nedir?

2003 yılında ortaya çıkan ve Covid-19 ile benzerlikler taşıyan SARS salgınında, hastalığa yakalanan her 10 kişiden 1'i hayatını kaybetmişti, yani ölüm oranı yüzde 10 civarındaydı.

Covid-19'a yakalananlar arasındaki ölüm oranı SARS'ın neredeyse beşte biri.

Dünya Sağlık Örgütü'ne göre, virüsün bulaştığı insanların yaklaşık yüzde 2'si hayatını kaybetti.

Ancak Covid-19'un SARS'a göre 6-7 kat daha hızlı yayıldığı belirtiliyor.

Bunun yanında yaşlılarda ve yüksek tansiyon, kalp problemleri ve diyabet gibi altta yatan başka sağlık sorunları olan insanlarda koronavirüsün ciddi hastalık geliştirme olasılığı çok daha yüksek.

Normal grip olarak bilinen influenzanın ölüm oranı ise yüzde 0,1. Bu oran SARS veya Covid-19'a göre oldukça düşük, ancak her yıl 500 binden fazla kişi doğrudan veya dolaylı olarak normal grip nedeniyle ölüyor.

Koronavirüs hangi ülkelere yayıldı?

Koronavirüs şimdiye kadar en az 50 ülkede görüldü. Bunlar arasında Çin dışında en çok ölümün görüldüğü ülkelerden biri Türkiye'nin komşusu İran oldu.

Türkiye'deyse henüz bildirilmiş bir vaka yok.

Koronavirüsün açık ara en çok vurduğu ülke, başlangıç noktası olan Çin.

Çin'de koronavirüs bulaşan vaka sayısı on binler, ölü sayısıysa binlerle ifade ediliyor.

Avrupa ülkeleri arasında en çok endişe veren, İtalya oldu. İtalya'da koronavirüsün bulaştığı yüzlerce hasta olduğu açıklandı.

Covid-19'a karşı hangi önlemler alındı?

Hükümetler, koronavirüsün yayılımını önlemek için sınırları kapatma, seyahat kısıtlamaları, karantina gibi birçok tedbir uyguladı.

Birçok ülkede koronavirüslü hastalara özel karantina merkezleri ve hastaneler kuruldu.

İlk olarak Çin hükümeti, Vuhan kentine ulaşımı yasaklayarak virüsün ülke genelinde yayılmasını engellemeye çalışmıştı.

Hava yolu şirketleriyse virüsün yoğun olarak görüldüğü bölgelere uçak seferlerini askıya aldı.

Havaalanları ve kentlere diğer giriş noktalarında, termal kameralarla koronavirüs semptomları gösteren hastaları tespit etmek üzere taramalar yapılıyor.

Türkiye de dahil pek çok ülkede yüz maskesi satışlarında patlama oldu.

Koronavirüsün yoğun olarak görüldüğü ülkelerle olan sınırlar kapatıldı.

Türkiye'deyse en son Dışişleri Bakanlığı halka, koronavirüs vakalarının arttığı İtalya ve Irak'a zorunlu olmadıkça seyahat etmeme uyarısında bulundu.

Koronavirüse karşı aşı bulundu mu?

Covid-19'a karşı henüz lisanslı bir tedavi ve aşı geliştirilemedi.

Dünya Sağlık Örgütü Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, 11 Şubat'ta yaptığı açıklamada Covid-19'a karşı geliştirilecek ilk aşının 18 ayda tamamlanabileceğini söyledi.

Öte yandan en son Çin'de denenen plazma terapisinin sonuçları, Covid-19'dan etkilenen hastalara umut verdi. Dünya Sağlık Örgütü Acil Sağlık Programı Direktörü Dr Mike Ryan da plazma tedavisi için çalışmalara destek verdiklerini duyurdu.

Dünya Sağlık Örgütü koronavirüs için ne diyor?

Dünya Sağlık Örgütü, Covid-19'a ilişkin küresel alarm seviyesini "acil durum" olarak belirledi.

DSÖ, Covid-19'un ilk olarak tespit edildiği tarihten bu yana, salgını "Uluslararası Boyutlu Kamu Sağlığı Aciliyeti" (PHEIC) olarak tanımlıyor.

Örgüt, şubat ayında Covid-19 adını verdiği yeni tip koronavirüs salgını için "epidemik" terimini kullanma kararı aldı.

Bu kapsamda gelişmemiş ülkelere salgının kontrolü ve yayılmasını önlemek için yardım gönderiliyor.

Öte yandan, DSÖ ulusal ölçekte koronavirüsten korunmak üzere birtakım tavsiyelerde bulunuyor. Bunlardan bazıları şu şekilde:

Sosyal mesafe oluşturulması -özel hastaneler ve karantina merkezleri kurmak gibi,

Sağlık stratejilerinin etkinliğinin yakından izlenmesi,

Halka semptomları tespit edici ve bulaşma riskini azaltıcı araçlar verilmesi,

Yoğun kaynak kontrolü; hastaları izole etme, temas takibi, sağlık kontrolü, hastalığın önlenmesi ve

kontrolü için tesisler oluşturma, sürekli aktif izleme ve sınırlama faaliyetleri vb.

Ülkelerde dirençlilik için hazırlık yapılması.

Koronavirüsten korunmak için ne yapmalıyım?

DSÖ kişisel hijyene dikkat ederek virüsten korunmak için bazı ipuçları veriyor:

Ellerinizi düzenli olarak alkol bazlı bir jelle tamamen temizleyin ya da sabun ve suyla iyice yıkayın.
Hapşıran ya da öksüren bir insanla aranızda en az 1 metre mesafe tutun.

Göz, ağız ve burnunuza dokunmaktan kaçının.

Sizin ve çevrenizdekilerin solunum hijyeni uyguladığından emin olun. Bu hapşırırken ya da öksürürken ağzınızı ve burnunuzu dirseğinizle ya da bir mendille kapatmanız gerektiği anlamına geliyor. Kullanılmış mendili derhal atın.

Kendinizi iyi hissetmiyorsanız, evinizde kalın. Eğer ateşiniz varsa, öksürüyorsanız ve nefes almakta güçlük çekiyorsanız tıbbi yardım alın ama önce sağlık kuruluşlarını arayın. Yerel sağlık kurumlarının talimatlarına uyun.

Covid-19 hakkındaki son gelişmelerden haberdar olun.