Faizli enstrümanlardan vazgeçemeyenler için son yıllarda en cazip yatırım aracı özel sektör tahvilleri oldu. Bunun nedeni ise örneğin bugünlerde mevduatta ortalama yıllık net getiri maksimum yüzde 9.76'lara ulaşırken, üç ayda bir kupon ödemeli değişken faizli özel sektör tahvillerinin ortalama getirişi yüzde 12.83'lerde. Hatta iki yıl vadeli tahvile yüzde 14.5 faiz veren şirketler bile var. Öte yandan, bankaların kendi adına çıkardığı bono ve tahvillerin faizi yüzde 10.5'lara dayanmış durumda.

Anlayacağınız "mutlaka faize yatırım yaparım ve riski düşük enstrümanları seçerim" diyenler için Özel Sektör Tahvilleri (ÖST) bir anlamda rakipsiz olmaya başladı.


NİTELİKLİ YATIRIMCI ŞARTI

Ancak öncelikle şunu belirtmekte fayda var; şirketlerin çıkardığı yüksek getirili tahvil ve bonoların önemli bölümü halka arz şeklinde satılmıyor. Yani başka deyişle küçük tutarda tasarrufu olanlar bu ihraçlardan yararlanamıyor. Bunun yerine nitelikli yatırımcı denen yani nakit varlığı 1 milyon TL ve üzerinde bulunan aynı zamanda finansal okuryazarlığı olan yatırımcılara satış yapılıyor.

Ancak örneğin İş Yatırım, nitelikli yatırımcılar için çıkarılmış özel sektör tahvillerinde ihracın küçük bir bölümünü 1.000 TL ve üzerinde birikimi olan yatırımcılara ayırıyor. Ancak bu çok istisnai bir durum.

KÜÇÜKLER BANKA DİYOR

Bankaların çıkardığı ve vadeleri üç ile altı ay arasında değişen banka bonoları ise halka arz ediliyor. Yani küçük yatırımcılara satış yapılıyor. Ancak bu borçlanma enstrümanlarında faiz oranları yüzde 9.50-10.50 arasında değişiyor. Başka bir deyişle reel sektördeki firmalar ile banka bonoları arasındaki faiz farkı 5 puana kadar yükseliyor. Bankacılara göre, aradaki bu büyük fark nedeniyle banka bonolarını küçük yatırımcılar, reel sektör şirketlerinin bono ve tahvillerini ise nitelikli yatırımcılar satın alıyor.

ARZLAR KATLANARAK ARTIYOR

Yüksek getirişi nedeniyle yatırımcısına uzun vadeli düşük faizli kaynak sağlaması yüzünden ihraççı şirketlere çok sayıda avantaj sunan ÖST'ler önümüzdeki döneme damga vuracak gibi görünüyor. Zaten rakamlar da bu iddiayı destekliyor.

Çok değil 2010 yılında toplam 3 milyar TL'lik ÖST ve banka bonosu ihraç edilirken 2014'de bu rakam 66.3 milyar TL'ye çıktı. 2015 yılında da ihraçlar hız kesmeden devam ediyor. Geçen yılın ilk beş ayında 25.3 milyar TL olan ihraç tutarı bu yılın aynı döneminde 28.86 milyar TL'ye ulaştı.

FİNANSAL OKURYAZAR MISINIZ?

Ancak unutmayın ki ÖST'ler aslında finansal okuryazarlığı olan, piyasaları ve şirketleri iyi takip edebilen yatırımcılara yönelik ürünler. İş Yatırım Kurumsal Finansman Borçlanma Araçları Müdürü Başak Selçuk, "Finansal okuryazarlığı olmayanların ÖST almasını önermiyoruz. Onun yerine profesyonel fon yöneticileri tarafından yönetilen ve portföyünde ÖST olan yatırım fonlarını almalarım sağlık veriyoruz" diyor.

Uzmanlara göre, şayet finansal okuryazarlığınız varsa ve birikiminizi vadesinden önce bozdurmayacağınıza eminseniz yüksek getirişi nedeniyle ÖST'ler çok avantajlı. Zaten son yıllarda ihraççı şirketlerin ve yatırımcıların bu ürüne olan talebinde de ciddi oranda artış gözleniyor.

"AVANTAJI ÇOK"

İş Yatırım olarak 7 milyar TL'lik ihraca aracılık ettiklerini söyleyen Başak Selçuk, "2015 yılında İş Yatırım tarafından Koton, Tiryaki, Argo, Pakpen, Intercity, Türkerler İnşaat, ING Bank, Rönesans Gayrimenkul, Odeabank, Aynes Gıda, Bank Pozitif, Timur Gayrimenkul (Nef), İş Leasing ve İş Bankası gibi pek çok farklı ve yeni şirketin ihracına aracılık ettik" diyor.

ÖST'lerin gerek ihraç eden şirketlere, gerekse yatırımcılara büyük avantajlar sağladığını kaydeden Selçuk, bu avantajları şöyle özetliyor: "Öncelikle tahvil bono ihraç eden kurumlar açısından baktığımızda Tonlama kaynaklarını çeşitlendirdiklerini görüyoruz. Artık şirketler için tek fon kaynağı Türk bankacılık sistemi olmaktan çıktı. Ayrıca banka kredilerinden farklı olarak ÖST'lerde nakdi veya gayrinakdi teminat bulunmaması, şirketin bilinilirliğinin artması, periyodik denetim nedeniyle kurumsallaşmasının sağlanması da diğer avantajlar. Yatırımcılar açısından ise bu ürünler yüksek getirişi ile öne çıkıyor. Bugünkü verilerle baktığımızda halen O/N reponun yıllık bileşik net getirişi yüzde 8.55, bir aylık mevduatın 9.76, gösterge tahvilin 8.57 iken ÖST'lerin ortalama yıllık bileşik getirişi 12.83 düzeyinde."

HALKA ARZ LİMİTİ 10 BİN TL

Ak Yatırım, ÖST yatırımı yapmak isteyen müşterilerine halka arz için 10 bin TL, nitelikli yatırımcı ihraçlarında ise 250 bin TL alt limit uyguluyor. ÖST ihraçlarının halka arz ve nitelikli yatırımcılara ihraç şeklinde iki farklı tür olarak yapılabildiğini söyleyen Ak Yatırım Genel Müdürü Mert Erdoğmuş, bu konuda şunları söylüyor:

"Halka arzda, bir sirküler dahilinde ihraç ve ihraççı ile ilgili detaylı bir bilgilendirme yapılır. Nitelikli yatırımcı ihraçları ise SPK'nın tanımını yaptığı risk profili, sahip olunan finansal varlıklar ve piyasa bilgisi gibi kriterleri yerine getiren bireysel ve kurumsal yatırımcılar tarafından satın alınabilir. Yalnızca getiri açısından bakıldığında ise diğer faizli enstrümanlara göre ÖST'ler daha avantajlı. ÖST'lerde, ihracı yapan şirketin ve ihraca aracılık eden kurumun güvenilirliği, borcun sürdürülebilirliği, bilanço ve sektör analizi, kurumsal yönetişim ilkelerine uygunluk ile genel piyasa koşulları dikkat edilmesi gereken unsurlar olarak öne çıkıyor."

100 TL'Sİ OLANA BONO

Şeker Yatırım, halka arz yoluyla satılan ÖST'ler için herhangi bir alt limit uygulamıyor. İşlemler 100 TL nominal ve katları şeklinde yapılıyor. İkinci işlemlerde ise borsa dışı işlemler 100 TL nominal ve katları, borsada yapılan işlemlerde ise 10 bin TL nominal alt limit ve 1.000 TL nominal katları şeklinde gerçekleşiyor. ÖST'leri şirketlerin daha çok faaliyetlerin ve yeni yatırımların finansmanı amacıyla kullandığını söyleyen Şeker Yatırım Genel Müdür Yardımcısı Ramazan Öznacar, "Şirketler, ÖST'ler sayesinde teminatsız borçlanma imkanı da bulabildiler" diyor.

Buna karşın ÖST'lere yatırım yapmayı düşünenlerin, araştırarak ve riskleri hesaplayarak yatırım yapması gerektiğini de söyleyen Öznacar, ÖST'ler konusunda şu uyarıda bulunuyor: "Araştırma ve riskleri hesaplama kaydıyla özel sektöre ait tahvil/bonolara yatırımı tavsiye ediyoruz. ÖST'ler aslında yatırımcılar lehine vade çeşitliliği, yüksek ek getiri olanağı ve değişken faizli yapısı ile her türlü risk algısına hitap eden, her türlü getiri ve vade beklentisine sahip yatırımcılar için alternatif bir yatırım aracı oldu."

Öznacar, ancak bu enstrümanın bazı riskler taşıdığını da hatırlatıyor: "Özellikle ikinci el işlemleri DİBS'lere oranla daha zayıf. Bu görece likidite sorunu yaratabilir. Ayrıca bu kıymetler genelde ihracına aracılık eden kurumlar haricinde teminat olarak da kabul edilmiyor. Özel sektör borçlanma araçlarına yatırım yapmak isteyen yatırımcılar, menkul kıymeti ihraç eden ve ihraca aracılık eden kurumları, ihraca konu menkul kıymetlerin faiz, vade ve ek getiri oranını çok iyi değerlendirmeli. Ayrıca ÖST'lerin mevduata göre ciddi bir vergi avantajı bulunduğu da unutulmamalı."

Şirketlere ne faydası var

*Banka kredisinin dışında alternatif borçlanma aracı.
*Nakdi ve gayrinakdi bir teminat istenmiyor.
*Bono arzı sayesinde şirketin yaygın bir yatırımcı tabanı tarafından bilinilirliği artıyor.
*Kredi derecelendirme notu ve belirli periyodlarda yıllık bağımsız denetim şartları nedeniyle ihraççı şirketlerin uluslararası standartlarda raporlama yaparak kurumsallaşmasına katkı sağlıyor.

ÖST yatırımcısı nelere dikkat etmeli?
*ÖST'ler faizli enstrümanlar içerisinde en yüksek getiriyi sağlıyor.
*Mevduatta stopaj yüzde 15 iken ÖST'lerde yüzde 10.
*ÖST'lere doğrudan yatırım yapanların finansal okuryazarlığı bulunan, kredi riskini analiz edebilecek bireysel ve kurumsal yatırımcılardan oluşmalı.
*Finansal okuryazarlığı bulunmayanların portföyünde ÖST bulunan yatırım fonlarını almaları öneriliyor.
*Banka bono/tahvilleri hariç ÖST'lerde bazen likidite sıkıntısı oluşabiliyor. İkincil piyasada alım satımda zorluk yaşanabiliyor. Bu nedenle doğrudan yatırım yapanların ÖST'nin vade sonuna kadar beklemeleri öneriliyor.

PARA DERGİSİ/ESİN ÇETİNEL