39.3 milyar dolar rakamı nereden çıktı

Thomson Reuters'in araştırmasını yayınlayan BBC, Türkiye'de İslami giyim harcamalarının yıllık 39.3 milyar dolar olduğunu yazdı. Ekonomi yazarı Sefer Levent, Hürriyet'teki yazısında Türkiye'deki tesettür pazarının büyüklüğünün 4.5-5 milyar dolar olduğunu belirterek haberin yanlışlıklarını anlatarak "Nereden çıktı bu hesap" diye sordu.

İşte Levent'in o yazısı:

Türkiye'yi yılda 39.3 milyar dolarlık tesettür harcamasıyla dünya şampiyonu ilan eden Thomson Reuters'ın hesabı baştan aşağı yanlış. Türkiye'de baz alınan 2013 yılında tüm hazırgiyimin toplam büyüklüğü 27 milyar dolardı. Reuters'ın hesabına erkek-kadın, çoluk-çocuk tesettüre girsek ulaşamıyoruz. Gerçekte Türkiye'nin tesettür pazarı 4.5-5 milyar doları geçmiyor.
HABERİ ilk veren 30 Temmuz'da BBC oldu. İtalya'da dünyanın önde gelen İslami giyim sektörü temsilcilerini buluşturan 'Tesettür Giyim Forumu'nda, Türkiye'nin yıllık 39.3 milyar dolarla, İslami giyim harcamalarında başı çektiği açıklanmıştı. Destekçileri arasında Türk Hava Yolları'nın da olduğu belirtilen toplantıda bilgileri veren Torino Belediyesi Ekonomik Kalkınma Genel Müdürü Gianmarco Montanari'ydi. Rakamlar çok çarpıcıydı. Şampiyon Türkiye'yi 22.5 milyar dolar ile Birleşik Arap Emirlikleri, 18.8 milyar dolar ile Endonezya, 17.1 milyar dolar ile İran, 16 milyar dolar ile Suudi Arabistan izliyordu. Torino Belediyesi'nin paylaştığı verilere göre, Müslüman tüketiciler 2013 yılında giyim ve ayakkabıya 266 milyar dolar harcamıştı.
 
SAVURGANLIK ELEŞTİRİSİ
 
"Bu pazar bir ülkeye ait olsaydı, ABD ve Çin'den sonra 3. büyük ülke olurdu" diyen Gianmarco Montanari, İtalya'nın bu sektördeki ihracatının yüzde 20'sini Türkiye, Birleşik Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistan'a yaptığını da sözlerine ekledi. Toplantıda, başta İtalyanlar olmak üzere Batılı girişimcilerin bu sektöre yatırım yapması çağrısında bulunuldu. BBC'nin bu haberinden sonra Türk basını da Türkiye'nin tesettür harcamalarındaki liderliğini haberleştirdi. Hatta bazı gazete ve internet siteleri bu kadar yüksek harcamanın savurganlık olduğunu iddia ederek eleştiride bulundu. Haberi köşesine taşıyıp bu verileri son kullanan ise Hürriyet'te Gila Benmayor oldu. Ancak bir farkla. Gila'nın köşesi elimize ulaştığında rakamların abartılı olduğunu fark ederek kendisini uyardık. Gila da yazısının sonuna bununla ilgili bir not düştü.
 
RAPORU DUBAİ ISMARLAMIŞ
 
Evet bu verilerin hepsi abartılı. Hem de öyle böyle değil. İtalyan belediyeci bu verileri Thomson Reuters'in DinarStandard'ın katkılarıyla hazırladığı 'Küresel İslam Ekonomisi 2014-2015 Raporu'ndan almış. İslami Ekonomi'nin Başkenti diye lanse edilen Dubai'nin ısmarladığı raporda neredeyse tüm veriler hiçbir kaynak olmadan yayınlanmış. Öncelikle Türkiye'nin tesettüre harcadığı iddia edilen 39.3 milyar doları ele alalım. 2013 yılında Türkiye'nin tüm hazır-giyim pazarına harcadığı para zaten 27 milyar dolardı. (Kaynak: TUİK) 
İthalatımız ise 3 milyar dolar. (Kaynak: Ekonomi Bakanlığı) 
Yurtiçi-yurtdışı giyime verdiğimiz toplam para 30 milyar dolarken tesettüre 39.3 milyar doları nasıl verdik? Kaldı ki tüm bu rakamların içinde erkek ve çocuk ürünleri de var. Hadi raporu hazırlayanlar gibi ayakkabıyı da işin içine katalım. 
Özetlersek biz 2013 yılında kadın-erkek, çoluk-çocuk tesettüre bürünmüş olsak, bizim bilmediğimiz nitelikte tesettür ayakkabıları, terlikleri giysek, yurtdışından aldıklarımızı da eklesek 38 milyar dolar ediyor. Thomson Reuters 39.3 milyar dolarlık tesettür hesabını nasıl yaptı, belirsiz.
 
İKİ YANLIŞ ALGI
 
Dün Thomson Reuters yetkililerine Türkiye ile ilgili verilerin kaynağını sordum. Henüz bir cevap alamadım. Yolladıklarında yayınlayacağım. Dubai'nin talebiyle Thomson Reuters'in hazırladığı rapor Türkiye ile ilgili iki yanlış imaj çiziyor. Öncelikle Türkiye'nin tamamen tesettüre bürünmüş bir ülke olduğu algısı yaratıyor. İkincisi tesettür giyimi tercih eden Türk kadınlarının aşırı harcama yaptığı algısına neden oluyor. Tamam son yıllarda bu pazarda büyüme var ama... İlahi Thomson Reuters. Hepimiz kapanmadık!
 
Tessettür ayakkabısı!
 
RAPORDAKİ bir başka enteresanlık da Thomson Reuters'ın ilginç bir biçimde tesettür giyimin içine ayakkabı verisini de eklediğini açıklaması. Ben hiç tesettür ayakkabısı diye bir şey duymadım. 'Mesh' gibi pazarı daha sığ ürünlerin kastedildiğini de düşünmüyorum. Türkiye'nin erkek ve çocuk kategorisi dahil ayakkabı pazarı büyüklüğü terlik dahil ithalatla birlikte 7.9 milyar dolar. 
(Kaynak: TASD)
 
İnternetten tesettür harcaması da yanlış
 
72 pazarı inceleyip rapor hazırladığını iddia eden ve Türkiye'yi her kategoride tesettür harcama şampiyonu ilan eden Thomson Reuters'ın yanlışları bunlarla da bitmiyor. Raporda e-ticaret kanalıyla Türkiye'de tesettür giyime harcandığı iddia edilen para 474 milyon dolar. Oysa Türkiye'nin 2013 yılında e-ticaret kanalıyla giyime harcadığı toplam para 500 milyon doları bulmuyor. Belli ki Thomson erkek-kadın-çocuk Türkiye'de tüm e-ticaret kanalıyla alınan giysilerin tesettür kapsamında olduğunu varsaymış.
 
Gerçek rakam 4.5-5 milyar dolar
 
PEKİ, gerçekte Türkiye'nin tesettür pazarı büyüklüğü ne? Resmi bir çalışma olmadığı için konuyu bu sektörde iş yapan MÜSİAD Tekstil Sektör Kurulu Başkanı Mehmet Şahin'e sordum. Şahin "Resmi verilere göre 27 milyar dolarlık toplam hazır giyim pazarının kayıt dışı ile bunun 35 milyar doları bulabileceğini düşünüyoruz. Bunun ancak yüzde 10-15'i tesettür giyimdir. Sorduğunuz raporu biz de inceledik ama anlam veremedik" dedi. Şahin'in hesabına göre Türkiye'nin tesettür giyim pazarının büyüklüğü etse etse 4.5-5 milyar dolar ediyor.