Irak Hükümeti’nden ve Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nden ödemelerini alamayan Türk müteahhitler zor durumda. Petrol fiyatlarındaki düşüş, petrol çıkarımında yaşanan zorluklar ile terör olaylarının Irak bütçesine ciddi oranda zarar verdiği, bu nedenle ülkede iş yapan şirketlerin hak edişlerinin ödenemediği belirtiliyor. 1 yıldır süren sorunda çözüm beklendiğini belirten Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB) Başkanı Mithat Yenigün, Türk şirketlerin yaklaşık 700 milyon dolar alacaklarını olduğunu ifade etti. Birlik adına hükümetle görüşmeler yapıldığını ancak henüz sorunun çözüme kavuşmadığını belirten Yenigün, “Seçimler ve her iki ülke arasındaki siyasi gerilim nedeniyle bu sorun çözüme kavuşamadı. İki ülke yetkilileri arasında yoğun temas trafiği sürüyor. Biz de Ekonomi Bakanı’nı ziyaret edip hem hayırlı olsun demek, hem müteahhitlerin sorunlarını anlatmak istiyoruz” dedi.

SORUN NASIL ÇÖZÜLÜR?

Ekonomi Bakanlığı yetkilileri ile yapacakları görüşmede Irak için de bir çözüm önerisi sunacaklarını belirten Yenigün, “Biz daha öncede Türkiye Irak’a borç versin, Türk müteahhitlerin borcu ödensin ve inşaatlar yarım kalmasın demiştik. Ama seçim dönemleri nedeniyle bu konu incelenemedi. Şimdi bunu tekrar edeceğiz. 2.5-3 milyar dolarlık bir ödeme sorunu çözer. Irak mali sorunlarını 3 yıl, 5 yıl sürese de çözer ve borçlarını öder” dedi.

Irak Kürdistan Bölgesi’nde iş yapan Türk müteahhitleri ise farklı bir öneri getiriyor. Irak Merkezi Hükümeti’nin 2014 başından bu yana ödeme yapmaması ve terör örgütü IŞID nedeniyle ülkede olağanüstü bir durum yaşandığını belirten bir şirket yetkilisi, “Türkiye, Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi ile anlaşma yaparak, aldığı petrolun bedellerini alacağını tahsil edemeyen Türk müteahhitlerine, alacağına mahsuben ödemesi dar boğaza düşmüş olan müteahhitleri rahatlatır” dedi.

ÖDEME KRİZ BİTİNCE

Irak Hükümeti tarafından ekim ayında bölgede devam eden projelerle ilgili yeni kararlar alındığını belirten Yenigün şunları söyledi: “Yüzde 90 ve üzerinde tamamlanma oranına sahip projeler ile Planlama Bakanlığı tarafından belirlenen stratejik projelerin devam ettirilmesine karar verildi. Ödeme yapılamayan diğer projelerin ise yüklenici tarafından İdare ile uzlaşılarak durdurulabileceği ve ödenemeyen hakedişlerin ülkenin finansal durumu düzelene kadar yasal faiz uygulanarak kamu borcu sayılacağı belirtildi.” Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi de yaşanan mali kriz nedeniyle 29 Kasım 2015 tarihinde ‘Tasfiye Kararnamesi’ yayınladı. Kuzey Irak’ta proje geliştiren şirket yetkililerinin verdiği bilgiye göre bu kararname ile müteahhitlere sözleşmeleri feshetme hakkı tanındı, ancak detaylar henüz açıklanmadı.

TAZMİNAT ENDİŞESİ

Türkiye Müteahhitler Birliği tarafından yapılan açıklamada Irak’ta özellikle kamu projelerini üstlenen Türk müteahhitlik firmalarının neredeyse tamamının alacak sıkıntısı çektiği ve işlerin durduğu belirtildi. Açıklamada, Irak tarafıyla yapılan sözleşmelerin alacakların tahsili konusunda uluslararası hukuk yollarını kapalı tutması, projelerin yüklenici firmalar tarafından tek taraflı durdurulması halinde tazminat ödemek zorunda kalınması gibi hükümler nedeniyle firmaların mali kaybının arttığı belirtildi.

23.3 MİLYARLIK PROJE YAPILDI

Türkiye Müteahhitler Birliği verilerine göre 1970’lerden günümüze dek Türk müteahhitler tarafından Irak’ta gerçekleştirilen 949 projenin bedeli 23.3 milyar doları aştı. 2015 yılının ilk 11 ayında Irak’ta 330 milyon dolar tutarında 16 proje üstlenildi.

İŞADAMLARI ÇÖZÜM İÇİN TOPLANIYOR

Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Türk-Irak İş Konseyi ve MÜSİAD Lojistik Sektör Kurulu Başkanı Başkanı Emin Taha, 14 Aralık’ta DEİK’in Irak sorunu konusunda bir toplantı düzenleyeceğini söyledi. 100’den fazla şirket yöneticisinin toplantıya katılacağını belirten Taha, “Irak’ta yaşanan sorunları konuşup, çözüm yolu arayacağız. Ekonomi, Dışişleri ve Gümrük Bakanlığı yetkilileri de toplantıya katılacak” dedi. Haziran 2014’ten bu yana Türk şirketlerinin ödeme konusunda zorluk yaşandığını belirten Taha, Irak yetkililerince Nisan 2016’dan önce ödeme yapılmayacağının açıklandığını söyledi. Taha, petrol fiyatlarındaki düşüşün Irak’ta 35-40 milyar dolarlık bir açık yarattığını ifade etti. Eski DEİK Türk-Irak İş Konseyi Başkanı Ercüment Aksoy, Irak’taki sorunların ciddi sonuçlar doğurduğunu söyledi. Irak’ta ticari yatırımları olduğunu belirten Aksoy, şirketlerin sorunun çözümünde zayıf kaldığını, Ekonomi Bakanlığı koordinasyonunda bir programa ihtiyaç olduğunu ifade etti.