ABD ekonomisinde iniş zamanı mı?

4 / 11

---

TİCARET SAVAŞI DİĞER SORUNLARI DAHA DA AĞIRLAŞTIRABİLİR

Trump yönetiminin göçmen politikaları tek başına büyümeyi sekteye uğratacak güçte değil. Ancak bir başka federal politika sınırlarda çok daha fazla sıkıntıya yol açıyor; Çin, Avrupa, Kanada ve Meksika’yla vahim ticaret savaşları çok uzun sürmese bile, yıllardır süregelen ekonomik büyümemiz açısından eş zamanlı sıkıntı olarak ortaya çıkıyor. FactSet raporuna göre, faaliyetlerinin büyük bir bölümünü yurtdışında sürdürenler çok daha hızlı büyüdüler ve daha önceki yıllarda olduğu gibi , geçen yıl diğerlerine göre daha fazla kâr elde ettiler. Bundan dolayı da, ticaret savaşı Amerika’nın en güçlü ekonomik büyüme makinelerine orantısız bir biçimde zarar veriyor.

Rakamsal olarak ifade etmek gerekirse, ticaretle ilgili sürtüşmeler Amerika’nın yıllık 20 trilyon dolarlık ekonomisinde pek bir şey ifade etmiyor. Hatta temmuz ayı başında ABD ve Çin’in 34 milyar dolarlık ticarete gümrük vergisi uygulaması da kendi başına GSYİH’yi ciddi şekilde aşağıya çekmeyecek. Bununla birlikte etkileri, iç içe geçmiş iki yoldan kolayca mantar gibi çoğalabilir.

Birincisi, en büyük savaşlar bile hiç durmayan bir tırmanma döngüsünün ateşini fitilleyen küçük çaplı çatışmalarla başlar. Nitekim şu anki ticaret savaşında da böyle bir durum gözleniyor. Çin’le sürtüşme mart ayında, Başkan Trump’ın Çinli üreticilerden 2,7 milyar dolarlık alüminyum ve çelik ithalatına gümrük vergisi uygulamasıyla başladı. Çin buna ABD’den eşdeğer miktardaki ihracata gümrük vergisi uygulayarak yanıt verdi. Bunun üzerine ertesi gün, Çin eşdeğer miktardaki ABD ihracatına yeni gümrük vergilerini gündeme getirerek yanıt verdi. Bunun hemen arkasından Trump 50 milyar dolarlık Çin ithalatına vergi uygulamasını gündeme getirdi; Çin de bir gün sonra misilleme yaptı. Bu böyle, ABD’nin Çin’den 500 milyar dolarlık ithalatının neredeyse tümüne vergi uygulama tehdidine kadar vardı ve Çin de buna “her ne pahasına olursa olsun” karşılık vereceğini duyurdu.

Bahsedilen rakamlar arttıkça, söylem daha da sertleşiyor. Trump haziran ayında yaptığı açıklamada Çin’in “hiçbir suçu olmayan ABD’li şirketleri, işçileri ve çiftçileri tehdit ettiğini” söyledi. Çin Ticaret Bakanlığı bu açıklamayı “şantaj” olarak tanımladı. En son gümrük vergileri temmuz ayında yürürlüğe girdiğinde, Çin Komünist Partisi’nin gazetesi

“Belli oluyor ki, Washington dünyadaki karşıt cephenin ve Çin’in misillemesinin ortaya koyabileceği devasa gücü görmezden geliyor” diye yazdı.

Bu tehditler kamuoyunda daha açık bir hale geldikçe, geri adım atma olasılığı da azalıyor. İşte, beraber küresel ekonomik büyümenin temellerini oluşturan dünyanın iki büyük ekonomisi arasındaki küçük bir çekişmenin nasıl tarihi bir ticaret savaşma dönüşebileceğini görüyoruz.

Ancak mevcut kavganın ABD ekonomisine zarar verecek ikinci yol, düşmanlığın daha da körüklenmesine gerek bile gerek duymuyor. İnsanların yalnızca tüm bunların nereye varacağı konusunda daha az emin olması yeterli. Bank of America Merrill Lynch ekonomisti Michelle Meyer’in kısa süre önceki bir yazısında “belirsizlik şoku” olarak tanımladığı bu etki çoktan ortaya çıkmaya başladı ve bu durum FED’i endişelendiriyor. Nitekim Federal Öpen Market Committee’nin haziran ayındaki raporunda şu ifadelere yer verildi: “Bazı bölgelerden, ticaret politikasındaki belirsizlikler nedeniyle yatırımların azaldığı ya da ertelendiği haberleri geliyor.” Raporda ayrıca “katılımcıların çoğunun bu tür bir belirsizliğin “iş yapma duygusu”nu -yani güveni- ve “yatırım harcamalarını” sarsabileceği belirtildi.

Bu konuda hemen bir netleşme beklemeyin. Geniş çaplı bir ticaret savaşının nereye varacağını kimse kestiremez. Sonuncusu 1930'larda patlak vermişti ve o yıllarda üstelik bugünkü iç içe geçmiş, ışık hızındaki küresel tedarik zincirleri de yoktu. Böyle bir ortamda da iş dünyasının karar vericileri mevcut durumun yaratacağı topyekün sarsıntıdan kaygılılar.

Belirsizlik paralize ediyor ve bu da büyüme için iyi bir haber değil.