AB’de faizler neden ABD’den düşük artıyor?

FİNASGUNDEM.COM-DIŞ HABERLER SERVİSİ

Avrupa Merkez Bankası'nın 11 yıl ardadan sonra faizleri artırmaya hazırlanıyor. ABD Merkez Bankası ise artırmaya devam ediyor. Son enflasyon verisinden sonra ABD’de 0.75 baz puanlık artışın 1 puana çekileceği konuşulurken, AB’de 0.25 gibi küçük bir artırım öngörülüyor. Peki AB neden faiz artırımlarını düşük tutuyor? Business Plus’ta yayınlanan analize göre, AB’de, yıllık enflasyon Haziran'da %8,6 ile euroya geçişten bu yana en yüksek seviye. Amerika Birleşik Devletleri'nde Haziran ayında tüketici fiyat enflasyonu 1981'den beri görülmeyen bir seviye olan %9.1 oldu.

Avrupa Merkez Bankası'nın sıkılaşma yolu biraz daha belirsiz. Faiz oranları 11 yıl aradan sonra ilk kez 21 Temmuz'da artırılacak ve Euro Bölgesi'nin para otoritesi Eylül ayında bir faiz artırımı daha yapacağını ilan etti. Bu adımlar, ECB'nin politika faizini 2014'ten bu yana ilk kez negatif bölgenin üzerine çıkaracak.

İlk bakışta, benzer manşet enflasyon rakamlarına rağmen ECB'nin politika yörüngesi Fed'inkinden biraz daha gevşek görünüyor. Bu duruş haklı mı yoksa ECB kalıcı enflasyon tehdidine karşı çok mu iyimser?

ÇEKİRDEK ENFLASYON HEDEFLENİYOR

Manşet Tüketici Fiyat Endeksi enflasyonu Atlantik'in her iki yakasında benzer olsa da, merkez bankalarını meşgul eden rakam bu değil. Hem ECB hem de Fed, gıda ve enerji fiyatlarının katkısını ortadan kaldıran %2'lik 'çekirdek' enflasyonu hedefliyor.

Çekirdek enflasyonu hedeflemenin ardındaki düşünce, gıda ve enerji fiyatlarının özellikle değişken olduğu ve daha geniş ekonomik döngü ile uyumlu olmayabileceği. Örneğin 2011'de Arap Baharı petrol fiyatlarını yükseltti ve ABD enflasyonunu %3'ün üzerine çıkardı. Yine de çekirdek enflasyon neredeyse hiç değişmedi, bu nedenle Fed ne Faiz oranlarını yükseltmeyi ne de büyümeyi durdurmayı seçti.
ABD'de çekirdek enflasyon bir yıldır hedefin üzerinde seyrediyor. Euro bölgesinde çekirdek enflasyon Haziran'da %3,7 olarak gerçekleşti.

Euro bölgesindeki manşet ve çekirdek enflasyon arasındaki belirgin fark, çoğunlukla Ukrayna'daki savaşın gıda ve enerji fiyatlarının hızla yükselmesine bağlı. Boru hattı taşımacılığının gerekliliği göz önüne alındığında, doğası gereği bölgesel olan doğalgaz fiyatları, Avrupa'da ABD'ye göre üç kat daha yüksek.

ABD'de daha yüksek çekirdek enflasyon, ECB'nin para politikasını sıkılaştırmaya yönelik daha ılımlı yaklaşımı için bir gerekçeye işaret ediyor. ABD'de enflasyonu yukarı çeken aşırı talebin Euro bölgesinde olduğundan çok daha fazla işareti var.

İlk olarak, genel istihdamdaki benzer iyileşmelere rağmen, işgücü piyasası ABD'de Avrupa'dakinden daha az gevşeklik sergiliyor. ABD'de, işverenler talebi karşılamak için çabalarken, işçi başına ortalama çalışma saati Kovid öncesi seviyelerinden yükselirken, her işsiz işçi için mevcut iki iş ilanı, kayıtların başlamasından bu yana en yüksek seviyede. Euro bölgesinde, ortalama çalışılan saatler azaldı ve hala işsiz işçilerden daha fazla boş pozisyon var.

Bu sıkılık, ABD'de çok daha güçlü ücret artışına yansıyor. Elma-elma karşılaştırması için OECD verilerini kullanarak, 2021'in dördüncü çeyreğinde ücret artışı ABD'de %6,4, Euro bölgesinde ise yalnızca %1,3 idi.

Ekonomideki harcamaların dolar veya euro değerini ölçen nominal GSYİH, salgın öncesi oranlarda büyümüş olsaydı ABD'de olacağı noktanın yaklaşık %2 üzerinde. Buna karşılık, nominal GSYİH, Euro bölgesindeki trendin yaklaşık %2 altında.

Pandeminin başlangıcında tüketim olanaklarının kısıtlanmasıyla yükselen hane halkı tasarruf oranı, Avrupa'da yüksek kalmaya devam ederken, ABD'de de normale döndü.

ABD HALKI HARCAMAYA DEVAM EDİYOR

Harcama kompozisyonu da ABD'de Euro bölgesine göre çok daha dengesiz. ABD'de dayanıklı tüketim mallarına yapılan harcamalar 2021'in sonunda Kovid öncesi seviyelerin %20 üzerindeydi. Beyaz eşya, egzersiz ekipmanı ve mobilya gibi şeylere yapılan bu artan harcama, küresel etkileri olan tedarik zinciri karmaşalarına neden oldu. Avrupa'da dayanıklı tüketim harcamaları trendin altında kaldı ve enflasyonist yangına daha az yakıt ekledi.

ABD'nin pandemiye daha güçlü bir ekonomi ile girdiğini de belirtmekte fayda var. İşsizlik zaten rekor düşük seviyelere ulaşmıştı, büyüme sürekli olarak daha güçlüydü ve Federal Rezerv, ticaret savaşı belirsizliği nedeniyle 2019'da faiz oranlarını düşürmesine rağmen 2015'in sonlarından itibaren faiz oranlarını artırmaya başladı. Tam bir toparlanma kaçınılmaz bir sonuç olmasa da, pandemi öncesi ekonomi aşırı ısınma noktasına daha yakındı.

PARA POLİTİKASINI BELİRLEYEN FARKLI EĞİLİMLER

Enflasyondaki farklı eğilimler, ECB'nin para politikasını Fed'e göre daha yumuşak bir şekilde sıkılaştırması için gerekçe sağlıyor. Ukrayna'daki savaş aynı zamanda tahmincilerin 2022'de Euro bölgesindeki büyüme beklentilerini düşürmesine yol açtı.

Yine de önümüzdeki yol ECB için hiç de basit değil. Çekirdek enflasyon, Haziran ayında biraz yavaşlamasına rağmen, ECB'nin hedefinin neredeyse iki katı. ECB, bunun çoğunu ya diğer sektörlerdeki daha yüksek enerji maliyetlerinin etkisine ya da hizmet sektörlerinin tamamen yeniden açılan ilk yaz aylarında karşılaştıkları zorluklara bağlıyor.

ECB Baş Ekonomisti ve eski Trinity College Dublin Profesörü Philip Lane'in belirttiği gibi, tehlike bu ayarlamaların oldukça uzun sürmesi ve bu arada enflasyon beklentilerinin yükselmesidir. Beklentiler karşılıksız hale gelirse, işçiler daha yüksek ücretler talep eder ve firmalar mevcut yüksek enflasyonun kendi kendini idame ettirebilmesi için daha yüksek fiyatlar belirler.

Öte yandan, faiz oranlarını yükseltmek ve büyümeyi tersine çevirmek ECB için Fed'den daha zor bir görev. ECB'nin büyümenin sona erdiğini açıklamasından ve oranları artıracağını belirtmesinden bu yana, İtalyan devlet tahvillerinin Alman devlet borcuna yayılması arttı.

Pandemi ve daha zayıf büyüme beklentilerinin ardından çok daha yüksek borç/GSYİH oranları ile Yunanistan, İtalya ve İspanya gibi 'çevre' ülkeleri, çok daha sıkı para politikasının tetiklediği bir egemen borç krizine şiddetle maruz kalmaya devam ediyor. ECB, Euro Bölgesi hükümetleri arasındaki borçlanma maliyetlerindeki bu farklılığı bir 'parçalanma karşıtı' bir araçla ele almayı taahhüt etti, ancak henüz ayrıntılı bir politika belirlemedi.

SİYASİ BASKI

Enflasyon ne kadar uzun süre yüksek kalırsa, politikayı daha hızlı sıkılaştırmak isteyen bir ECB ile artan siyasi baskı karşısında fiyatları veya gelirleri sübvanse etmek için borç almak isteyen hükümetler arasındaki gerilim o kadar büyük olacak. Piyasalar, ECB'nin üye hükümetlerin cömertliğine uyum sağlamak için politikasını gevşek tuttuğunu algılarsa, fiyat istikrarına olan bağlılıklarının güvenilirliği ciddi şekilde sekteye uğrayacaktır.

Doların değer kazanmasının ana nedeni, Amerikan borcunun yatırımcılara en istikrarlı euro bölgesi devlet borcundan bile daha yüksek getiri sağlaması olsa da, bu, euronun dolara göre değerindeki düşüşle zaten kanıtlandı.

Fed üyelerinden kritik faiz açıklaması

Fed Üyesi Waller'dan 75 baz puanlık faiz artırımı mesajı

Holzmann: İki toplantıda 125 baz puan faiz artışı olabilir

Avrupa daha yüksek faiz artışlarına hazırlanıyor

Yüksek faiz ve enflasyon hangi ülkeyi nasıl etkileyecek?