Yaklaşım Yayıncılık, rahatsızlığı nedeniyle bir süredir Hürriyet'teki yazılarına ara veren ünlü ekonomi yazarı Şükrü Kızılot'un, 2013 te döviz kurlarındaki artışın geçici vergi matrahına yansımasıyla ilgili açıklamasını içeren yazısını günümüze uyarladı. İşte Hürriyet'te yer alan o yazı: 

Bu köşedeki ilkyazımızda, “Yaklaşım Yayıncılık” olarak “Sevgili Hocamız sağlığına kavuşup, siz sevgili okurlarıyla buluşana kadar zaman zaman Şükrü KIZILOT hoca olsa bugün ne yazardı diye tahminde bulunup, onun adına sizleri bilgilendirmeye çalışacağız.” demiştik ya bugün de öyle yaptık. “Dolar ya da Euro cinsinden alacağı olanlar, alacaklarının dışında 17 Ağustos’a kadar bir de ‘alacak vergisi’ ödeyecekler. Borcu olanlar ise ‘daha az vergi’ ödeyecekler!” Başlık ve yukarıdaki ifade sevgili Şükrü Hoca’ya ait. Bugün olduğu gibi, 2013 yılı ikinci geçici vergi döneminde de döviz kurları artmış ve kur artışının geçici vergi matrahına yansımasını aşağıdaki gibi açıklamış. Biz sadece tarihleri ve rakamları güncelledik..

Ne düşündüğünüzü tahmin edebiliyorum. Diyorsunuz ki; “Firmanın zaten dolar cinsinden alacağı var. Alacağı olan bir firma alacağını ne zaman ya da nasıl tahsil edeceğini düşünürken; ‘Gel bakalım, dolar alacağın olduğu için daha fazla vergi ödeyeceksin’ denilmesi mümkün mü?” Mümkün efendim.. Burası Türkiye!.. Bir de tersi var. Dolar ya da euro cinsinden borcu olan firmaya da; “Senin döviz cinsinden borcun var. Onun için daha az vergi ödeyeceksin” denilecek. İster inanın ister inanmayın, yasa böyle diyor! 

HANGİ YASA?

Merak edenler için açıklayalım; Vergi Usul Yasası’nın 280. maddesi böyle diyor. Gelin birlikte okuyalım;“Madde 280-Yabancı paralar borsa rayici ile değerlenir. Bu madde hükmü yabancı para ile olan senetli veya senetsiz alacaklar ve borçlar hakkında da caridir” İzleyen maddelerde de değerleme ile ilgili diğer teknik ayrıntılar yer alıyor. Konunun daha iyi anlaşılabilmesi için, dolar borcu ve alacağı olan (A) ve (B) şirketleriyle ilgili birer örnek verelim.

DÖVİZ ALACAĞI OLAN

(A) Anonim şirketinin 10 milyon dolar alacağı vardır. 31 Mart 2015’te dolar kuru 2,6102 TL, 30 Haziran 2015’te dolar kuru 2,6863 TL.
Bu durumda;  - 31 Mart’ta TL karşılığı 26 milyon 102 bin TL olan alacağın, - 30 Haziran’da TL karşılığı 26 milyon 863 bin TL oluyor. - Aradaki fark ise 761 bin TL. Böyle olunca (A) şirketi, 10 milyon dolar alacağı aynen durduğu halde, 761 bin TL kazanmış kabul ediliyor. Nisan-Haziran üç aylık döneminin geçici vergisi olarak 14 Ağustos 2015 tarihine kadar bu kazancını da beyan edip, 17 Ağustos 2015 akşamına kadar yüzde 20 vergisini ödemesi isteniyor.
Benzer durum, 2015 Ocak-Mart birinci geçici vergi döneminde de söz konusu olmuştu. 31 Aralık 2014’te 2,3189 TL olan dolar kuru, 31 Mart 2015’te 2,6102 TL olunca, 10 milyon dolar alacağı olan işletme, 2 milyon 913 bin TL kazanç üzerinden 582 bin 600 TL geçici vergi ödemek zorunda kalmıştı. Bu dönemde nispeten daha şanslılar… Dolar kuru yükseldikçe, (A) şirketi “tahsil etmediği alacak” için vergi ödemeye devam edecek!

DÖVİZ BORCU OLAN
(B) Anonim şirketinin 10 milyon dolar borcu vardır. Yukarıdaki hesaplamaya göre, borcu TL cinsinden 761 bin TL artmış olacak. Bu tutarı “kur farkı gideri” olarak, diğer gelirlerinden indirecek. Sonuçta daha az veya (duruma göre) hiç vergi ödemeyecek. İster inanın ister inanmayın ilgili yasalar ve uygulama böyle!