Lübnan'daki ekonomik çöküşün perde arkası!

5 / 9

Çöküşün nedenleri en az Lübnan’ın kendisi kadar karmaşık. Bir yandan da “klişe” denebilecek kadar da tanıdık.

BBC Türkçe’ye konuşan Londra’daki Asya, Afrika ve Yakın Doğu Araştırmaları Enstitüsü (SOAS) Orta Doğu Direktörü Prof. Lina Khatib, “Lübnan ekonomisinin çöküşünün başlıca nedeni yolsuzluk. Kötü yönetim de sorunu ağırlaştırdı” diyor.

Khatib, geçen yıl Uluslararası Şeffaflık Kurumu’nun yolsuzluk sıralamasında Lübnan’ın 180 ülke arasında 150. sırada olduğunu hatırlatıyor ve şöyle devam ediyor:

“Lübnan’daki siyasi seçkinler, diğer Arap ülkeleri gibi sorunun bir parçası oldular. Mezhebi temsile dayalı yönetim sistemi de, yönetici seçkinlerdeki ulusal çıkar duygusu eksikliğini perçinledi.”

Doktora tezini Lübnan üzerine yazan Polis Akademisi Öğretim Üyesi Doç. Dr Murat Tınas da ülkedeki sistemin Lübnanlı üst kimliğinin, aidiyet duygusunun gelişmemesine yol açtığı görüşünde:

“Modern Lübnan devleti, mezhepsel, feodal yapılarla mücadele etmek bir yana, bu yapıların üzerine kuruldu. Cumhurbaşkanı Maruni Hristiyan, Başbakan Sünni, Meclis Başkanı da Şii olacak şeklinde. Ama bu sistem, vatandaşlık kavramının toplumda ve bireysel bilinçte yerleşmesine engel oluşturuyor.”

Lübnan’da yetkililer ve politikacılar, ait oldukları siyasi kuruluşların, siyasi kuruluşlar da dini kurumların koruması altında.

Bürokrasideki makamlar, farklı din ve mezheplere ait. Makamlar Hristiyanlar, Sünniler, Şiiler ve Dürziler arasında paylaşılıyor.

Bir partinin başarısı, programına değil, mezheplerinin bayrağını nasıl taşıdığıyla ve ne kadar ganimet elde ettiğiyle ölçülüyor.

Doç. Dr Tınas, “Bütün bu mezhep gruplarının liderleri devlet kaynaklarını, atamaları, ihaleleri önce kendileri için kullanıyorlar. Gruplarını da ulufe dağıtarak kendilerine bağlı tutuyorlar. Kendi gruplarıyla da denetlenebilir, hesap verir bir ilişkileri yok” diyor.

Tınas, Lübnan’da araştırma yaptığı 2015’te çıkan çöp toplama krizini örnek veriyor.

“Beyrut’ta aylarca çöp toplanmadı. Bunun sebebi, feodal liderlerin çöp ihalesinin kime verileceğine bir türlü verememesiydi. “

Tabii dış faktörler de var. Daha önce Lübnan dara düştüğünde uluslararası bir kurtarma planı için Fransa diplomatik gücünü, başta Suudiler olmak üzere Körfez ülkeleri çek defterlerini kullanıyordu.

Suriye'deki iç savaş, turizmi ve ihracatı vurdu. İran’ın Hizbullah üzerinden Lübnan’da elde ettiği nüfuza kızan ABD'nin müttefikleri ve Körfez ülkeleri garantilerini geri çekti. Yatırım yapmadan önce, kemer sıkma önlemleri ve reform isteyen Fransa da.