Geçen hafta İngiltere Merkez Bankası (BOE) Başkanı Mark Carney olağanüstü bir istatistik açıkladı. Carney’nin verdiği bilgiye göre günümüzde tahvil portföylerini paraya çevirmek 2008’de olduğundan 7 kat daha uzun sürüyor.

Financial Times Gazetesi'nde yer alan makalede Carney'nin aktardığı durumun sebebinin 2008’den önce yatırım bankalarının ve borsa brokerlerinin işlem yaptığı tahvil ve diğer varlıkların büyük miktarda olması ve bu kurum ve kişilerin piyasa yapıcıları gibi hareket ediyor olmaları gösterildi.

Söz konusu makalenin geri kalanı şöyle:

"Ancak krizden bu yana, sıkı düzenlemeler ve riskten kaçınma nedeniyle bankalar ellerinde tuttukları varlıkları yüzde 70 oranında azalttı. Buna tahviller de dahildi. Bu da tahvil satıcıları için alıcı bulmayı zorlaştırdı; özellikle de herkes satmak isterken.

Bankacılık jargonuyla “çıkışlar kalabalık”. Bu da demektir ki özellikle Japon ve Avrupa merkez bankalarının açıkladığı (BOJ ve ECB) programlara istinaden piyasalar bugün sakin görünebilir ancak yatırımcılar topluca satmaya başlarlarsa bu sakinlik durma noktasına gelebilir.

Carney; "Temelde, likidite daha kıt hale gelmiştir" dedi. Bu durum geçtiğimiz ay devlet tahvillerinde bazı tuhaf fiyat dalgalanmalarına yol açtı.

Büyük soru FED’in faiz oranlarını yükseltmeye başladığı zaman ne olacağı. Yatırımcılar ABD devlet tahvillerini satmaya başladığında bu ciddi bir “kalabalık çıkış” yaratacak.

Piyasalarda devlet tahvillerinden başka gelişmekte olan piyasa şirket tahvilleri gibi birçok potansiyel parlama noktası mevcut. Kaldıraç oranlarındaki sert hareket -Asya’daki gibi- yatırımcıları kaçmaya teşvik edebilir.

Peki çözüm var mı, sahne arkasındaki beyin fırtınasından bir sonuç çıkacak mı? Şimdilik düzenleyiciler bankacıların çok istediği adıma karşı yani düzenleyici reformlarda esneklik. Bunun yerine likidite riskini iyileştirecek tedbirler üzerinde duruluyor. Düzenleyiciler tahvil piyasalarında daha fazla şeffaflık ve standardizasyon için bastırıyorlar. İşlemleri daha kolay hale gelmesi için elektronik borsalarda daha fazla etkinlik arzu ediyorlar.

Bazı tahvil ihraççıları ikincil piyasaları desteklemek için tedbirler düşünüyor (varlık yöneticilerinin aralarında daha fazla tahvil anlaşması yapmasını teşvik gibi). Düzenleyiciler de finans şirketlerine piyasanın durması halinde hayatta kalmalarına yardımcı olması için daha fazla tampon oluşturma çağrısı yapıyor. Bazı şirketler bu çağrıya uyuyor.

Durumun merkez bankaları için iki önemli etkisi var. Birincisi, önümüzdeki aylarda para politikalarının değerlendirilmesi için ekonomistleri finansın değişen doğasına dikkat etmeye çağıracaklar.

İkincisi, bu eğilimler merkez bankalarını da, tahvil piyasalarındaki rollerini yeniden gözden geçirmeye yönlendirebilir. Uluslararası Ödemeler Bankası’na göre (BIS) piyasa likiditesini desteklemenin yapısal ekonomik teşvikleri bozma riski var.

Bununla beraber 2008 krizi ve sonrasındaki ortam merkez bankalarını birçok tabuyu kırmaya zorladı. Eğer bir tahvil krizi patlak verirse bu durum merkez bankalarını müdahaleye zorlayabilir."