Amerikalılar, ülkelerinin iç ve dış siyasetteki yönünü belirlemek için bugün sandık başına gidiyor ama özellikle yarışın kıran kırana süreceği 9 eyalet, ABD Kongresi'nin siyasi duruşunda kaderi belirleyecek.

ABD'de seçmenler 435 üyeli Temsilciler Meclisi'nin tamamı, Senato'nun 36 sandalyesi ve 38 eyaletin valisi ile eyalet meclisleri üyelerini belirlemek için oy kullanacak.

Kongre'nin Temsilciler Meclisi kanadında çoğunluğu elinde bulunduran Cumhuriyetçiler için seçimlerde Kongre'nin bu kanadı için bu tablonun değişmesi beklenmiyor. Seçimlerin esas ilgi odağı olması beklenen Senato kanadında ise durum farklı. 100 üyeli Senato'da şu anda, 53 Demokrat senatör ve Demokratlarla hareket eden 2 üyeye karşın Cumhuriyetçilerin 45 sandalyesi bulunuyor.

Bu noktada Cumhuriyetçilerin seçimlerde Senato'daki 45'e karşı 55'lik dengeyi lehlerinde bozarak üstünlüğü ele geçirebilmek için 6 sandalyeyi Demokratların elinden alması, Demokratların ise üstünlüğü korumak için buraları kaybetmemesi gerekiyor. Anketlere bakıldığında genel beklenti, Cumhuriyetçilerin bunu muhtemelen başaracağı yönünde.

Kongre'de üstünlük tek partide toplanabilir

Cumhuriyetçiler, beklendiği gibi eğer Senato'da da çoğunluk parti olmayı başarırsa Kongre'nin her iki kanadında da üstünlüğü eline almış olacak. Bu da ABD Başkanı Barack Obama'nın başkanlığının son 2 yılında karşısında muhalif bir Kongre'yi bulması ve ajandasını hayata geçirmede daha da zorlanması anlamına gelecek.

Seçimlerin bir anlamda Obama yönetimine yönelik bir referandum niteliği taşıyacağı görüşü de özellikle Cumhuriyetçi çevrelerce sıkça dile getiriliyor.

Senato seçimlerine sahne olacak sandalyelerin dağılımına bakıldığında, belirlenecek sandalyelerin şu anda 15'i Cumhuriyetçilerin, 21'i ise Demokratların elinde.

Demokratların daha fazla sandalye korumak durumunda olmalarının yarattığı zorluk, partinin elindeki bu 21 sandalyenin önemli bir kısmının geleneksel olarak Cumhuriyetçi eğilimli eyaletlerde olması ve bunun yanında seçimlerin Obama'nın ülkedeki popülaritesinin yüzde 40'lara kadar indiği bir döneme rastlaması gibi faktörler, Cumhuriyetçileri daha avantajlı konumda gösteriyor. Bunlara ilaveten, Cumhuriyetçiler, Çay Partisi hareketinin etkili olduğu 2010 ve 2012'deki seçimlerin aksine, seçimlere ilk kez aday olanlar yerine daha tecrübeli adaylarla sahneye çıkıyor.

Ancak Demokratlar iki yıl önceki başkanlık seçimlerine dikkati çekerek ve son dakikaya kadar Obama ile Cumhuriyetçi rakibi Mitt Romney arasındaki farkın da az olduğunu ama sonrasında vatandaşın sandık başına gittiği gün ibrenin tamamen Obama'ya döndüğünü hatırlatarak, Kongre seçimlerinde umutlu kalmayı sürdürüyor.

9 eyalette kıran kırana yarış

Seçimlerde yarışacak eyaletlerin çokluğuna rağmen, sadece birkaçından alınacak sonuç Senato'daki parti dağılımının kaderini belirleyecek.

Şu anki duruma göre, Cumhuriyetçilerin West Virginia, South Dakota ve Montana'yı almasına kesin gözüyle bakılıyor. 9 eyaletin ise Senato'da hangi partinin çoğunluğu eline geçireceğinde kilit öneme sahip olacağı belirtiliyor. Bu 9 eyalet, Colorado, Kansas, Iowa, New Hampshire, Alaska, Arkansas, Louisiana, Georgia ve North Carolina.

Bu eyaletlerden sadece New Hampshire (NH) ve North Carolina'da (NC) şu anda zaten Senato'da sandalyeyi elinde bulunduran Demokrat Jeanne Shaheen (NH) ve Demokrat Kay Hagan (NC) anketlere göre yarışta önde görünüyor. Kalan eyaletlerden Colorado ve Iowa kritik çünkü bu iki eyalette anketler birbirine çok yakın sonuç veriyor ve dolayısıyla seçimlerin kıran kırana geçmesi bekleniyor.

Colorado'da koltuğunu korumaya çalışan Demokrat Senatör Mark Udall'in işi kolay değil, eyalette Obama'nın popülaritesi oldukça düşük ve Udall'ın seçmenlerini motive etmede zorlandığı ifade ediliyor. Cumhuriyetçi rakibi Cory Gardner daha avantajlı durumda.

Iowa'da da Demokrat senatör Tom Harkin'in emekli olması, Cumhuriyetçilerin burayı hedef almasına neden oldu. Eyalette şu anda anketlere göre Cumhuriyetçi aday Joni Ernst, Temsilciler Meclisi üyesi rakibi Bruce Braley'nin az farkla önünde.

Senato'da şu anda Cumhuriyetçiler tarafından temsil edilen Georgia ve Kansas eyaletlerinden alınacak sonuçlar da önemli olacak. Georgia'da ibre eski senatör Sam Nunn'un kızı Michelle Nunn'a karşı eski Reebok CEO'su David Perdue'dan yana görünüyor ancak son anketlere göre aradaki fark azaldı ve dolayısıyla yarışın yakın geçmesi öngörülüyor.

Kansas'ta ise Demokrat aday Chad Taylor'ın önceki ay yarıştan çekilmesinden sonra seçimler Cumhuriyetçi senatör Pat Roberts ile bağımsız aday Greg Orman arasında geçecek. Anketlere göre burada da büyük bir çekişme yaşanacak gibi. Orman'ın ipi göğüslemesi halinde, bağımsız senatör olarak hangi partiyle hareket edeceği tercihi Senato'da partilerin dağılımında kilit önem taşıyacak.

Alaska, Arkansas ve Louisiana'da da Demokrat senatörler sandalyelerini korumaya çalışacak ancak bu 3 eyalette de Cumhuriyetçi adaylar anketlere göre önde görünüyor.

Valilik seçimlerinde de özellikle Florida eyaletindeki yarış medyada geniş yer buluyor. Büyük çekişmeye sahne olması beklenen yarış, şu anki vali Cumhuriyetçi Rick Scott ile 2007-2011 yılları arasında eyalette Cumhuriyetçi Parti'den valilik yapan ancak şimdi Demokrat Parti'ye geçen Charlie Crist arasında geçecek.

Yakından izlenen bir diğer valilik seçimi de Wisconsin'de olacak. Eyaletin, şu anki Cumhuriyetçi Vali Scott Walker ile Demokrat Mary Burke arasında kıran kırana bir yarışa sahne olması bekleniyor. Walker'ın seçimi kazanması halinde başkanlık seçimlerine aday olabileceği, hatta başkan yardımcılığı için de adının geçebileceği yorumları yapılıyor.

Temsilciler Meclisi'nde de şu anda 233 Cumhuriyetçi, 199 Demokrat üye bulunurken, 3 sandalye de boş. Seçimlerde Cumhuriyetçilerin 8 ila 15 sandalye daha kazanması öngörülüyor.

Kongre üyeleri nasıl seçiliyor?

Temsilciler Meclisi ve Senato, neredeyse eşit yetkilere sahip olmakla beraber üyelerin seçilme yöntemi biraz farklı.

Temsilciler Meclisindeki her sandalye eyaletlerde bir bölgeyi temsil ediyor ve her üye çoğunluk kuralı çerçevesinde kendi bölgesinden tek temsilci olarak seçiliyor. Mecliste sandalyeler eyaletlerin nüfuslarına göre dağıtılıyor ancak 50 eyalet için mutlaka en az bir sandalye bulunuyor.

Örneğin Alaska'nın nüfusu çok az olduğu için Mecliste yalnızca bir sandalyeye sahipken, California'nın nüfusu en kalabalık eyaletlerden biri olarak 53 sandalyesi bulunuyor. Her 10 yılda bir yapılan nüfus sayımlarından sonra, eyaletlerin nüfus sayımlarındaki değişikliklere göre bir eyaletin sandalye sayısı yeniden belirleniyor.

Üyelerin daha fazla seçmeni yani bütün eyaleti temsil etmek ve nüfusa bakılmaksızın her eyaletin eşit şekilde temsil edilmesini sağlamak üzere kurulan Senato'da ise küçük eyaletler de büyükleri kadar etkili çünkü onlar da iki senatörle temsil ediliyor.

Senatörler doğrudan eyaletlerindeki seçmenler tarafından seçiliyor. Her eyaletin farklı zamanlarda 6 yıl için seçilen 2 senatörü bulunuyor. Senatonun üçte biri her iki yılda bir yeniden seçiliyor. Bir eyaletten en çok oyu alan aday senatör seçiliyor.