Mehmet Bingöl [email protected]

Döviz satışlarında binde 1 Gider Vergisi

Gider Vergileri Kanunu’nun 33. maddesinde yer alan Banka Ve Sigorta Muameleleri Vergisi nispetini değiştiren 14.05.2019 tarih ve 1106 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı 15.05.2019 tarih ve 30775 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.

Bu Karara göre, 15.05.2019 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere kambiyo işlemlerinde döviz satış tutarı üzerinden Binde 1 oranında Kambiyo Gider Vergisi (KGV) hesaplanacaktır.

Aşağıda sayılan kambiyo muamelelerinde ise oran sıfır olarak uygulanacaktır:

-Bankalar ile yetkili müesseselerin kendi aralarında veya birbirlerine yaptıkları kambiyo satışları,

-Hazine ve Maliye Bakanlığına yapılan kambiyo satışları,

-Döviz kredisinin ödenmesine yönelik olarak, döviz kredisi kullanılan ya da kullanımına aracılık eden banka tarafından kredi borçlusuna yapılan kambiyo satışları.

Belirlenen “binde 1” oranı, Kanun’daki üst sınır olup Cumhurbaşkanı’nın yeniden sıfıra kadar indirme yetkisi vardır. Söz konusu vergi oranı, 1/Mayıs/ 2008 tarihinde Bakanlar Kurulu Kararı ile sıfıra indirilmiş idi.

Bilindiği gibi, kambiyo muameleleri dışında kalan banka-sigorta muamelelerinde verginin doğmasını için iki şartın gerçekleşmesi gerekmekte (bir muamele yapılması ve buradan lehe bir para kalması), kambiyo muamelelerinde ise sadece döviz satışının yapılması verginin doğması için yeterli bulunmaktadır.

Yeni düzenlemeye ilişkin başlıca uygulama konuları ve değerlendirmelerimiz aşağıdaki gibidir:

1. Cumhurbaşkanlığı Kararı ile, döviz kredilerinin ödenmesine yönelik kredi borçlusuna yapılan kambiyo satışlarında sıfır oranda KGV söz konusu olacaktır.

Başka deyişle Karar’a göre, “Döviz kredisinin ödenmesine yönelik olarak, döviz kredisi kullanılan ya da kullanımına aracılık eden banka tarafından kredi borçlusuna yapılan kambiyo satışları” üzerinden KGV hesaplanmayacaktır.

Ancak, bu istisnanın pratikte uygulanmasında ortaya çıkabilecek problemlerin oluşmasını önlemek üzere bankaların bazı önlemler alması gerektiği hususu ortaya çıkmaktadır.

Öncelikle, döviz kredisini kullandıran veya kullanımına aracılık eden banka tarafından dövizlerin, kredi borcu vadesinden önce her hangi bir tarihte satılabileceği anlaşılmaktadır. Ancak, bu dövizlerin satın alma amacı dışında kullanılmaması gereği nedeniyle bankaların, kendilerine başka işlemler için ibraz edilecek dövizlerin istisna kapsamında alınan dövizler olmadığını belirlemek üzere bir takip sistemi uygulaması oluşturmaları faydalı olacaktır. Zira KGV hesaplanmayarak satılan dövizin müşteri tarafından kredi ödemesinde kullanılmaması halinde geriye yönelik cezalı olarak KGV hesaplanması söz konusu olabilecektir. Bu konudaki yükümlülük verginin mükellefi durumunda olan bankalardadır.

Cumhurbaşkanı Kararında sadece bankaların kullandırdığı krediler için yapılan döviz satışları istisna tutulmuştur. Dolayısıyla diğer finansal kurumlara (Örneğin Finansal Kiralama) yapılan kredi geri ödemelerinde “binde sıfır oranı” uygulanamayacaktır.

2. Vadeli işlemler (forward, swap, opsiyon vb gibi) çerçevesinde yapılan döviz satışları KGV’ne tabi olmayacaktır. Zira; 6802 sayılı Gider Vergileri Kanunu’nun istisnaları düzenleyen 29’cu maddesinin birinci fıkrasının (p) bendi aşağıdaki gibidir:

“p) Arbitraj muameleleri ile vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerine ilişkin muameleler ve bu muameleler sonucu lehe alınan paralar,”

Görüldüğü üzere istisna uygulamasına ilişkin madde metni açık olup; hükmün gerek lafzına ve gerekse ana gayesine bakıldığında, bu işlemler nedeniyle yapılacak döviz satışlarında KGV hesaplanmaması gerektiği sonucuna varılmaktadır.

3. Bankaların yurt dışı şubelerinden yapacakları döviz satışları da ele alınması gereken bir konudur. Her ne kadar yurt dışı şubeler ilgili ülke mevzuatına tabi olsalar da Türk Vergi İdaresi bu konuda farklı yaklaşımlar getirmektedir. Buna göre Bankaların yurt dışı şubelerinden yapacakları döviz satışlarında, satış konusu dövizler yurt dışı şubenin kendi kaynağından karşılanmadığı sürece binde 1 oranında vergi uygulanması gerekir. Maliye Bakanlığı’nın önceki yıllarda vermiş olduğu görüşler uyarınca; Türkiye’deki bankaya ait dövizlerin satışına yurt dışı şubeden aracılık edilmesi halinde Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi ödenmesi gerekmektedir. Geçmiş dönemlerde bu konuda yapılan vergi incelemelerinde bankalara cezalı vergi tarhiyatı yapılmıştır. Bu çerçevede yurt dışı şubelerden yapılan döviz satışlarının bahse konu yaklaşımlar yönünden değerlendirilmesi uygun olur. Bankaların serbest bölge şubelerinde gerçekleşen döviz satışları da binde 1 uygulamasına tabi olacaktır.

4. Yabancı Para alış – Yabancı Para satış işlemleri (Örn: Euro/USD) arbitraj muameleleri kapsamında KGV’ye tabi olmayacaktır. Çünkü 6802 sayılı Gider Vergileri Kanunu’nun istisnaları düzenleyen 29’cu maddesinin birinci fıkrasının (p) bendine göre; “Arbitraj muameleleri” vergiden istisnadır. Geçmişteki vergi uygulaması da bu yöndeydi. (2008 yılına kadarki uygulama).

5. Karar’a göre; “Bankalar ile yetkili müesseselerin kendi aralarında veya birbirlerine yaptıkları kambiyo satışları” binde sıfır KGV uygulamasına tabidir. Bu kapsamda yurtdışı bankalara yapılan döviz satışları KGV’ye tabi olmayacaktır. Öte yandan “yetkili müesseseler” tanımının yurt dışı kurumlar açısından netleştirilme ihtiyacı vardır. Bize göre yurt dışı bankalara yapılan satışlar binde sıfır kapsamında ise, yurt dışında yerleşik döviz-alım satım yapmaya yetkili finansal kuruluşlarının da bu kapsamda olması gerekir.

Başlıca konular yukarıda izah edilmiş olup, konulara ilişkin muhtemel gelişmelerde Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi açıklamalarının izlenmesi uygun olacaktır.