Türkiye’de bankacılığın tarihsel gelişimi

15 / 18

Pozitif faiz politikası gündeme getirilerek, mevduata enflasyon üzerinde faiz verilmesi hedeflendi. 24 Ocak İstikrar Programı’nın en önemli açılımlarından biri serbest faiz politikasıydı, 1 Temmuz 1980 de başladı. Hükümet aynı kararname ile ayrıca bankaların hamiline mevduat sertifikası çıkarabilmelerine ve sırdaş hesap açabilmelerine izin vermişti.Serbest faiz uygulaması finansal sektörü hızla canlandırdı ve uygulamada bazı sorunlara neden oldu. Bankalar arasında rekabet arttı, bankalar daha verimli çalışmanın yollarını aramaya, diğer maliyetlerini azaltma yollarını aramaya başladı. Mevduat ve kredi faizleri hızla yükselirken, bankalar arasındaki rekabete bankerler de katıldı. Bazı bankaların daha yüksek faizle mevduat sertifikalarını bankerler aracılığıyla pazarlamaya başlaması, bankalar arasında anlaşmazlıklara neden olmuş, centilmenlik anlaşması bozmuştu (Coşar, 1999). Bankalar dışındaki finansal kuruluşları üçe ayırabiliriz, birincisi bağımsız bankerlik kuruluşlarıydı. 1960 yılında Hürriyet Tahvili, 1965 yılında çıkarılan Tasarruf bonoları gibiuzun vadeli zorunlu borçlanma kağıtlarının piyasada kırdırılarak satılmasıyla çok sayıda aracı,tefeci bu tahvillerin alım satımını yapmış, 1970 li yıllarda bankerlik yeniden canlanmıştı.İkincisi, bankaların Bankacılık Kanunu çerçevesinde yapamadıkları işlemler için 1976 yılında kurulan Yatırım-Finansman AŞ.dir. Üçüncüsü, bankası olmayan holdinglerin bankerlik kuruluşlarıydı; Transtürk Holding, Profilo Holding Meban’ı kurmuş, Eczacıbaşı Holding Eczacıbaşı Yatırım ve Finansman AŞ yi kurmuştu. Bu üç grup bankalar dışında, mevduat sertifikaları, şirket tahvillerini satıyorlardı (Günlük, 1983). Ancak, hukuksal düzenlemelerin yetersizliği, mevcut yasal boşluklar, hükümetlerin bilgisizliği, serbest piyasaya olumsuzluklarını önemsemeyecek kadar gösterilen hayranlık gerekli düzenlemelerin yapılmasını geciktirmiş, çok sayıda tasarruf sahibi bundan zarar görmüştü. Bir yanda, banka sayısı artarken yasal düzenleme ve denetim eksikliği nedeniyle piyasada hızla banker sayısıda çoğalıyordu, 450 liralık bir tescil harcı ve birkaç evrak ile banker olunabiliyordu. Sayıları hızla artan bankerlerin bir bölümü şirket tahvilleri ve mevduat sertifikalarını pazarlarken, bir bölümü daha az garanti ancak daha yüksek faiz vererek kendi senetleri ve çekleri ile yüksek faizlerle piyasadan para topluyordu.Türkiye’de faaliyette bulunan 30 civarında banka, hamiline mevduat sertifikası ihraç etmiş, ayrıca özel sektör tahvilleri ve bu sertifikalar bir anda sayıları binin üzerine çıkan bankerler tarafından pazarlanmaya başlamıştı.6 Banker Kastelli bu dönemde parlamıştı.