Bankacılık karlarında daralma yaşanıyor

4 / 4

---

3. Karlılık

Bankacılık sektörü dönem net karı, 2014’ün ilk çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre %17.3 azalarak 5.8 milyar TL’ye geriledi. Ağustos 2013’de belirgin biçimde yavaşlamaya başlayan dönem net karı 2014’ün ilk çeyreğinde, Aralık 2011’den bu yana ilk kez daralma yaşadı. 12 aylık kümülatif toplamda ise dönem net karı Mart 2014 sonunda yıllık bazda %4.7 geriledi. Kümülatif olmayan rakamlara göre Ocak, Şubat, Mart ayları boyunca yavaşlama hızı azalan dönem net karı, kümülatif yıllık toplamda artan hızda küçülmeyi sürdürdü.

Dönem net karındaki düşüşte net faiz gelirleri ile faiz dışı gelirlerdeki nispi küçülme belirleyici oldu. Net faiz gelirleri ilk çeyrekte geçen yılın aynı dönemine göre %1.4 azaldı. 2013 son çeyreğinde %9.7 artan net faiz gelirleri, faiz oranlarındaki hızlı artışın etkisiyle 2014’ün ilk iki ayında yaşadığı ortalama %2.8 oranındaki sert azalışın ardından, Mart ayında piyasa faizleri
üzerindeki yukarı yönlü baskının azalmasıyla hafif toparlandı. 12 aylık kümülatif rakamlara göre ise net faiz gelirleri %3.3 oranı ile
Aralık 2011’den bu yana en düşük yıllık artışı yaşadı.

İlk çeyrekte toplam faiz gelirlerindeki %20.3 yıllık artışa karşılık, toplam faiz giderleri %47.1 arttı. Faiz gelirlerinde 2013
yılı boyunca görülen azalış yerini hızlı bir yükselişe bıraksa da, faiz oranlarındaki yükselişin ilk olarak fonlama maliyetlerine
yansıması 2013’te %7.6 azalan faiz giderlerini sert şekilde artırdı. Bu durum net faiz gelirlerindeki küçülmenin temel sebebi oldu.

İlk çeyrekte toplam faiz gelirlerinin üçte ikisini kredilerden alınan faizler oluşturdu. Şubat ayında BDDK düzenlemesi çerçevesinde
bireysel kredilere getirilen kısıtlamaların yürürlüğe girmesi, tüketici kredileri ve kredi kartlarından elde edilen faiz gelirlerinin
ivme kaybetmesine yol açtı. Ticari kredilerden alınan faizlerde ise Aralık ayında oluşan yükseliş ivmesi belirgin hale geldi.

Toplam faiz gelirlerinin %20’sini oluşturan MDC’den elde edilen faiz gelirleri ilk çeyrekte 2013’ün aynı dönemine göre %13.2 arttı.
Piyasa faizlerindeki dalgalanmanın arttığı bir dönemde MDC’den elde edilen faiz gelirleri artarken, sermaye piyasası işlemlerinden zarar yazıldığını görüyoruz.

Bu dönemde toplam faiz giderleri Ocak ayından itibaren sert şekilde artarken birinci çeyrek sonunda %47.1 yıllık artış gerçekleştirdi. Toplam faiz giderlerinin %71’ini oluşturan mevduata verilen faizler 2013 yıl sonundaki %8.8 azalışın ardından Ocak ayından itibaren hızla artarak, 2014’ün birinci çeyreğini geçen yılın aynı dönemine göre %37.8 artışla tamamladı.

TCMB verilerine göre bankalarca açılan TL mevduata uygulanan ağırlıklı ortalama mevduat faiz oranı toplamda 2.9 puan artarken,
dolar ve euro cinsinden mevduat faizlerinde önemli bir değişim olmamasına karşın kurdaki nispi yükseliş dolayısıyla oluşan değerleme farkı, mevduatın toplam maliyetini sert şekilde artırdı. Döviz kurundaki yükselişe bağlı oluşan değerleme farkları yılın ilk
çeyreğinde bankacılık sektörü gelir tablosu kalemlerinde düşüşleri genel olarak sınırladı. Birinci çeyrekte TL faizleri ve döviz
kurundaki yükselişin sektörün toplam mevduatını hacim olarak artırması mevduata verilen faizlerdeki artışın diğer önemli nedeni oldu.

Bankacılık hizmet gelirleri ve kredilerden alınan ücret ve komisyonlar toplamı ilk çeyrekte geçen yılın aynı dönemine göre %9.75
arttı. Ocak ayındaki ani azalışın ardından Şubat ve Mart aylarında söz konusu kalemin toparlandığını gördük. Söz konusu kalem, 12 aylık kümülatif toplamda ise geçen yılın ilk çeyreğine göre %15.9 arttı. Toplam faiz dışı gelirler Ocak ayındaki ani düşüşün ardından Mart’ta toparlanarak %19.1 arttı. Toplam faiz dışı giderlerin yıllık artışı ise Ocak ayında %21.8’e yükseldikten sonra Mart’ta %8.9’a geriledi.

Takipteki alacaklar özel provizyonunun yıllık artışı da Ocak ayında %15.1 oranı ile Aralık 2011’den bu yana en düşük seviyesine
inmesinin ardından Mart 2014 itibarıyla %22.2 oldu.

Net faiz gelirlerinde 2013’te yaşanan azalış eğiliminin sürmesi, net faiz marjını Mart 2014’te 2013’ün son çeyreğinde bulunduğu %3.96 seviyesinden %3.8’e geriletti. Böylece net faiz marjı Ocak 2012’den beri en düşük seviyesine inmiş oldu. Merkez Bankası’nın Ocak ayı sonunda aldığı faiz artırım kararı ile piyasadaki TL likiditesini sıkılaştırıcı bir para politikası uygulaması net faiz
marjındaki azalışı sınırladı.

Sektörün dönem net karında devam eden gerileme ve aktiflerin artış hızının yavaşlaması sonucu, aktif karlılığı 2013 yılsonundaki 1.4 seviyesinden Mart 2014 döneminde %0.3’e geriledi. 2013 yılını %12.7 seviyesinde tamamlayan özkaynak karlılığı ise, 2014’ün ilk çeyreğinde %2.9’a indi.

Ekonomik aktivitenin geçen yıla göre zayıf seyri ve yurtiçi tasarrufları artırmak amacıyla bireysel kredilere getirilen sınırlamaların etkisiyle, sektörün karlılığındaki azalışın 2014 yılı boyunca devam etmesini bekliyoruz. Bireysel kredilerdeki nispi azalışa
karşın, ticari kredi hacmindeki artışın devam etmesi karlılığa olumlu katkıda bulunabilir. Öte yandan piyasa volatilitesindeki olası
yükselişler karlılığı azaltıcı rol oynayabilir."