AYÇA KARACA – FINANSGUNDEM.COM

Rusya Savunma Bakanlığı’nın Çarşamba günü Suriye’de IŞİD hedeflerine karşı hava harekatı başlattığını açıkladı. Bu harekat Rus Parlamentosu’nun Devlet Başkanı Putin’e yurtdışında askeri operasyon izni vermesinden  birkaç saat sonra başladı. Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu, Suriye'deki hava saldırılarının IŞİD'e karşı başlatıldığını söylerken Batılı kaynaklar Suriye liderinin  Esad muhaliflerini hedef aldığı kaygısıyla harekatı kınayan ortan bir basın bildirisi yayınladılar.

Harekat Rus Basınında da çeşitli tartışmalara neden oldu. AB Komisyonu Rusya Delegasyonu tarafından hazırlanan özel raporda Rus basınında Suriye harekatına ilişkin yayınlanan yorumlar  yer alıyor. Bazı yorumlarda Rusya’nın harekatının hava saldırıları ile  sınırlı kalacağı belirtilirken bazı yorumlarda da sınırlarının  genişleyerek karada da bir müdahalenin başlayabileceği belirtiliyor.

Raporda Gazeta gazetesi, Rus Parlamentosu’nun askeri izin kararını “Rusya’nın Suriye’deki varlığını meşrulaştırıcı” olarak tanımlıyor. Rusya yetkilileri harekatın uluslararası hukuka uygun olduğunun ve Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’dan gelen resmi talep üzerine yapıldığının altını çiziyor. Ayrıca harekatın yalnızca IŞİD’e karşı savaşan Suriye hükümet güçlerine hava yardımı sağlamak  için yapıldığını da belirtiyorlar. Putin’in Basın sözcüsü Peskov Rus Hava Gücü’nün “Suriye silahlı kuvvetlerine belirli bir sure için geçici destek sağlayacağını” açıkladı. Ancak RBK Daily gazetesinda yazan Analist Fyodor Lukyanov Rusya’nın askeri müdahelesinin Esad rejimini güçlendirme amaçlı olduğunu  düşünüyor.

Kommerstant ise Birleşik Rus hava kuvvetlerinin Lazkiye yakınlarındaki Hmeimin hava üssü yakınlarında konuşlandığını ve hava gücünün Su-24M ve Su-34 ön cephe bombardıman uçakları, Su-25SM saldırı uçağı ve çok rollü savaşçı jetler, Mi-24 savaş helikopterleri ile Mi-8 çok rollü helikopterlerden oluştuğu belirtiliyor. Bazı resmi olmayan kaynaklara göre, Hava gücünün Lazkiye yakınlarında konuşlanması “ Merkez 2015” askeri tatbikatı ile paralel bir zamanda gerçekleşti.

Rus Savunma Bakanlığı sözcüsü Çarşamba günü operasyonda sivil altyapının hedeflenmediğini açıklamasında bulundu. Ancak Batılı medya kaynaklarında çıkan haberlerde Rus uçaklarının Suriyeli muhalifleri hedef aldığı öne sürülüyor. Rus Dışişleri Bakanı Lavrov Perşembe günü ABD Dışişleri Bakanı Kerry ile görüşmesi öncesi basın mensuplarına Rus hava kuvvetlerinin IŞİD dışı hedefleri vurduğuna dair haberlerin gerçeği yansıtmadığını vurguladı. Rus Dışişleri Bakanı Sözcüsü Zakhorava ise Rus hava saldırıları sonucu sivillerin öldüğü iddialarını “bilgi savaşı” olarak tanımladı.

Raporda, Vedomosti gazetesi Ortadoğu uzmanı Yevgeny Satanovsky’in yorumunda Rus hava kuvvetlerinin Suriye harekatının ülkenin 2. bir Libya olma  riskini önlediğini Rusya’ya teröristlerin sızmasını engelleyeceğini ve Rusya’ya “büyük güç” statüsünü yeniden kazandıracağını öne sürdüğü belirtiliyor. Yorumcu Rusya’nın kara harekatına girişmesine pek ihtimal vermiyor.

Bu kapsamda Nezavisimaya Gazeta gazetesine yorum yapan askeri uzman Musa Khamzotov ise Rus özel kuvvetlerinin Suriye’de stratejik olarak önemli şehirleri korumak için operasyonlar düzenleyeceğini ve Rus hava kuvvetlerine destek olacağını ileri sürüyor. RBK Daily gazetesi ise bazı uzmanların ve politikacıların  Rusya’nın askeri harekatının genişlemesi olasılığını devre dışı bırakmadıklarını kaydediyor.

 Raporda, yorumlarda Rusya’nın Suriye krizindeki rolünün Çarşamba günü resmileştiği belirtiliyor. Moskova’nın Kırım’daki gizli operasyondaki deneyimini tekrarladığı ancak bu sefer Batı’ya karşı olmaktan çok birlikte hareket ettiği ileri sürülüyor. Amacın Rusya’nın izolasyonunu sona erdirmek ve uluslararası politikada kilit  aktör konumunu kazanmak olduğu belirtiliyor. Ancak Rusya’nın Ortadoğu’daki eylemlerinin sonuçlarının ne olacağını kestirmenin güç olacağı öngörülüyor. 

Yorumlarda  Moskova’nın IŞİD’e karşı savaşarak AB ve ABD tarafından uygulanan yaptırımların hafifletilmesi, ayrıca Beşar Esad’ın Suriye’deki konumun güçlendirilmesi umudunu taşıdığı ileri sürülüyor. Ancak Esad’ın iktidarda kalması Rusya ile Batı arasındaki başlıca uzlaşmazlık konusu olarak belirirken IŞİD’e karşı tam teşeküllü bir harekata girişilmesini de engelliyor.

Bazı yorumcular Suriye harekatının 1980’de Afganistan’da yürütülen savaşın bir tekrarı olmasından endişelenirken o harekatı  “Rusya’ya 10 yıl boyunca perişanlık ve tabutlardan başka hiçbir şey getirmeyen bir dönem” olarak tanımlıyor. Ayrıca Esad’ın yanında savaşmaya başlayan  Rus askerlerinin IŞİD’in yanında savaşmasından ve Rus topraklarına yönelik terörist saldırıların artmasından da endişe ediliyor.

Uzmanlara göre Rusya’nın IŞİD hedeflerine yönelik saldırı düzenlemesi Suriye ordusu’nun kara harekatına yardımcı olacak ancak Rusya kendisi kara harekatında yer almayacak. Bu durumun Rusya’nın 35 yıl önce Afganistan’da giriştiği harekatla arasında en belirgin farklılığı oluşturduğu da kaydediliyor.

Ancak bir çok uzman Rusya’nın Suriye’deki varlığının risksiz olmadığını, Rus hava gücünün Şam tarafından IŞİD’e karşı değil de Batı tarafından desteklenen ılımlı İslamcılara karşı kullanılma riskinin bulunduğunu  ve bu durumun Moskova ve Batılı ülkeler arasında yeni bir sorun yaratacağını belirtiyor. Hava harekatındaki olası hataların da Rusya’da yaşayan Müslümanlarin tepkisine neden olabileceğinden de kaygı duyuluyor.