ABD Merkez Bankası’nın (Fed) gelecek yıl faiz oranlarını artıracağı beklentilerinin güçlenmesiyle temmuz ayından bu yana ABD Doları hızlı bir yükseliş trendi içine girince, merkez bankalarının art arda gerçeklyeştirdiği müdahalelerle döviz rezervleri gerilemeye başladı. Küresel döviz rezervi geçtiğimiz çeyrekte, finans krizinden bu yana ilk kez düşüş gösterdi. Rusya’nın da 1998 yılından bu yana en kötü ruble krizine sürüklenmesiyle Güney Kore’den Türkiye ve Endonezya’ya kadar birçok merkez bankasının sermaye kaçışını dizginlemek ve yerel para birimlerini korumak amacıyla döviz rezervlerini kullanmaya devam edebileceği belirtiliyor.

Küresel döviz rezervi yılın ikinci çeyreğinde 12 trilyon dolarla rekor seviyeye çıktı. Yılın ilk üç ayında bu rakam 11.86 trilyon dolardı. Fakat yılın üçüncü çeyreğinde döviz rezervlerinin yıllardır ilk kez gerilediği tahmin ediliyor. RBC Capital Markets analistleri yılın üçüncü çeyreğinde küresel döviz rezervlerinin, bir önceki üç aylık döneme göre yüzde 2 azaldığı tahmininde bulundu. Uluslararası Para Fonu (IMF) kesin veriyi aralık ayı sonunda yayınlayacak. RBC’nin tahmini, küresel rezervlerin 240 milyar dolar azalarak 12 trilyon doların yeniden altına indiği anlamına geliyor. Böylelikle rezervler 2008/2009 başından bu yana ilk kez daralma göstermiş oluyor. Merkez bankalarının döviz rezervinin üçte ikisi gelişen ülkelerin elindeyken, bunun önemli bir bölümü de Çin tarafından kontrol ediliyor.

Euronun aleyhine

Bank of New York Mellon stratejisti Neil Mellor, “Merkez bankalarının rezervinde dolar, euro ve diğer para birimlerinin sabit bir oranı vardır. Eğer rezervler küçülüyorsa, bu oranların korunması için euro ya da digğer para birimlerini satıyorsunuz demektir” değerlendirmesinde bulundu. Reuters’ta yer alar bir analize göre bu, yıllardır rezervlerin euro lehine çeşitlendirilmesi sürecinin sekteye uğradığı ve euronun zarar göreceği anlamına geliyor. IMF verisine göre nisan-haziran dönemi sonu itibariyle doların küresel döviz rezervi içindeki payı yüzde 61 civarındayken, euronun payı yüzde 24 dolaylarında. 2013’ün aynı döneminde doların payı yüzde 61.8, euronun payı yüzde 23.8 seviyesinde bulunuyordu. euro 1999 yılında kaydi olarak kullanılmaya başladığında Avrupa ortak parasının payı yüzde 17.8 olarak hesaplanıyordu. sonrasında euroya talep hızmlı bir artış gösterdi ve doların payı geriledi.

UBS para stratejisti Geoffrey Yu, “ABD’de faiz artınca gelişen ülke merkez bankaları kendi paralarını daha fazla savunmak zorunda kalacak ve rezervlerde daralma sürecek. çin’de ve gelişen ülke rezervlerinde düşüş yeni bir düzen olacak” dedi. Rezervlerde artış son yıllarda özellikle Körfez’deki petrol ihracatçıları, Rusya, Nijerya’de ivme kazanmıştı ancak bu ülkelerin rezervleri uzmanlara göre şu an daralmaya başladı. Çin’in döviz rezervi de yılın üçüncü çeyreğinde 105.2 milyar dolar azalarak 3.88 trilyon dolara indi.

Piyasalarda döviz işlem hacmi zayıflıyor

Döviz ödeme sistemi CLS’ye göre, küresel döviz piyasalarında ortalama günlük hacim kasım ayında azalmaya devam etti ancak 5 trilyon dolar sınırının üzerinde tutundu. CLS sistemi üzerinden yapılan işlemlerin değeri günlük 5.17 trilyon dolara indi. Ekim ayında işlemlerin büyüklüğü 5.29 trilyon dolar olarak gerçekleşmişti. Düşüşe karşın döviz piyasalarındaki hacim Kasım 2013’teki 4.89 trilyon doların oldukça üzerinde.

Ülkeler güçlü dolarla nasıl mücadele ediyor

Rusya
Merkez Bankası’nın bu yıl rubleyi desteklemek için 80 milyar dolardan fazla müdahalede bulunduğu tahmin ediliyor. 10 Aralık itibariyle ülkenin rezervi 416.2 milyar dolar. 2013 sonunda bu rakam 509.6 milyar dolardı.

Güney Kore
Merkez Bankası’nın rezervi kasımda art arda dördüncü ay daraldı. Rezervler kasım sonunda, ekim ayındaki 363.72 milyar dolardan 363.10 milyar dolara indi.

Türkiye
TL bu hafta dolar karşısında rekor düşük seviyeye indi. Yıllık düşüş yüzde 9 civarında. yılortasında 133 milyar dolar olan rezervlerin büyüklüğü 131.9 milyar dolara gerilemiş durumda.

Brezilya
Parası real dolar karşısında 10 yılın en düşük seviyesine geriledi. Merkez Bankası günlük 200 milyon dolarlık döviz takası yoluyla piyasalara müdahale etti. Haziran ayında 380.5 milyar dolar olan reverv büyüklüğü 374 milyar dolara düştü.

Hindistan
Haziran da 315.8 milyar dolar olan rezervi 5 Aralık itibariyle 314.66 milyar dolara geriledi. Hindistan 13 ayın en düşük seviyesinde olan parasına müdahalede bulundu.

Güney Afrika
Parası rand bu yıl yüzde 10.5 düşen ülkenin rezervi 48.5 milyar dolara geriledi.

Nijerya
Parası Naira rekor seviyede değer kaybı yaşadı. Hazirandan bu yana rezervi 2.1 milyar dolar azalarak 35.4 milyar dolara düştü.

Endonezya
Rupi bu hafta 1998’den bu yana en düşük seviyeye indi. Ekim sonunda 111.97 milyar dolar olan rezerv 111.1 milyar dolar olarak gerçekleşti.

Çin
Merkez Bankası, rezervinin üçüncü çeyrekte 105.21 milyar dolar azalarak 3 trilyon 888 milyar dolara indiğini bildirdi.

Meksika
Pezo, bu yıl yüzde 11.5 değer kaybetti. Merkez Bankası geçtiğimiz hafta, 200 milyon dolarlık ihale düzenledi.