İran ile Batılı devletler arasında Avusturya’nın başkenti Viyana’da gerçekleştirilen nükleer müzakerelerde anlaşma sağlandı. İsrail, "tarihi bir hata" olarak nitelediği anlaşmaya sert tepki gösterdi. ABD Başkanı Barack Obama ise tarihi anlaşmayla ilgili çarpıcı açıklamalarda bulundu.

İran'ın nükleer programını kısıtlaması karşılığında Tahran'a uygulanan yaptırımların hafifletilmesini öngören anlaşma, taraflarca kabul edildi.

İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, anlaşmaya varılmasını "tarihi bir an" olarak tanımladı ancak "kusursuz değil" diye konuştu. AB Dış Politika Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini ise anlaşmayı "tüm dünya için umut belirtisi" diye niteledi.

İkili daha sonra ortak basın toplantısı düzenleyerek, anlaşmaya varıldığını kamuoyuna resmen açıkladı. Mogherini basın toplantısında yaptığı açıklamada, bu anlaşma uyarınca, İran'ın hiçbir şekilde nükleer silah edinemeyeceğini ya da üretemeyeceğini belirtti. Zarif ise "Sayın Mogherini'nin İngilizce yaptığı açıklamaları Farsça tekrarlayacağım" diye konuştu.

OBAMA: DENETİM ÜZERİNE İNŞA EDİLDİ

Beyaz Saray'da basın toplantısı düzenleyen ABD Başkanı Barack Obama İran'la yapılan anlaşmanın, güven üzerine değil, denetim üzerine inşa edildiğini söyledi.

Tahran'ın anlaşmayı ihlal etmesi halinde, tüm yaptırımların geri geleceği uyarısında bulunan Obama, bu anlaşmayla İran'ın nükleer silah elde edebileceği tüm yolların önünün kesildini söyledi.

Dünyanın gözü, Almanya ve BM Güvenlik Konseyi’nin beş daimi üyesi ABD, Rusya, Çin, İngiltere, Fransa'nın oluşturduğu P5+1 grubu ile İran arasında 17 gündür devam eden müzakerelerdeydi.

SİLAH AMBARGOSU 5 YIL DAHA KALACAK

Anlaşmanın detayları konusunda Reuters'a bilgi veren diplomatlar, BM'nin İran'a uyguladığı silah ambargosunun beş yıl daha yürürlükte kalacağını, füze yaptırımlarının da sekiz yıl kaldırılmayacağını belirtti.

Batılı bir diplomat, Associated Press'e yaptığı açıklamada, anlaşma kapsamında Birleşmiş Milletler müfettişlerinin İran'da, denetim amacıyla askeri tesislere girmeleri konusunda uzlaşma sağlandığını belirtti. Diğer taraftan anlaşma kapsamında, İran'ın BM tarafından gelecek askeri tesislere giriş talebini sorgulama hakkı bulunuyor.

Reuters'a göre, eğer İran anlaşmayı ihlal ederse yaptırımlar 65 gün içinde tekrar başlayacak.

Yüz sayfalık anlaşma metni üzerinde çalışmalar devam ederken dün ABD Dışişleri Bakanı John Kerry ve İranlı mevkidaşı Muhammed Cevad Zarif ikili bir görüşme gerçekleştirmişti.

ÇETİN PAZARLIK

Görüşmelere katılan diplomatlar, çözülmeyi bekleyen meseleler arasında Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'nun, İran'ın nükleer programının olası askeri boyutlarının teftiş edilmesi, İran'ın BM'nin silah ambargosunu kaldırması talepleri ve İran'ın nükleer faaliyetlerinin hiçbir BM Güvenlik Konseyi kararlarında yasa dışı olarak tanımlanmaması maddelerinin bulunduğunu söylemişti.

İSRAİL'DEN TEPKİ

Anlaşma, beklenildiği üzere İsrail'in sert tepkisine neden oldu. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, anlaşmayı "tarihsel" bir hata olarak nitelendirerek, "İran kesinlikle nükleer silahlara doğru bir yol izleyecek. İran'ın oraya varmasına engel olması gereken kısıtlamaların çoğu kaldırılacak" dedi.

İsrail Dışişleri Bakan Yardımcısı Tzipi Hotovel de Batılı devletleri "İran öncülüğündeki şer eksenine teslim olmakla" suçladı. Hovotely, "İsrail, bu anlaşmanın yürürlüğe girmesini engellemek için her yolu deneyecek" dedi.

İsrail, nükleer faaliyetlerini tıbbi araştırmalar için sürdürdüğünü savunan İran'ın atom bombası üretmeye çalıştığını iddia ediyor.

BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun ise, "İran ile 5+1 ülkeleri arasındaki tarihi anlaşmayı samimiyet ve memnuniyetle karşıladığını" açıkladı.