2020 yılında Kovid'in ekonomik evrimi

Yılı "Çin'in Vuhan eyaletinden dünyaya yayılan" cümlesi ile başlayan korona virüs pandemisi gündemi ile geçiren dünya ve dolayısıyla pandeminin getirdiği ekonomik etkileri yaşayan piyasalar dalgalı bir seyir izledi. Aşı çalışmalarında kısa sürede alınan sonuçların ardından ülkelerde başlayan aşılama çalışmalarının 2021’de toparlanmayı hızlandırması bekleniyor. Ekonomilerdeki etkilerin ise aşı kadar hızlı düzelmeyeceği bir gerçek olarak piyasaların önünde duruyor.

Kovid-19 pandemisinin makro ve mikro ekonomiler, piyasalar, yatırımcılar üzerindeki kalıcı etkileri izleniyor. Evden çalışma düzeninin hayatlara girdiği ve koşullar dolayısıyla adaptasyon sağlanırken, evden çalışmanın mümkün olmadığı imalat ve hizmet gibi sektörlerde de robot iş gücü öne geçmeye başladı. Tüm dünyada işsizliğin arttığı süreçte gelir eşitsizliği de gözle görülür hale geldi. Ülkelerin teşvik ve yardım politikaları da öne çıkarken, 2021 yılında da sürmesi bekleniyor.

Bu koşullarda 2020 yılını geride bırakırken, ekonomilere yöne veren ana konular ise şöyle şekillendi:

Otoriter yönetimler

Toplumsal kuralların yasaklar önceliğinde hızla devreye girdiği dönemde, devlet ile toplum arasındaki sözleşme adeta yeniden yazıldı. Tüm dünyada ne kadar karşıt söylemler olsa da otoritelerin yükselişe geçerek kontrolü ele alması normalleşti.

Hükümetlerin ekonomik konularada piyasa müdahalesi de normalleşen diğer bir konu.

Para politikalarında genişleme

Merkez bankaları acil bir şekilde genişlemeye gitti. Faizler dibe vurdu. Varlık alımları özel sektöre vardı. Tüm bu parasal müdahale tarihi boyutlara ulaştı. BloombergHT haberine göre, tarihi veriler pandemilerin faizleri uzun bir dönem boyunca baskıladığını gösteriyor. Hatta çalışmanın bulgularına göre genellikle pandemiden 25 yıl sonra bile faizler olması gereken yerden yaklaşık 1.5 puan aşağıda kalıyor.

Merkez Bankası'nda swap veri hazırlığı

Kurtarma - teşvik - yapılandırma - hibe

Hükümetler pandemi koşullarındı minimize etmek için kredi imkanları sağladılar ve şirketleri kurtardılar. Özellikle gelişmiş ülkelerde şirketlerin borç seviyeleri zirve yaptı.

Uluslararası Ödemeler Bankası (BIS) finans dışı şirketlerin 2020’nin ilk yarısında net 3.36 trilyon dolar borçlandığını hesaplarken, bir yandan da ödeme güçlüklerine zemin hazırladı.

Teşvik yarışı farkları ortaya koydu

Teşvik tartışmaları gelişmiş ülkeleri bir adım öne çıkardı. Yoksul ülkelerin ise işletmeleri ve çalışanları korumak için gerekli kaynaklarının olmaması, aşı için ayıracak kaynaklarının dahi sorgulandığı süreçte yakın dönemde krizlerden kaçınmak için kemer sıkmak durumunda kalacaklar.

Dünya Bankası pandeminin yeni nesil bir yoksulluk ve borç çalkantısına neden olacağı uyarısında bulundu.

V - U - K derken ekonomik toparlanma şekilleri

Ekonomistlerin V, U, K şeklinde tartıştığı toparlanma grafiklerinde koşullar 'K' şeklini öne çıkardı. hizmetler sektöründe insanların temasta olduğu düşük ücretli işler hızlı bir şekilde kaybolurken, finansal piyasalar iş gücü piyasasından çok daha hızlı toparlandı. Sonuç olarak korona virüs toplumsal kesimler arasındaki gelir ve servet uçurumu da artırdı.

Küresel ekonomideki toparlanmayı gösteren 5 işaret

İşimizi robotlara mı kaptırıyoruz?

Kovid-19 ile birlikte konaklama ve seyahat gibi sosyal mesafenin korunmasının zor olduğu sektörlerde robotlar öne çıktı. Araştırmalar otomasyonun genellikle resesyon döneminde zemin bulduğunu gösterse de robotlar üzerinde çalışma hızlandı. Alışverişlerin odağı ise internete kaydı.

Bu gelişmeler ekonomileri daha üretken hale getirmekle birlikte pandemi sonrası bazılarının dönecek bir işi olmayabilir.

İşi de eve sığdırdık

Gelir düzeyi yükseldikçe uzaktan çalışma normalleşiyor. ABD’de yapılan bir çalışma ABD GSYİH’sinin üçte ikisinin evden çalışan insanlar tarafından sağlandığını gösterdi. Evden çalışma büyük ölçüde teknoloji testini geçti. Çalışanlar ve personel için yeni seçenekler ortaya çıktı.Bu durum video konferans platformları için de büyük fırsatlar yaratıyor.

Uzaktan çalışma eşitsizlik konusunda neleri gösteriyor?

Özlenen kelimeler: Tatil - turizm - uçuş - eğlence

Zorunlu olmayan seyahatler ani bir şekilde durma noktasına geldi. Birleşmiş Milletler’e göre küresel turizm Ekim’de yıllık yüzde 72 düştü. McKinsey toplantıların internete taşınmasıyla birlikte iş seyahatlerinin dörtte birinin ilelebet kaybolabileceğini öngörüyor.

Tatillerin askıya alınması, festival ve konser gibi büyük organizasyonların iptal edildi. Faaliyetler devam ettiğinde eskisi gibi olmayabilir. Seyahat edenler kalıcı olarak zorunlu sağlık belgeleri taşımak durumunda kalabilir.

Üretim üssü Çin'den kaçış

Çin’deki fabrikalar pandeminin başında kapandığı dönemde şok dalgaları tedarik zincirleri boyunca her yere yayıldı. Tüm dünyada işletmeler ve hükümetler dünyanın fabrikası Çin’e bağımlılığını gözden geçirdi.

İklim krizi kendini hissettirdi

Pandemiden önce petrolde zirve teorileriyle ilgilenenler çevreciler olurken, 2020’de uçaklar hangarlara çekilip insanlar evde kaldıkça, petrol sektörünün dev isimleri bile dünyanın iklim konusunda duyduğu endişeyi ciddiye almaya başladı.

California’dan İngiltere’ye kadar birçok hükümet petrol ve mazot ile çalışan yeni otomobillerin satışını 2035’e kadar yasaklama kararları açıkladılar.

Venezuela'daki son buzul da eriyor