Küresel ekonominin hız kestiği ve talebin yavaşladığı bir ortamda Çin, kur savaşlarında yeni bir cephe açtı. Çin Merkez Bankası (PBOC) son dönemlerde başta ihracattaki gerileme olmak üzere zayıf gelen ekonomik verilerin ardından yuanda son 20 yılın en sert devalüasyonuna gitti ve yuanının değerini yüzde 2 düşürerek üç yılın en düşük seviyesine indirdi. Merkez bankası bu kararı serbest piyasa reformu olarak tanıtırken, bazı uzmanlar yuanda uzun sürecek değer kaybının başlangıcı olabileceğini ve kur savaşlarının kızışabileceğini söylüyor.

Kurda orta nokta 6.1162’den 6.2298’e çıktı

Dünya'nın haberine göre, Merkez bankası, piyasa etkenlerine daha hızlı tepki vereceğini belirttiği yeni yöntem çerçevesinde yuanın değerini yaklaşık yüzde 2 düşürdü. Yani dolar/yuan kurunun resmi orta noktası 6.1162’den 6.2298’e yükseltildi. Spot dolar/yuan kuru dün TSİ 1100 itibariyle merkez bankasının belirlediği yeni orta noktanın yüzde 1.5 üzerinde 6.3185 seviyesinde işlem görüyordu. Şu anki kur rejimine göre yuan spot piyasada belirlenen orta noktadan yüzde 2 aşağı veya yukarı gidebiliyor. Merkez bankası daha önceleri orta noktayı döviz sepetine göre belirlenen gizli bir yönteme göre belirliyordu. Birçok uzman Çin yönetiminin hedefleri doğrultusunda piyasayı yönlendirmek için bu yöntemi kullandığını düşünüyordu. Yeni yönteme göre yatırımcıların varlıklarını yuandan çıkarmaları önümüzdeki dönemde yuanın daha da değer kaybetmesine yol açabilir. Yuan Mart ayından bu yana gün içinde yüzde 0.3 gibi çok dar bir bant içinde hareket ediyordu. Dünkü kararın ardından ise yuan spot piyasada Eylül 2012’den bu yana en düşük düzeyi gördü.

İhracatçıya destek olacak

Ekonomistler zamanlamaya bakıldığında bu adımın ihracatçılara yardım etmek amacıyla da atıldığını söylüyor. PBOC kararı, “tek seferlik değer kaybı” olarak nitelerken, ekonomistler ülkenin son dönemdeki güçlü yuan politikasından vazgeçtiğine işaret eden bu değişikliğin ne anlama geldiği konusunda farklı görüşler dile getiriyorlar. Ekonomist Patrick Chovanec, “Her ne kadar devalüasyonla ekonomik büyümeyi hızlandırmak gibi eski yöntemler çekici olsa da aslında çıkmaz bir yol” dedi. Chovanec yuandaki devalüasyonun piyasada şu an var olan arz talep koşullarını daha iyi yansıtabileceğini, ancak ekonomide ağırlığın düşük katma değerli imalattan tüketime kaydırılmasını gerektiren “acı verici” dönüşüm hedefine güçlü yuan politikasının cevap vereceğini belirtti. “Dünyanın Çin’den gelecek daha yüksek arzdan ziyade talebe ihtiyacı “ dedi. Shanghai merkezli Founder Securities ekonomisti Guo Lei ise, yuandaki devalüasyonun ihracatçıların sorunlarına bir çare olmayacağını, ancak çok daha büyük bir sorun olan defl asyon baskılarını hafifl etebileceğini belirtti.

Kur savaşlarında yeni bir sayfa açılabilir

PBoC bu müdahalenin tek seferlik bir ayarlama olduğunu açıkladı fakat piyasa tam anlamıyla ikna olmuş değil. PBoC’nun yüzde 2 olarak belirlediği günlük bandı artırabileceği bekleniyordu fakat doğrudan devalüe piyasalarda büyük bir sürpriz oldu.

Çin’in müdahalesi kur savaşlarında yeni bir sayfa açabilir ve başta ABD kongresi olmak üzere bu hamlenin yankıları Çin dışında da devam edebilir. Bundan 10 sene önce terk edilen sabit kur rejiminden bu yana yuan dolara karşı yüzde 33 değer kazanmıştı ve son bir yılda faiz artışı beklentileriyle dolar bir çok para birimine karşı önemli bir değer kazancına imza atarken rağmen dolar/ yuanda yukarı yönlü hareket çok daha sınırlı olmuştu. Ancak yeni yöntem sonrası yatırımcı yuanın değerinin daha da düşmesine izin verirse Pekin yeniden paranın değerini yükseltmek için harakete geçmek zorunda kalabilir. Aksi takdirde diğer ihracatçı ülkelerin ‘rekabet güçlerini’ kaybettikleri için sesleri yükselebilir. ABD’nin tavrı da sertleşebilir. Düşük yuanın ABD’li imalatçıyı zor durumda bırakması halinde ABD’nin Çin’e sert bir yanıt vermesi olası senaryolar dahilinde.

Sürpriz hamle borsaları ve emtiayı düşürdü

Yuanda hızlı kayıp, borsa endekslerinde, gelişen ülke para birimlerinde ve emtia grubunda satışları tetikledi. Hisse senetleri geri çekilirken, Avrupa’da borsalar otomobil üreticileri ve lüks mal üreticilerinin öncülüğünde geriledi. Çin’in ithalatının azalacağı endişesiyle BMW, Daimler, LVMH Moet Hennessy Louis Vuitton, Swatch Group gibi şirketlerin hisseleri yüzde 3’ten fazla düştü. Stoxx Europe 600 Endeksi yüzde 0.7 gerilerken, Almanya’nın DAX Endeksi ve Fransa’nın CAC 40 Endeksi Avrupa’nın en çok gerileyenleri oldu. Son yılların en düşük seviyesinden toparlanmaya çalışan emtia piyasaları da Çin’den darbe aldı. doların yuan karşısında güçlenmesiyle temel metaller ve petrol geriledi. Londra’da üç ay vadeli bakırın fiyatı yüzde 1.9 kayıpla 5.209 dolar/tona indi. Çin’de enerji maliyetlerinin artacak olmasının talebi baltalayacağı beklentisiyle Brent petrolünün varili 71 sent ucuzlayarak 49.70 dolara indi. Amerikan petrolünün (WTI) fiyatı da 44.16 dolar/varilden işlem gördü. ABD Hazine tahvilleri ve Avrupa tahvilleri değer kazandı. ABD ve Almanya’nın 10 yıl vadeli tahvillerinin faizleri en az iki baz puan geriledi.

6 adımda devalüasyon

1- Çin ne yaptı?
● Merkez bankası, yeni bir yöntem çerçevesinde yuanın değerini yaklaşık yüzde 2 düşürdü. Yani dolar/yuan kurunun resmi orta noktası 6.1162’den 6.2298’e yükseltildi. Şu anki kur rejimine göre yuan spot piyasada belirlenen orta noktadan yüzde 2 aşağı veya yukarı gidebiliyor.

2- Neden şimdi?
● En önemli katalizatör yavaşlayan ekonomi. İlk iki çeyrekte ekonomi son altı yılın en düşük olan yüzde 7 seviyesinde büyüdü. Son verilere göre temmuzda ihracat, geçen yılın aynı dönemine oranla yüzde 8.3 zayıfl adı. beklenti yüzde 1.5’lik gerilemeydi. Daha düşük bir yuanın ihracatta rekabet gücünü artırması umuluyor.

3- Bir piyasa reformu mu?
● Kimilerine göre yeni bir kur savaşının pimi çekilirken, merkez Bankası’na göre bu bir piyasa reformu. Merkez Bankası açıklamasında, “Reel efektif yuan kuru, küresel para birimleri karşısında görece güçlü kalmaya devam ediyor ve piyasa beklentilerinden sapma gösteriyor. Bu nedenle piyasanın ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde yuanın orta noktasını daha da iyileştirmek gerekmektedir” denildi.

4- Baskı var mıydı?
● Bazı ekonomistler de kur rejimindeki bu değişikliğin ihracattaki düşüşe bir tepkiden ziyade Pekin’in IMF'nin borç verme işlemlerine temel oluşturan SDR adlı rezerv para birimleri sepetine yuanı dahil etmek için attığını belirtiyorlar. Uzmanlara göre, “Merkez bankası yuanın daha fazla serbest dolaşımda olması ve el değiştirebilmesini istiyor. Bunlar IMF’nin rezerv (para birimi) onayı vermesi için zorunlu” dedi.

5- Çin dışında nereleri etkiler?
● Çin büyük bir emtia tüketicisi ve bu hamlenin diğer ülkelerde de yansımaları olacaktır. Dün bölgedeki hemen tüm ülkelerin paraları dolar karşısında değer kaybı yaşadı. Yeni Zelanda, Tayvan, Güney Kore, Singapur ve Avsutralya’nın paraları yüzde 1’in üzerinde düştü. Çin’in zayıf para birimi nedeniyle alımlarının azalmasının, bu ülkeye ihracat yapan ülkelerin ekonomisi üzerinde olumsuz etkisi olabilir. Diğer yandan doların gücü, Fed’i doları daha da güçlendirecek bir faiz artışını ötelemeye itebilir.

6- Riskler neler?
● Analistler, ülkede son 20 yılın en büyük devalüasyonunun likidite sıkışıklığı getirebileceğini düşünüyor. Analistlere göre bu durum, zorunlu karşılık oranının düşürülmesi gibi araçların kullanılmasına neden olacak.