3 milyon Suriyeli sigara pazarını uçurdu

Türkiye’de sigara pazarı artan vergileri takiben yapılan zamlar ve kapalı alanlarda tüketime getirilen yasaklarla birlikte 2008 yılından itibaren belli bir düşüş trendine geçmişti. Bu süreçte kaçak sigara oranı artış göstermiş, kayıt içi sigara pazarı ise 91 milyar adetlere kadar düşmüştü. Ancak 2015 yılının Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu (TAPDK) rakamlarına göre kayıt içi sigara pazarı 2009’dan sonra ilk defa 100 milyar adet bandını geçerek 103.2 milyar adet olarak gerçekleşti. Bu önceki yıla göre yüzde 9’luk artış anlamına geliyor.

SURİYELİ ETKİSİ ÖLÇÜLEMİYOR
Bu artışta iki faktör etkili oldu. Birincisi güney sınırlarında güvenlik sorunundan ötürü kaçakçılığın da azalması ya da eskisi kadar ucuza yapılamıyor olması. İkincisi de Türkiye’de yaşayan 3 milyona yakın Suriyelinin iç pazarda yarattığı tüketim artışı. Kaçağın düşüşünü sektörün araştırma şirketleriyle yaptığı boş paket araştırmalarında görmek mümkün. Bu araştırmalara göre, kaçak sigara pazarı 2015’te 16.6 milyar adet oldu, bu rakam önceki yıl 23.1 milyar adet olarak gerçekleşmişti. Yani kaçat sigarada belirgin bir düşüş gözlemleniyor. Öte yandan, 3 milyona yakın Suriyelinin iç tüketimi ne kadar artırdığı konusu ise gözlemsel ve önsezisel olarak kabul görüyor, ancak tam olarak etkisi ölçülemiyor. Yani kaçakla beraber 119.8 milyar adede çıkan ve son 10 yılın en yüksek seviyesini yakalayan sigara pazarındaki büyümenin ne kadarını Suriyeliler gerçekleştiriyor, tam rakamı ölçülemiyor.

TÜRK TÜKETİCİNİN ALIŞKANLIĞI BELİRSİZ
Hal böyle olunca, Türk tüketicinin sigara alışkanlığından zamlar ve yasaklar neticesinde ne ölçüde vazgeçtiğini, en azından TAPDK verilerinden hareketle, ölçebilmek de imkânsız hale geliyor. Bu ayrımı yapmak şimdilik şirketler için çok da gerekli değil. Neticede artan fiyatlara rağmen kayıt içi pazarın 103 milyar adedi geçmesi demek, perakende satış hasılatının ve (8 TL’lik bir paketin yüzde 84’ü vergiye gitse dahi) karın artması demek

ÖTV GELİRLERİ DEVLETİN KASASINI DOLDURUYOR
Sigara pazarının büyümesi devletin vergi gelirlerine de olumlu yansıyor. Örnek bir hesaplamadan hareket etmek gerekirse, 8 TL’lik bir sigara paketinin 6.69 TL’si vergiye gidiyor. Bu olumlu etkiyi ÖTV gelirleri rakamlarında da görmek mümkün. Sigaradan elde edilen ÖTV gelirleri 2015 yılında 27 milyar TL’ye yaklaşırken, son 10 yılın rakamlarına bakıldığında da sigaradan elde edilen ÖTV gelirlerinin, o yılın başında bütçede öngörülen rakamın hemen hemen hep üzerinde bir rakam elde edildiği göze çarpıyor.

KAYIT İÇİ SİGARA SATIŞI (Milyar adet)

2010-93.4
2011-91.2
2012-99.3
2013-91.7
2014-94.7
2015-103.2

KAÇAK SİGARA SATIŞI (Milyar adet)

2010-23.1
2011-22.2
2012-17.9
2013-22.3
2014-23.1
2015-16.6

TOPLAM SİGARA SATIŞI

2010-116
2011-113
2012-117
2013-114
2014-117
2015-119 milyar adet