Geçen hafta temmuz ayı “Ödemeler Bilançosu” rakamları açıklandı. Temmuz ayında döviz ödemeleri ile döviz gelirleri arasındaki fark (Cari Açık-Döviz Açığı) 3.1 milyar dolar oldu. İthalat harcamaları gibi olağan döviz giderlerimiz ile ihracat geliri, turizm geliri gibi olağan döviz gelirlerimiz arasındaki fark, aylık cari açık, aylık döviz açığı yılbaşından bu yana 3 milyar dolar dolayında gerçekleşiyor.
Aylık döviz açığımız küçüldü ama yılbaşından haziran ayına kadar döviz girişleri açığı kapatamayacak ölçüde oldu.
Biz döviz açığını doğrudan yatırım için gelen dövizler, portföy yatırımı (borsa ve bono) için gelen dövizler ve de bankaların ve özel sektörün dışarıdan bulduğu döviz kredileriyle kapatıyoruz.
Cari açık döviz girişleriyle kapatılamazsa döviz rezervleri yemek zorunda kalıyoruz.
Temmuz ayında önemli bir değişiklik oldu. Net döviz girişiyle hem aylık açık kapandı, hem de artan döviz rezerve eklendi.

Temmuz ayında, (1) Doğrudan yatırım için net döviz girişi 2.5 milyar dolar oldu. (2) Bono ve hisse senedi için daha önce getirilen dövizlerden net 3.2 milyar dolar çıkış gerçekleşti. (3) Bankalar ağırlıklı olarak özel sektör 5.8 milyar dolar net borçlanma yaptı.

Temmuz ayında 3.1 milyar açığa karşı 5.2 milyar döviz girişi olunca hem açık kapatıldı hem de döviz rezervlerine 2.0 milyar dolar eklendi.

Bankalar döviz getiriyor

Yılbaşından bu yana her ayda döviz açığını kapatmada bankaların yurtdışından buldukları kredilerin büyük payı var. Başka anlatımla, bankaların yurtdışından bulup getirdikleri dövizlerle cari açığı, döviz açığını kapatıyoruz.

Bankalar yurtdışından getirdikleri dövizlerin bir kısmını satıyorlar ama büyük kısmını da döviz kredisi olarak kullandırıyorlar.

Bankaların döviz kredisi bulmaları döviz sorununun büyümesini engelliyor ama bankaların döviz yükü de artıyor. Bankalar bu yükü döviz kredisi olarak müşterilerine aktarınca, reel sektör de riski paylaşmış oluyor.

Borçları 104 milyar $

Merkez Bankası’nın açıklamalarına göre, temmuz sonunda özel sektörün toplam döviz borcu 178 milyar doları uzun vadeli, 33 milyar doları kısa vadeli olmak üzere 211 milyar dolar.
Toplam 211 milyar döviz borcunun 104 milyar doları bankaların döviz borcu. Bu borcun 28 milyar doları kısa vadeli borç.
BDDK’nın açıklamalarına göre ise, gene temmuz ayı sonu itibarıyla toplam 1.428 milyar TL olan banka kredilerinin yüzde 31’i dövizle ödenecek borçlar. Bu, özel sektörün, yurtiçindeki bankalara döviz olarak ödenecek borcunun yüksek rakamlara ulaştığını gösteriyor.
Ekonomide çarklar dönerse, ekonomi tıkanmazsa özel sektör bankalara döviz borcunu ödemekte zorlanmaz, bankalar dışarıya döviz borçlarını ödemekte ve yeni döviz kedileri bulmakta zorlanmaz.
Önemli olan, ekonomide çarkların dönmesidir.

Milliyet/Güngör Uras