AYÇA KARACA – FINANSGUNDEM.COM

Allianz Baş Ekonomik Danışmanı ünlü ekonomist Muhammed El Erian Financial Times’ta bugün yayınlanan makalesinde Avrupa Merkez Bankası’nın (AMB) dün aldığı parasal genişleme kararının sadece Avrupalı politikacılara zaman kazandırabileceğini belirtti.
 
El Erian’a göre Avrupa mücadele eder ve gelecek beklentileri negatife dönerken, AMB piyasaları büyük, açık uçlu ve net politika önlemleri açıklayarak şaşırttı. Piyasa beklentilerini aşan politika önlemleri alarak AMB hem kendi kendini gerçekleştiren kehanet zincirini kırmayı hem de takip eden etkili bir ekonomik kalkınma için sahne hazırlamayı başardı.
 
Ünlü ekonomist bu durumun, 2012’de AMB Başkanı Draghi’nin Londra’daki Küresel Yatırım Konferansı’nda Merkez Bankası’nın “Euro’yu korumak için ne gerekiyorsa yapmaya hazır” olduğunu belirttiğinde olduğunu  ifade ediyor. Draghi’nin iddiasını  güçlendirmek ve net hale getirmek için de “Bana inanın, yeterli olacak” diye eklediğini de hatırlatıyor.
El Erian bu deneyimin başarılı bir merkez bankası beklenti yönetiminin en etkili örneklerinden biri olduğunu ifade ediyor. Avrupa’nın tarihi bölgesel bütünleşme projesini parçalamak ve euro’yu yıkmak üzere olan oldukça dalgalı finansal piyasaları yatıştırmayı başardığına dikkat çekiyor. Draghi’nin bunu herhangi bir finansal kaynağı kullanmadan yaptığını ve Merkez Bankası’nın bilançosunun izleyen çeyreksel dönemlerde daraldığını da işaret ediyor.

Eşi görülmemiş bir AMB müdahalesi

AMB’nin bugün aynı sonucu daha az hoşgörülü bir politik ortamda faaliyet göstererek beklediğini belirtiyor. Seçenekten ziyade bir zorunluluk olarak kendisini düşük büyüme ve süren bir deflasyon tehdidine karşı bir savaşa liderlik ederken bulduğunu vurguluyor. 
El Erian, Draghi ve meslektaşlarının Guvernörler Konseyi toplantısında Mart ayından Eylül 2016’ya kadar sürecek aylık 60 milyar euro tutarındaki bir varlık alım programı  ilan ettikleri ve bunun 18 ay sonra AMB’nin bilançosunun 1 trilyon euro daha büyük olacağı  anlamına geldiğini ifade ediyor.  Bankanın negatif getirili tahvilleri bile almaya hazır olduğunu da ekliyor.

Bu eşi görülmemiş bir AMB müdahalesi olarak tanımlanırken Banka’nın Avrupa’nın refahına olan bağlılığını bir kez daha göstermiş olduğu El Erian tarafından vurgulanıyor.  Ancak bu programın orta dönemde finansal amaçlara ulaşmakla birlikte esas makro ekonomik hedeflere ulaşamayacağı ve sonucun üç ana neden yüzünden belirsiz olduğu da ifade ediliyor.

El Erian ilk olarak her ne kadar kararın bazı detayları piyasaları şaşırtmış olsa da           – özellikle müdahalenin miktarı konusunda-  genellikle beklentilerle uyum içerisinde olduğunu ifade ediyor. Enflasyon beklentilerine karşı darbenin yumuşak olacağını ileri sürüyor.

İkinci olarak ise önlemlerin Draghi’nin 2012’deki ünlü “Ne gerekiyorsa yapılacak” açıklamasında olduğu gibi açık uçlu olmadığına dikkat çekiyor. Bunun özellikle riskli politik uzlaşmalar kapsamında açıklandığı göz önüne alındığında, programın etkinliğini azaltabileceğini öne sürüyor.

Üçüncü olarak ise El Erian AMB’nin şimdi daha cesur makro ekonomik amaçlara kaçınılmaz olarak eksik  araçlarla ulaşmaya çalıştığına işaret ediyor. Piyasalardaki bölünmüşlüğü ve fonksiyonsuzluğu gidermektense Banka’nın kendi araçlarının ötesinde politik önlemleri gerektiren sonuçlara ulaşmaya çalıştığını öne sürüyor. Büyüme öncesi yapısal reformlar, aşırı borçlulukla savaşma ve Euro Bölgesi üyeleri ararsında ekonomik birliği tamamlama gibi amaçlarda AMB’nin politik aktörlere bağlı olduğuna işaret ediyor.
El Erian bütün bunlara rağmen AMB’nin açıklamasının bazı sonuçları olacağını, ek likidite sağlanmasının menkul kıymetlerin ve diğer riskli varlıkların değerini destekleyeceğini öngörüyor. Bu karar doğrultusunda Euro Bölgesi’nde birçok hükümetin –en riskli çevre ülkelerin bile- Almanya’ya yakın faiz oranlarından borçlanabileceğini –ancak bazı istisnaların olabileceğini de ifade ediyor. Ayrıca son 1 yılın en düşük seviyesine gelen euro üzerinde de aşağı yönlü baskı yaratacağını ekliyor.

Beklenmeyen sonuçlar riski 

Ancak tüm bunların ekonomik büyümede bir kırılma yaratmakta ya da enflasyon beklentilerini değiştirmekte büyük olasılıkla yetersiz kalacağını ve zarar verme ve beklenmeyen sonuçlar riskinin bulunduğunu da öngörüyor.

El Erian geçen hafta İsviçre frangının piyasalarda yarattığı sarsıntıların dünyanın büyük para birimleri arasındaki geniş çaplı hareketlerin yıkıcı olabileceği dersini gözler önüne serdiğini vurguluyor. AMB’yi gelecekteki etkinliğini baltalama pahasına derin politik tartışmalara sokmanın da bir bedeli olduğunu hatırlatıyor.

AMB’nin eşi görülmemiş bir dizi önlem uygulama dışında çok fazla seçeneği bulunmadığını belirten El Erian, en iyi sonucun kıtanın politikacıları ekonomi alanındaki sorumluluklarını üstlenene kadar zaman kazanmanın başarılmasını ummak olduğunu da ifade ediyor.
Bunu yapmakta başarısız olursa AMB’nin kendisini önemli amaçları gerçekleştirmeyi başaramamış çok rahatsız bir konumda ve etkinliğini kaybeder bir halde bulacağını da öngörüyor.