100 bin Türk ekmeğini elmastan kazanacak

Dünyanın en değerli taşlarını Türkler işleyecek. Afrika’nın, Sibirya’nın ham elmasları, zümrütleri, yakutları yakında Türkiye’nin yolunu tutacak.
Dünyada değerli taşların kesilip işlendiği çok az sayıda merkez var. Bunlar Belçika’nın Antwerp şehri, Londra, New York, Tel Aviv, Amsterdam ve Hindistan’ın Surat kenti... Ancak yakında İstanbul da bu sınırlı merkezler arasına katılıp liderliğe oynayacak.
İstanbul Kuyumcular Odası (İKO) Başkanı Norayr İşler, Türkiye’yi bir değerli taş işleme merkezi yapmak için düğmeye bastıklarını açıkladı. Başkanlıkta ilk yılını doldurmak üzere olan İşler, kuyumculukta ‘taş kesme’ sektörünü kurmanın eşiğinde. İşler, ‘Öyle bir projemiz var ki...’ diye anlatmaya başladığı konuyla ilgili Ankara’da görüşmeler yaptıklarını, en çok değerli taşın çıktığı Afrika’ya da bir ziyaret gerçekleştirdiklerini söylüyor.
İşler, “Bugüne kadar Türkiye’de yapılmayan bir sektör oluşturulmasını sağlayacağız. Biz taşı işlenmiş satın alıyoruz. Öyle bir pozisyona geldik ki, vergi ortadan kalkınca, Türkiye’de biz taşı kendimiz işleyeceğiz. Hammaddeyi Rusya’dan, Afrika’dan, Kanada’dan alacağız” diyor.
İşler, yaklaşık 100 bin kişinin yeni sektörde istihdam edilebileceğini söylüyor.
 
‘Fiyatlar dibin dibini görür’
 
Ham taşlarla işe başlayarak fiyat anlamında ise ‘dibin dibini’ yakalayacaklarını dile getiren İşler, şöyle devam ediyor:
“Biz işin A’dan Z’ye her tarafında kazanmak istiyoruz. B’den başlıyorduk, A’yı halledersek mücevherde zirveye oynayacağız. Biz bütün dünyaya ürün satıyoruz. Kuyumcularımız bütün kapıları açıyor. Kuyumculukta Türkiye çok ileride. Bunun için ne yapılması gerekirse yapacağız.”
 
Prenseslere çalışıyor
 
“El işçiliğim iyi, hâlâ atölyeye girerim” diyen Norayr İşler, ‘prenseslere’ mücevher yaptığını söylemekle yetiniyor. Sadece bir yüzüğün bile birkaç insanın elinden 10-15 gün içinde çıktığına dikkat çeken İşler, dünya trendleriyle ilgili şunu söylüyor:
“Şu anda dünyadaki trend pırlantalı ürünler. Fiyatlarda da esneme oldu. Türkler altın takıya düşkün gibi görünse de altın takıyı bekletmek için alıyor ama taşlı takılar alıp bunu takıyor. Özellikle Hindistan’da altın merakı çok fazla. Düğün mevsiminde dünyanın arz talep dengesi değişiyor. Dünyada bu alanda en önemli ülkeler, Çin, Hindistan, İtalya ve Türkiye. Biz çok hızlı hareket ediyoruz, onlar yeni bir şeyi kavrayana kadar biz yapıyoruz. Çin ve Hindistan’da milyonlarca insan var. Ama İtalya ile kıyaslarsak biz onu çok çok geçiyoruz.”
 
‘Tarih olmayalım’
 
Norayr İşler henüz 9 yaşında Kapalıçarşı’da çalışmaya başlayarak kuyumculukla tanışmış. Şimdi sektör için çalışıyor. Başkanlık koltuğuna oturduğu 10 aylık süreçte önce ‘ÖTV’ sonra ‘taksit yasağı’na karşı çalışmalarla sık sık ismini duyurdu. ‘Taş kesme’ sektörünü kurmak için Ankara’nın yolunu tuttuklarına vurgu yapan İşler, önümüzdeki süreçte yurtdışından gelen mallara kota koydurmak için uğraşacaklarını belirtiyor. İşler, “Biz zaten daha iyisini üretirken dışarıdan gelene ihtiyaç bile yok. Mesela bakın halıcılık bitti gibi. Çin’den getirip ‘Türk halısı’ diyorlar. Kuyumculuk da aynı. 5 bin yıl öncesine dayanıyor varlığımız. Bunu koruyamazsak, önümüzü açamazsak tarihte kalır” diyor.
 
Herkes ‘Çarşılı’ mantığına hayran
 
Norayr İşler’in verdiği bilgiye göre, Türkiye’de kuyumculuk sektöründe 300 bin kişi çalışıyor. Bunlar arasında el işçiliği açısından çok önemli ustalar var. 165 ülkeye ihracat yapılıyor. Norayr İşler, el işçiliği ile çalışan insanların algı ve detay kavrama gücünün yüksek olduğunu belirterek, “Kuyumculuk hassasiyeti denilen bir şey var. Ne derseniz deyin, onlar asıl olanı görür. İnanın bir sürü insan, hükümetten de devletten de, ‘Çarşılı’ mantığını tanır ve onlarla fikir paylaşır, fikir alır. Bilirler ki, onlar olaylardaki ince ayrıntıları dahi kavrar” diyor.
 
Eminönü için dernek yolda
 
Doğma büyüme ‘İstanbul tarihi yarımada’lı olan İşler, bölgenin yenilenmesi için uğraştığını anlatıyor. Fatih Belediyesi’yle de görüştüğünü dile getiren İşler, şunları söylüyor:
“Şu an en hızlı düzelmesi gereken nokta eski Eminönü. Unkapanı, Yenikapı, Eminönü etrafında döner. İnsanlar bu bölgede neden yürüyerek dolaşmıyor? Otobüslerle koyun gibi tur operatörleri gezdiriyor. Esas gösterilmesi gereken noktalar oralar değil. Dünyanın göz bebeği bir nokta. Bunun için ‘Tarihi Yarımadayı Güzelleştirme İşadamları Derneği’ni kuruyoruz.”
Duygu Erdoğan / Milliyet