Dolardaki baş döndürücü artış grafiği, özellikle ithalata dayalı sektörlerde endişeyle takip ediliyor. Merve Erdil'in Hürriyet'te yer alan haberine göre Türkiye’nin dış ticaretinde dolar fiyatı, bilhassa enerji ithalatında önem taşıyor. Türkiye yıllık 50 milyar metreküp civarındaki ihtiyacı ile büyük bir doğalgaz tüketicisi. Ve tükettiği gazın yaklaşık yüzde 98’ini ithal ediyor. Toplam doğalgaz ithalatının yüzde 80’i ise BOTAŞ tarafından gerçekleştiriliyor. Yaptığımız hesaplamalara göre BOTAŞ, ocak ayında ortalama 2.30 lira civarında seyreden kurun, Mart’ta ortalama 2.60 seviyelerine çıkmasıyla, konut ve sanayiye yaptığı gaz satışında kârdan, zarara geçiyor. Ocakta konut ve sanayiye sattığı gazdan yaklaşık 17.5 milyon dolar kâr eden BOTAŞ, kur 2.60 seviyelerinde seyrederse mart ayında 102 milyon dolar zarar edebilir. Sektör temsilcileri, Rusya’nın sattığı doğalgaz fiyatına yaptığı yüzde 10.25’lik indirimi, yüzde 13 civarındaki kur artışının “yediğini” ifade ediyor.

BOTAŞ’IN KUR ZARARI 

BOTAŞ, doğalgaz ithalatını döviz karşılığında yaparken, getirdiği doğalgazın satışını TL ile yapıyor. Aldığı gazı TL üzerinden sabit fiyatla satan BOTAŞ, dolar kurundaki her artıştan negatif etkileniyor. Edindiğimiz bilgilere göre, BOTAŞ’ın 2015 ilk çeyreğinde ortalama paçal doğalgaz alım fiyatı 350 dolar civarında. Ortalama 350 dolara aldığı her bin metreküp gazı, konutlara 846 TL, sanayiye ise 782 TL’den satıyor. Buna göre, ocak ayında dolar kurunun ortalama 2.30 seviyelerinde seyretmesiyle BOTAŞ, 350 dolara aldığı gazı konutlara 368 dolardan satarak, her bin metreküpte 18 dolar kâr etti. Böylece Ocak’ta konutlara gaz satışından toplamda 30 milyon dolar civarında kârı oldu. Diğer yandan, 350 dolara aldığı gazı, sanayiye 340 dolara satarak, her bin metreküpte 10 dolar zarar etti. Böylece sanayiye satış fiyatından yaklaşık 12.5 milyon dolar zararı oldu. Böylelikle BOTAŞ, konut ve sanayiye yaptığı doğalgaz satışında ocak ayını 17.5 milyon dolar civarında kârla kapattı.

KÂRDAN, ZARARA

Mart ayında dolar kurunun ortalama 2.60 seviyelerinde seyredeceği varsayımı ise kâr tablosunu, zarara çeviriyor. Ortalamaları alarak yaptığımız en basit hesaplamaya göre BOTAŞ, kurun 2.60’a çıkmasıyla, 350 dolardan aldığı her bin metreküp gazı, konutlara 326 dolara satıyor. Böylece her bin metreküpte 24 dolar zarar ediyor. Kış aylarında konutlara ortalama 1 milyon 700 bin metreküp doğalgaz sattığını kabul edersek, konutlara gaz satışından mart ayında 41 milyon dolar zarar etmiş oluyor. Sanayide ise 2.60 dolar kuru seviyesi ile 350 dolara alış, 301 dolara satış gerçekleştiriyor. Böylece her bin metreküpte 49 dolar zarar ediyor. Mart ayında sanayiye ortalama 1 milyon 250 bin metreküp gaz satacağı varsayımı ile sanayiye gaz satışında bu ayki toplam zararı 61 milyon dolara çıkıyor. Yani bu hesaplara göre, mart ayında konut ve sanayiye gaz satışında 102 milyon dolar zarar etmiş oluyor. BOTAŞ’ın kamu santrallarına sattığı doğalgaz miktarını dışarıda tutarak yaptığımız bu hesaplara göre, BOTAŞ kurdaki artış nedeniyle konut ve sanayiye yaptığı gaz satışından ocak ayında 17.5 milyon dolar kar ederken, mart ayında 102 milyon dolar zarara geçiyor. Diğer bir deyişle, ocak ayına kıyasla konut ve sanayiye gaz satışında mart ayında 7 kat zarar etmiş oluyor.

Yıldız: Tüm uğraşları nötür hale getiriyor

ENERJİ Bakanı Taner Yıldız, dolardaki yükselişin enerji fiyatlarına etkisine yönelik “Bunlar bizim maliyetlerimizde olumsuz etki yapıyor. Yürüttüğümüz uluslararası müzakerelerin hepsinde her defasında bu maliyetlerin azalması konusunda görüşmeler yapıyoruz ama 2 hafta içindeki dolar paritesine gelen farklar bizim bütün uğraşlarımızı nötür hale getiriyor. O yüzden ham petrol fiyatlarındaki ve döviz fiyatlarındaki artışlar inşallah vatandaşımıza olabildiğince az yansıtılarak piyasa oluşturulacaktır” dedi. Dün yaptığı açıklamada da Yıldız, “13 Ocak’tan itibaren bugüne kadar yüzde 30’luk ham petrolde, yüzde 15’lik dolar paritesindeki artış bizi olumsuz manada tabii etkiliyor. Bu dalgalanmaları kendi içimizde absorbe etmeyi, eritmeyi planlıyoruz. A ve B planlarımız bunun üzerine kurulu. Tabii ki biz dolarla alıp TL ile satan bir ülkeyiz. O yüzden parite farkları enerji sektörünü olumsuz etkiliyor” şeklinde konuştu.

İndirim niye vatandaşa yansımıyor

DOĞALGAZ sektörü temsilcilerine, konut ve sanayiye gaz satışından Ocak’ta kar sağlayan BOTAŞ’ın, kurdaki artış nedeniyle mart ayında zarar edecek göründüğünü sorduğumuzda, “Rus gazındaki indirim neden vatandaşın faturasına yansımıyor? Rusya’dan sağlanan yüzde 10.25’lik indirim dolar kurunda yaşanan hızlı yükselişin yol açtığı kaybı bile telafi etmiyor. Bir anlamda Rusların yaptığı indirimi şimdilik kur yemiş gözüküyor. Onlar yüzde 10 indirim yaptı, kurda yaklaşık yüzde 13 artış oldu. Ayrıca BOTAŞ’ın hala ödemesi gereken milyar dolarlık borcu da indirimin tüketicilere yansıtılmasını engelliyor” şeklinde konuşuyor. Diğer yandan, petrol fiyatlarında 2014 yılının ikinci yarısından itibaren yaşanan düşüşün, yaz aylarında gaz fiyatını aşağı itmesi bekleniyor.

Santrallerde “artı 100” faktörü

BOTAŞ’ın gaz satışlarındaki kur etkisini göstermek için yalnızca konut ve sanayiye yaptığı satışı baz almamızın nedeni, BOTAŞ’ın yap-işlet (Yİ) ve yap-işlet-devret (YİD) santrallarına sürekli artı 100 dolar marj ile satış yapıyor olması. Böylece Yİ ve YİD santrallarına sattığı doğalgaz ile BOTAŞ, bilançosunda büyük iyileşme sağlıyor. Sektör yetkilileri, elektrik santrallarına yapılan satış sayesinde BOTAŞ’ın artan kura rağmen, kar edebildiğini vurguluyor. BOTAŞ’ın her ay ortalama 1 milyar 250 milyon metreküp gazı Yİ ve YİD santrallarına sattığını kaydeden bir sektör temsilcisi, “Yıl boyunca aldığının üzerine 100 dolar koyarak sattığından, orada sürekli bir karlılık var. Martta da 125 milyon dolar civarında buradan kar ediyor. Ancak bu manipüleli bir kar. Bu fiyat sonuçta elektrik fiyatlarına yansıtılıyor” diyor.

Petrol sevindirdi, kur üzdü

BOTAŞ, yarı yarıya düşen petrol fiyatları sayesinde uzun aradan sonra ilk kez ocak ayında para kazanmaya başladı. Enerji Bakanı Yıldız da Ocak’ta yaptığı açıklamada, Türkiye’nin, yıllardır ilk kez sattığı fiyatın altından gaz alma imkânı yakaladığını söyleyerek, “Biz gazı 2008’den beri aynı fiyata satıyoruz. 6 yıldan daha fazla zaman geçti. İlk defa bu aydan sonra maliyet satış fiyatının altına düşecek. Yani BOTAŞ para kazanmaya başlayacak” dedi.