Doların tarihi zirve olan 3 lirayı aşmasının ardından İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı İbrahim Çağlar, kur artışından dolayı döviz borcu bulunan reel sektöre Merkez Bankası’nın 2.70 TL’den dolar vermesini isterken, İstanbul Sanayi Odası da dün reel sektörün 280 milyar dolarlık borcuna işaret ederek “Reel sektörün borç ödeme zorluğu, bankacılığı doğrudan etkiler” uyarısı yaptı. Ekonomi dünyasının gözü bu açıklamaların ardından özel sektörün döviz borcuna çevrilirken, buradaki asıl tırmanışın 2009 yılında çıkarılan bir kararname sonrası yaşandığı görüldü.
 
Döviz geliri olmayan şirketlerin yurtiçindeki bankalardan dövizle borçlanmasının önünü açan kararname sonrası, reel sektörün dış borçları katlandı. Reel sektörün pozisyon açığı, yani döviz varlıklarını aşan döviz yükümlülükleri 2009 yılında 66.8 milyar dolar seviyesinde iken bu rakam 2014 sonunda 178.6 milyar dolara tırmandı. Haziran ayı itibarıyla 176.2 milyar dolar oldu. 2008 yılında yaşanan küresel finansal kriz sonrası reel sektörün finansman sıkıntısını gidermek amacıyla 16 Haziran 2009 tarihinde çıkarılan Bakanlar Kurulu Kararı ile Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar’da değişiklik yapıldı. O tarihe kadar sadece turizm, ihracat ve yurtdışı müteahhitlik geliri olan firmalar yurtiçindeki bankalardan döviz kredisi kullanabilirken, kararnameyle bu sınırlama kaldırıldı. Döviz geliri olmayan şirketlerin de yurtiçindeki bankalardan döviz kredisi kullanmasına olanak sağlandı.
 
DÖVİZ BORÇLARI KATLANDI

Merkez Bankası verilerine göre, reel sektörün 2009 yılında 80.4 milyar dolar döviz varlığı bulunuyordu. Döviz yükümlülükleri ise 147.2 milyar dolar seviyesindeydi. 2009 yılında çıkan kararnameden sonra, reel sektörün döviz varlıklarındaki artış sınırlı kalırken, döviz yükümlülükleri hızla tırmanmaya başladı. 2009’da 147.2 milyar dolar olan reel sektörün toplam döviz yükümlülükleri 2010’da 176.3 milyar dolara çıktı. İzleyen yıllarda da artış devam etti ve bu yılın haziran ayında da 283.7 milyar dolara yükseldi. (Habertürk)