60 milyar dolarlık kaynak: Sukuk piyasası

Dünyada ‘faizsiz bono’ olarak bilinen Sukuk piyasaları son yıllarda giderek gelişiyor. İslamî finans araçları içinde en yaygını olanı Sukuk ihracı, alternatif finansman aracı olarak Hazine ve katılım bankaları tarafından zaman zaman kullanılan bir yöntem.

Türkiye’de katılım bankaları Sukuk ihraç ederek ilk borçlanmayı 2010 yılında gerçekleştirdi. Hazine ise Sukuk ihraç ederek borçlanmaya 2012 yılında başladı. Reel sektörde ise Sukuk ihracı beklenen seviyede değil. Bunun da en büyük nedeni reel sektör şirketlerinde Sukuk ihracıyla ilgili teknik kapasitenin yetersiz olması. Bu alanda yetişmiş insan gücü olmaması veya finans bölümlerinin yeterli bilgi ve birikime sahip olmaması.

Türkiye’nin önde gelen yerel kredi derecelendirme kuruluşlarından olan Turkrating ve ESMA (European Securities and markets authority) lisansına sahip uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Capital Intelligence, Sukuk piyasaları hakkında bilgi vermek ve Sukuk ihracıyla ilgili reel sektörde farkındalık yaratmak amacıyla İstanbul’da bir çalıştay düzenliyor. 26-27 Nisan arasında iki gün sürecek çalıştayda Sukuk düzenlemesi, fiyatlaması, ihraç edilmesine ilişkin mekanizmalar ve uygulamalar tartışılacak. Turkrating Genel Müdür Yardımcısı Sanem Kabakılıç, çalıştayda özellikle teorik bilgilerden kaçınarak uygulamalardaki sorunların ve fırsatların ele alınacağını söylüyor. Sanem Kabakılıç hem çalıştay programının içeriği hem de Türkiye’de Sukuk piyasalarının potansiyeliyle ilgili sorularımızı yanıtladı.

-Böyle bir çalıştay nasıl gündeminize geldi?

-Bugün Sukuk piyasası 60 milyar dolar büyüklüğünde bir pazar ve sadece Müslüman ülkelerinin kullanımı ile sınırlı değil. Örneğin İngiltere hükümeti ilk kez Haziran 2014’te 5 yıl vadeli 200 milyon tutarında bir Sukuk ihracı gerçekleştirdi. Sukuk ve diğer İslami finansman araçları Londra, Frankfurt, Paris, Lüksemburg ve İrlanda borsalarında işlem görmektedir. Ortadoğu ve özellikle Körfez ülkelerinde ihtisalaşmış olan Capital Intelligence ile ortak çalışmalarımız çerçevesinde bu konuda bir eğitim düzenlemeyi planladık. Türkiye'de derecelendirdiğimiz kuruluşların derecelendirme almalarında esas amaçları bono ve tahvil gibi banka dışı kaynaklardan yararlanarak finansman yapılarını güçlendirmek.
Türkiye’de kira sertifikaları olarak bilinen Sukuk da alternatif bir finansman aracı olarak kredi derecelendirme notu bulunan kuruluşlarca kullanılabilir.

-Bu çalıştayın amacı nedir?

-Bu çalıştayın temel amacı alternatif piyasalara girerek finansman kaynaklarını çeşitlendirmeyi düşünen şirketlere bu piyasaların nasıl işledikleri hakkında bilgi verilerek bu pazarlardaki yatırımcılara ne şekilde ulaşabileceklerini anlatmak. Sabit Getirili İslamî Menkul Kıymetlerin (Sukuk) düzenlenmesi, fiyatlanması ve ihraç edilmesine ilişkin mekanizmaları ve uygulamaları tartışmak. Bu amacın yanısıra çalıştayda, hem talep ve arz yönünden kapsayıcı bir Sukuk piyasaları analizi sunulacak hem de farklı Sukuk çeşitleri ile proje finansmanı uygulamalarının teknik yapılanmasına ilişkin pek çok örnek üzerinde çalışmalar yapılacak. Özellikle teorik bilgilerden kaçınarak uygulamalardaki sorunlar ve fırsatlar ele alınacak. Sermaye piyasamızda farklı Finans kaynaklarının çeşitlendirilmesi ve kullanılabilmesi amacı doğrultusunda İslami borçlanma araçlarının nasıl devreye sokulabileceği ve hangi tür projelerde kullanılabileceği hususları ön plana çıkacak. 

-Çalıştayın programı hakkında bilgi verebilir misiniz?

-Öncelikle şunu söylemek istiyorum, çalıştayın tüm sermaye piyasası katılımcıları için yararlı olacağını umuyoruz. Çalıştay iki günde 16 saatlik bir programdan oluşuyor; Birinci gün sabit getirili İslami menkul kıymetler piyasası gözden geçirilecek ve sukuk ihraçlarının dayandığı ekonomik ve finansal temeller, yatırım aracı olarak kullanıldığı alanlar ve arz-talep dengesi dinamikleri ele alınacak. Aynı zamanda, Sukuk derecelendirme metodolojileri ve süreçleri ile yatırımcıların perspektifinden farklı değerlendirme kriterleri üzerinde durulacak.
İkinci gün ise bir Sukuk ihracının her aşamasının nasıl yapılandığına ilişkin farklı sukuk uygulamalarına ilişkin örnekler üzerinde çalışma yapılacak. Ayrıca, Sukuk tahvillerinin proje finansmanı için kullanılmasına yönelik farklı örnekler fiyatlama, maliyet ve dokümantasyon süreçleri bağlamında gruplara ayrılarak uygulamalı olarak çalışılacak.

-Bu eğitimi kimler verecek?

-Eğitmenlerimiz Capital Intelligence'in İş Geliştirme Birimi direktörleri Dr. Ghassan Chammas ve Nicolas Photiades. Dr. Ghassan, hem bankacılık hem düzenleyici yapılar cephesinde son derece geniş deneyime sahip bir finans mühendisi ve İslami finansman uzmanı. Lübnan Merkez Bankası’na İslami finansman ve bazı İslami bankalara ürün geliştirme, kurumsal yönetim ve risk yönetimi konularında danışmanlık yapmış. Ayrıca Lübnan, Fransa, İngiltere, ABD, Kuveyt, BAE, Umman Sultanlığı ve Arjantin başta olmak üzere dünyanın birçok ülkelerinin üniversiteleri ve kurumlarında İslami finansman konusunda dersler vermiş.
Nicolas Photiades ise; yatırım ve yatırım bankacılığı ile kredi araştırması konularında 25 yılı aşkın bir deneyime sahip. Lübnan’ın en önemli bankalarından birinde yatırım bankacılığı biriminin başkanlığını, Suudi Arabistan’da bir yatırım bankası iştirakinin CEO’luğunu ve New York’da yerleşik ve Blom Bank ve GEM ortak girişimi olan bir özel sermaye fonunun Yatırım Yöneticiliğini yapmış.

-Çalıştaya katılmak isteyenler ne yapmalı?

-“Sukuk Piyasasına Profesyonel Bakış” çalıştayına www.turkrating.com/kayit/ adresinden kaydolarak katılmak mümkün. İki günlük çalıştayımızın kayıt ücreti kişi başı 850 Euro. 

-Türkiye’nin Sukuk potansiyeli nedir acaba?

-Geleneksel tahvillerin aksine, yatırımcılar İslami tahvillerin ihracından, faiz yerine finanse edildiği varlıktan elde edilen gelir/kardan pay alıyor. Alternatif bir finansman aracı olan İslami finans ürünlerine yatırım yapan yatırımcılar arasında İslami yatırımcılar kadar konvansiyonel yatırımcılar da önem arz ediyor. Türkiye şu ana kadar global Sukuk piyasasında 11.4 milyar dolarlık Sukuk ihracıyla yüzde 2’lik pay aldı. Bu ihraçların yüzde 66’sı Hazine, yüzde 34’ü bankalar ve şirketler tarafından gerçekleştirildi. Türkiye’de reel sektör şirketleri İslami finans araçlarının geleneksel fonlama ihtiyaçları yanında özellikle proje finansmanı alanında kullanımı konusuna da ilgi duyuyor.

-Reel sektör ne öğrenecek bu eğitimde?

-Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Capital Intelligence iş birliğiyle düzenlenen çalıştayda, hem talep ve arz yönünden kapsayıcı bir Sukuk piyasaları analizi sunulacak hem de farklı Sukuk çeşitleri ile proje finansmanı uygulamalarının teknik yapılanmasına ilişkin çok sayıda örnek üzerinde çalışmalar yapılacak. Amacımız sermaye piyasası katılımcılarının ve özelliklede reel sektörün finansman kaynaklarını çeşitlendirmek amacıyla bu ürün hakkında da ileri düzeyde bilgi sahibi olmasını sağlamak.

-Son olarak Turkrating ve CapitalIntelligence hakkında bilgi verir misiniz?

-Turkrating logosu altında İstanbul Uluslararası Derecelendirme Hizmetleri A.Ş. ünvanıyla 2006 yılında kurulmuş ilk yerel kredi derecelendirme şirketlerinden Turkrating, münhasıran Türkiye'de faaliyette bulunan şirketlerin ve finans kuruluşlarının  aralarındaki finansal güç farklarını yansıtacak şekilde, ulusal ölçekte derecelendirme notu veriyoruz. Bilgi birikimleri bakımından birbirini tamamlayan çok ortaklı bir girişim. Turkrating’in yerel ortakları; Gülnur Üçok ve Serdar Aktan  sermaye piyasaları, bankacılık ve derecelendirme alanında, yabancı ortaklar; Roy Peter Weinberger, Philippe Delhaise ve Mahesh Kotecha ise özellikle gelişmekte olan piyasalarda derecelendirme alanında önemli deneyimlere sahipler.

Capital Intelligence, AB'nin düzenleyici kuruluşu ESMA'nın (European Securities and Markets Autority) lisansına sahip, 30'un üzerinde ülkede faaliyet gösteren bağımsız bir uluslararası kredi derecelendirme şirketi. Ortadoğu, Körfez, Uzakdoğu ve Doğu Avrupa ülkelerinde geniş bir müşteri portföyüne sahip, öncelikle mali kuruluşların derecelendirmesinde ihtisaslaşmış ve Türkiye'de de yıllardır 20 bankayı derecelendiriyor.

SUKUK  PİYASASINA BAKIŞ ÇALIŞTAYI

1.GÜN

9:00 - 11: 00  Sabit Getirili Menkul Kıymetler Piyasasına Bakış
Açış Değerlendirmesi: İslami Bankaların sağlamlığını etkileyen ekonomik faktörler.

Bu Çalıştay katılımcılara sabit getirinin dinamik dünyasını ve bu kapsamda oluşan global varlık dağılımını grarafikler içeren slaytlar ile sunarak başlayacaktır. Bu giriş bölümünde düşük petrol fiyatları ve FED etkili yüksek oranların sabit getirili ihraçların global iklimine yansımaları üzerine odaklanılacaktır. Bu bölüm sukuk derecelendirme metedolojisinin kapsamlı bir açıklaması ve yatırımcıların bakış açısından farklı kredi derecelendirme mülahazaları ile sona erecektir. Bu bölüm aynı zamanda derecelendirme sürecinin  kısa bir tanımını ve bazı sukuk ihraçları için hazırlanan ilginç derecelendirme raporlarının değerlendirilmesini içerecektir.

11:00 - 11:20 Kahve Molası

11:20 - 13:20 Sukuk Piyasasına Bakış

2015 yılında gerçekte ne olduğu ve ülke ihraçlarının düşüşünün ardında yatan sebepler ve bunun etkileri üzerine değerlendirmeler sunacak olan bu bölüm piyasa ihraç çeşitleri ile bunların coğrafi lokasyonu, bölgeleri, sektörleri döviz çeşitleri ve hacimleri konusunda bilgiler verecektir. Bu bölüm ihraçların derecelendirmeye göre dökümü ile tamamlanacak ve alım - satım perspektiflerinden derecelendirme tercihlerine ışık tutacaktır.

13:20 - 14:00  ÖĞLE YEMEĞİ ARASI

14:00 - 16:00  Sukuk Arzı

Sukuk ihraçları ve yatırımcılarının grafikler aracılığı ile sayısal dökümü sunulacaktır. Geleneksel tahvil ihraçlarıyla karşılaştırmalı olarak sukuk ihraçlarının değişik kategorileri gerçek sukuk piyasası dinamikleri, fiyatlamaları ve tercihleri bağlamında değerlendirilecektir. Bu bölüm aynı zamanda sektörel, yapısal, büyüklük ve coğrafi döküm olarak gelecekteki ihraçların hacmi hakkında da bilgiler verecektir.

16:00 - 16:20  Kahve Molası

16:20 - 18:20  Sukuk Talebi

Global düzeyde sukuk talebi bu finansal enstrumanın kullanılması için yatırımcıların iştahını şekillendiren çeşitli ekonomik ve finansal faktörler tarafından belirlenmektedir. Bu bölümde yatırımcıların sukuk alımına islami varlık fortföyleri içerisinde pay verme stratejileri analiz edilecektir. Yatırımcı tercihlerinin dökümü coğrafi dağılım, vade yapısı sukuk tipi, döviz çeşidi, derecelendirme notu yapısı ve sektörü dikkate alınarak incelenecektir. Analiz sukuk yatırımcılarının profili verilerek tamamlanacaktır.    

2. GÜN

9:00 - 13: 00 Sukuk Yapıları

Bu bölümde bir sukuk işleminin  özel amaçlı şirketin yaratılması, prospektüs hazırlanması, taahhüt ve satış gibi aşamalarının Ijara, Murabaha, Salam, İstisna Mudaraba ve Musharaka sukuk çeşitleri  kapsamında nasıl yapılandırıldığı hakkında uygulamalar hakkında çalışılacaktır..

(Uygun bir zamanlamada kahve molası verilecektir)

13:00 - 14:00  ÖĞLE YEMEĞİ ARASI

14:00 - 18:00  Proje Finansmanı için sukuk yapılanması

Katılımcılar 3-5 gruba ayrılacaktır.

Bu bölümde 200 milyon USD'lik farazi bir projenin başlangıcından kapanışına kadar 3-4 farklı sukuk tipinde finansmanının yapılandırılması üzerine odaklanacaktır. Katılımcılar her tip sukuku şeria kurallarına uyum ve "market gap" metoduna  göre  yapılandırmak, gerekli dökümantasyonunu oluşturmak, maliyeti hakkında fikir sahibi olmak ve fiyatlanmayı yapmak hususlarında uygulamalar yapabilir hale geleceklerdir.

(Uygun bir zamanlamada kahve molası verilecektir)