Türkiye için son fırsat olabilir

IMF verilerine göre (IMF World Economic Outlook Database, October 2015) dünyanın ekonomik görünümü özetle şöyle bir tabloya sığdırabilir (satınalma gücü paritesine göre):

 

	GSYH / Dünya (%)	Nüfus / Dünya (%)
Gelişmiş ekonomiler (37)	42,9	14,7
ABD	15,9	4,5
Euro Bölgesi (19)	12,2	4,7
Japonya	4,4	1,8
Gelişmekte olan Ekonomiler (152)	57,1	85,3
Çin	16,6	19,2
Türkiye	1,1	1,2

Soldaki grafik, dünya nüfusunun gelişmiş ekonomiler (turuncu alan) ve gelişmekte olan ekonomiler (mavi alan) arasında paylaşımını gösteriyor. Sağdaki grafik ise dünya GSYH’sının gelişmiş ekonomiler (turuncu alan) ve gelişmekte olan ekonomiler (mavi alan) arasında paylaşımını gösteriyor.

 

Buna göre dünya nüfusunun yüzde 15’ine yakın bir bölümünü temsil eden 37 ülke dünya gelirinin yaklaşık yüzde 43’ünü elde ederken, dünya nüfusunun yüzde 85’ine yakın bölümünü temsil eden 152 ülke dünya gelirinin 57’sini paylaşıyor. Dünya gelirini 100 dolar, dünya nüfusunu 100 kişi kabul edersek gelişmişler kişi başına 3 dolar ortalama gelir elde ederken, gelişmekte olanlar kişi başına 0,67 dolarla yetinmek durumundalar.

Küresel Krizin Gelişmiş Dünyaya Etkisi
IMF'nin Dünya Ekonomik Görünümü Raporundan aldığım bir grafiği aşağıda paylaşıyorum. Bu grafik ABD ve Euro Bölgesi GSYH'ları için 2000 yılının ilk çeyreğini 100 olarak kabul ederek kurulmuş bir endeksin gelişimini gösteriyor.
 
Her iki ekonomi de iktisatçıların deyişiyle boom yaşarlarken 2008'de krize giriyorlar ve düşüş başlıyor. ABD ekonomisi 2010'dan başlayarak çıkışa geçiyor ama Euro Bölgesi inişli çıkışlı bir sürece giriyor. ABD ekonomisinin toparlanarak Euro Bölgesiyle arayı açmaya başladığını grafikten görebiliyoruz. 

 

IMF’nin tahminlerine göre dünya GSYH’sının büyümesi 2015 yılında yüzde 3,1 ve 2016 yılında yüzde 3,6 olacak. 1997 - 2007 arasında dünya ekonomik büyümesi yüzde 4 olarak ölçülmüştü. IMF, dünya ekonomik büyümesinin 2016 yılında artmasını öngörüyor. Dünyada ticaret büyümesinin 2015 yılında yüzde 3,2 ve 2016 yılında yüzde 4,1 olması bekleniyor. Dünya ticareti 1997 – 2006 arasındaki on yılda yüzde 6,8 oranında büyümüştü. Henüz o noktaya gelinmese de 2016 yılından itibaren toparlanmanın hızlanması bekleniyor.

 

Şimdi gelelim başlıca ekonomilerin bu yıl ve gelecek yıla ilişkin ekonomik göstergelerine ilişkin tahminleri bir tabloya dökmeye (Kaynak: IMF, World Economic Outlook, October, 2015, The Economist, Markets & Data, November 2015.)

 

 

2016 yılının kaderini belirleyecek olan gelişme ne ABD’nin daha hızlı toparlanması ne de Euro bölgesinin iyiye gidişi olacak. Kuşkusuz bunların da 2016 yılına ilişkin gelişmelerde önemli etkilerini göreceğiz. Ne var ki 2016 yılının hangi yönde gelişeceğini asıl belirleyecek olan iki gelişmeden birisi Fed’in para politikasının seyriyle ilgili alacağı kararlar, ikincisi ve daha önemlisi gelişmekte olan ekonomilerin krize girip girmeyeceği.

 

Emtia ihracatçısı ekonomilerin, emtia fiyatlarında yaşanan hızlı düşüşlerin yarattığı olumsuz etkileri ne kadar tolere edebileceği 2016 yılının en önemli ekonomik konularından birisi olacak gibi görünüyor. Emtia fiyatlarındaki düşüşün ilk aşamada bize etkisi olumlu görünüyor. TL’nin değer kaybettiği bir ortamda örneğin petrol ve doğalgaz fiyatları düşmeyip artsaydı bu gelişme bizim çok aleyhimize olurdu. Ne var ki bu durumun sürmesi küresel sistemi bu kez birçok emtia ihracatçısı ülke eliyle olumsuz olarak etkilemeye aday bulunuyor. Buna ek olarak bir başka önemli konu da Çin’in yüzde 6’lar düzeyine gerilemeye başlayan büyüme hızıyla ekonomisini sağlıklı biçimde sürdürüp sürdüremeyeceği. Çin’de birçok olumsuzluk peş peşe çıkmaya başladı. Çin de yıllar önce Japonya’nın girdiği ve bir türlü içinden çıkamadığı durgunluk gibi bir durumun içine girerse bu da küresel sisteme ağır bir darbe olabilir.