Ali Güven’den Türkiye ve profesyonel yönetici bombaları

2 / 14

---

KOÇ ÇOK ÖNEMLİ YÖNETİCİLER YETİŞTİRDİ

-Türkiye’de şirketler nasıl yönetiliyor?

Ali Güven: Türkiye’de belli büyüklükteki şirketlerin yüzde 80’ni kurucuları tarafından yönetiliyor. Bizim yalnızca aklımıza İstanbul’daki şirketler gelmesin. Anadolu’daki holdingler var, Konya, Kayseri, Gaziantep, Antalya, Adana, İzmir, özellikle inşaat şirketleri, bunların bütün sahipleri 70-80 yaşındalar. Önümüzdeki 10 sene biz bütün bu şirketlerde ikinci jenerasyona geçiş sıkıntısı yaşayacağız. Son 10 yıldır patronlarla çalışıyorum. Ailemde patronlar var. Türk patronu çok fedakar, günde 20 saat çalışır. Ama ortaya getirdiği şeyin gücünü kimseye bırakmaz. Koç hariç, Türkiye’de profesyonel yöneticiliğin kıymetini bilen bir şirket de yok. Ve Türkiye’de aile şirketlerinde ikinci jenerasyona geçişte büyük sıkıntılar olacak.

Koç çoktan bu sıkıntıyı aştı. Vehbi Bey yaşarken, 1960’larda 70’lerde Koç’un üst düzey yöneticileri Türkiye’de vergi sıralamasına giriyordu. Hâlbuki normal Türk patronu maaşla, primle zengin olan yönetici sevmez. Hoşuna da gitmez bu iş. Hâlbuki Koç bunun tam tersini yaptı ve bugün Koç çok önemli. Koç çok ayrı bir etüt konusudur, çok önemli yöneticiler yetiştirdi. Koç’ta yöneticilik yapanlar daha sonraki hayatlarında da çok başarılı oldular. Çünkü patronlar çok ciddi güvendi onlara.

Şimdi, bu ikinci jenerasyon gelince ne olacak? Yeni aldığımız bir bilgiye göre Türkiye’de ikinci jenerasyonun başarılı olma oranı yüzde 4’müş. Yani 100 şirketin 96’sı ikinci jenerasyona geçince tökezliyor.

-Bunun sebebi ne? 

Ali Güven: Bir şirketin geleceği için ya profesyonel bir yönetici sistemine geçeceksin, yani aileni kenarda tutacaksın, ya da ailenin devam etmesini istiyorsan en aşağı 10 sene onların kendi kararlarını vermelerini, kendi hatalarını yapmalarını izleyeceksin.

1945’ten, İkinci Dünya Savaşı’ndan önce, ABD’de ekonomi böyle yürümüş. Hep kurucular, ABD’de reel ekonominin ve özellikle finans sistemi destekli, yani krediler alınarak yapılan ekonominin başlangıcı 1800’lerin sonu, 1900’lerin başı. 1930’lar geldiği zaman ABD’de şu anda bizimki gibi. Müthiş iş adamları, çok parlak adamlar ama kararları kendileri veriyorlar. Arkasından bir büyük buhran, arkasından bir küçülme, İkinci Dünya Savaşı başlangıcına kadar böyle devam ediyor. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra bir dönüyorlar, her ailede bir erkek ölmüş, birkaç kişi ölmüş. Şirketi bırakacak bir evlat olmayınca, istemeden de olsa profesyonel yöneticiye geçiyorlar. Ve en çok profesyonel yöneticiyi de ordudan alıyorlar. Çünkü insan yönetmeyi öğrenmiş, organizasyonu öğrenmiş, plan öğrenmiş, uygulama öğrenmiş, head quarter öğrenmiş, dolayısıyla birçok eski asker İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra şirketlerin başlarına geçti. Çünkü iş yönetmeyi biliyorlardı.