72 kentin 45’inde kirlilik ‘çok yüksek’

Temiz Hakkı Platformu (THHP)’nun hazırladığı 2021 hava kirliliği raporu açıklandı. Bu yıl dördüncüsü açıklanan rapora göre, 72 ilin 45’inde PM10 değerleri ulusal sınır değerleri aştı. Kanser sebebi olarak gösterilen ince partikül PM 2.5 seviyesi ise 42 şehirde yeterli düzeyde ölçülmedi .

Rapora göre 2020 yılında Türkiye’de sadece Bitlis ve Hakkari’de Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ)’nün önerdiği kılavuz değerlerin altında temiz hava solundu.

Yaşlanmayı tetikler

Üstelik, bu kılavuz değerler DSÖ tarafından hava kirliliğinin güvenli limiti olmadığı için geçtiğimiz günlerde yüzde 75 oranında aşağıya çekildi. Havanın Kovid-19 virüsünün vücuda girişini kolaylaştırdığı belirtilen raporda, hava kirliliğinin genlere de etki ederek yetişkinlerde majör depresyonu ve yaşlanmayı tetiklediği vurgulandı. 

İlçede, DSÖ yıllık kılavuz değerlerinin 2 katından fazla bir kirlilik yaşandığı ortaya konuldu. Aliağa’da bulunan en önemli kirletici kaynaklar; kömürlü termik santral, hurda metal işleyen demir-çelik fabrikaları ve haddehaneler olarak sıralandı.  

Raporda, hava kirliliğinin Türkiye’nin 12 şehrinde artık tüm yıla yayılan bir sorun olduğunun altı çizilirken, “Muş, Iğdır, İstanbul, Sinop, Malatya, Edirne, Tokat, Kayseri, Denizli, Düzce, Karabük, Ağrı ve Ankara’daki 15 istasyonda 2020 yılı boyunca yapılan ölçümlerde ‘yüksek hava kirliliği’ gözlemlendiği vurgulandı .

Yüzde 55 azaltacak

Yeterli derecede ölçüm yapılan 175 istasyonun yüzde 97.7’sinde yıllık PM10 ortalamasının DSÖ kılavuz sınır değerlerinin üzerinde olduğunu vurgulayan THHP Koordinatörü Buket Atlı, “PM2.5 hava kirliliği kaynaklı hastalık yükü ve ölümleri anlayabilmemiz için en temel gösterge. Ancak ülke genelinde ölçümü yapılmıyor ve hala mevzuatta PM2.5 için limit değer bulunmuyor. Türkiye, 2030 yılına kadar hava kirliliği kaynaklı erken ölümleri yüzde 55 azaltacağını taahhüt etti. Artık büyük bir halk sağlık sorunu olan hava kirliliği ile mücadele için ulusal düzeyde bir hava kirliliği ile mücadele stratejisinin açıklanması gerekiyor” diye konuştu.

‘Kirli havada Kovid ölümleri de artıyor’

Halk Sağlığı Uzmanları Derneği temsilcisi Dr. Öğretim Üyesi Melike Yavuz ise rapordan elde edilen bulgulara dair, “Araştırmacılar hava kirliliğinin yüksek olduğu bölgelerde Kovid-19 vaka ve ölüm sayılarının daha yüksek olduğunu gözledi. Kirli havanın Kovid-19 virüsünün vücuda girişini kolaylaştırdığını mekanizmaları ile gösteren bilimsel kanıtlar mevcuttur. Ayrıca hava kirliliği sebep olduğu kronik hastalıklar nedeniyle Kovid-19 hastalığının şiddetini arttırıyor. Araştırmalar özellikle ince partikül (PM2.5) ve daha çok trafikten kaynaklanan azot dioksite (NO2) kısa veya uzun süreli maruz kalmanın, yüksek Kovid-19 enfeksiyon ve ölüm oranlarına önemli ölçüde katkıda bulunduğunu gösteriyor” değerlendirmesini yaptı.

Orman yangını riski

Orman yangınlarıyla ortaya çıkan hava kirliliğine de dikkat çekilen raporda, 2020’de Hatay Samandağ’da yaşanan yangın sebebiyle, havaya iklim değişikliğinn nedenlerinden siyah karbon salındığı belirtildi. Raporda “2021 yılında Muğla, Antalya ve Tunceli’de yaşanan orman yangınlarının benzerlerinin ileride yaşanması halinde, hastalık riskini azaltacak ekipmanlar dağıtılması gerekir” görüşleri sıralandı.

Dünya'yı en çok kirleten ülkenin Çin olduğu açıklandı

Hava kirliliğinin Kovid-19'a etkisi