Booth: Türkiye’nin rolü çok büyük

6 / 7

---

TAHVİL – BONO PİYASASINI KURMAK SERMAYE PİYASASINI KURMAKTAN DAHA ÖNEMLİ

- Türk bankacılık sisteminin yapısını ve gelecekteki performansını nasıl görüyorsunuz?

Dr. Jerome Booth:  Türkiye’de bankaların durumu çok parlak değil. Sermaye piyasası kurmak çok önemlidir ama tahvil ve bono piyasası kurmak daha önemlidir. Yatırımcı için ya da kurumlar için en kalıcı olan bono-tahvil piyasasıdır. Çünkü eğer bono-tahvil piyasanız varsa ülkenizde kriz olsa bile çıkışlar belirli bir oranın üzerinde olamaz. Eğer kurumsal yatırımcıları bono-tahvil piyasasına yönlendirirseniz krizlerde yaşanacak çıkışları azaltmış olursunuz ve stabiliteyi sağlarsınız.

Gelişmiş ülkelerin yığınla hazine tahvili yabancılar tarafından satın alındı. Ama bu ülkelerin ne kadar kırılgan olduklarına dair bir şey asla duymuyoruz. Ancak şu unutulmamalı, yabancılar gelişmiş ülkelerin bonolarını ve tahvillerini alıp satıyorlar fakat bu ülke varlıkları tehlikeli olabilir. Bu ülkelerin sabit getirili finansal enstrümanları Türkiye’nin tahvil-bonolarına göre çok daha kırılgan olabilirler.

Bono piyasası bankacılık sisteminin ötesinde bir konu ve oldukça önemli. Bankalar borcunu ödeyemeyen kurumlardır ve hep sistematik problemlerin merkezinde yer alırlar. Eğer kriz varsa bankalarda da problem var demektir. Bankalar kısa vadeli parayı kaldıraçla ya da faizle uzun süreli borç olarak müşterilerine veriyorlar.

Peki bono piyasalarında ne oluyor? Uzun vadeli birikim havuzu kuvvetlendiriliyor ve emeklilik fonları uzun vadeli yatırımlara dönüşüyor. Bankacılık sisteminde olduğu gibi kaldıraç ve faiz kaybı yaşanmıyor. Bu ekonominin daha sağlıklı işleyebilesi için dengeleyici bir çözüm.

Bankaların aradan çıkartılarak fonların sisteme doğrudan girmesi ilk olarak 60’larda eurobond piyasasında gerçekleşti. Öncelikle Batılı ülkelerde başlatılmıştı ama şimdi büyümekte olan ülkelerde de başlıyor. Türkiye bu konuda önemli bir yol kaydetti. Bu çok önemli bir gelişme.

Bono-tahvil piyasası riski en fazla indiren unsurdur. Devlet tahvili her şeyden önce geliyor. Türkiye bu konuda çok fazla yol aldı ve almaya da devam ediyor. Yerli para birimiyle tahvil-bono piyasası kurmakta pek çok ülkeden önce davrandınız. Şu an Çin’in varmaya çalıştığı nokta bugün Türkiye’nin bulunduğu nokta. Ama ne kadar kuvvetli bir bono-tahvil piyasasına sahip olsanız da daha kuvvetli bir bono-tahvil arzı yapmanız gerekiyor.