Ağrı’da Pazar günü yapılan yenileme seçimini kazanarak belediye başkanı olan BDP’li Sırrı Sakık’ın, Kazım Karabekir’in ismini şehirdeki cadde ve sokaklardan kaldıracağını açıklamasını tarihçiler "Cehalet ya da ihanet" diye yorumladı. Mert İnan'ın Milliyet'teki haberine göre tarihçiler, Kürtleri Ermeni komitacıların elinden Kazım Karabekir'in kurtardığını belirterek, "Bu sözler Kazım Karabekir'e yapılan büyük haksızlık" yorumunu yaptı. Bu arada Kazım Karabekir'in kızı Timsal Karabekir de Sakık'a tepki göstererek "Acaba Cumhuriyet’i kuran Atatürk, İsmet, Fevzi ve Kazım Paşalar olmasa, Sakık gibiler şuan belediye başkanı seçilebilecek miydi?" dedi. 

BDP’li Sakık, Milliyet’e verdiği röportajda, “Mustafa Muğlalı Kışlası da parlamentodaki tepkiler, halkımızın tepkisi nedeniyle kaldırıldı. Biz, bunlara müsaade etmeyeceğiz. Halka zulüm eden abideleri, her gün halkın gözünün içine soka soka; hatta Kürt çocukları o abideleri gördüklerinde, ‘Eğer çare yoksa yol çaredir’ diyerek kendilerini isyanın adresi olan dağlara atıyorlarsa, barışı inşa edeceksek bunları bir an önce ortadan kaldırmalıyız. Bu kentte buna benzer caddeler var. Kazım Karabekir gibi, onlarcası var. Bu coğrafyanın ruhu ile örtüşmeyen cadde ve sokaklardır, bu tür utanç abidelerinin kaldırılmaları gerekir” demişti. 

TARİHÇİLER NE DİYOR?

Prof. Dr. İlber Ortaylı (Galatasaray Üniversitesi): Kazım Karabekir Paşa, o tarihte imparatorluğun generalidir. O tarihte ideolojisinde milliyetçilikten uzak, daha çok İslamcı bir tavır vardır. Doğudaki savaşı, Ermenistan Cumhuriyeti Generali Antranik Paşa ile... Karabekir, böyle ırkçılıkla suçlanacak isim değildir. Anlaşılan belediye başkanı şehrin işlerine politik söylemle başlamayı tercih etmiş.

İhanet değilse cahillik
Prof. Dr. Cemalettin Taşkıran (Gazi Üniversitesi): Sakık’ın sözlerini, Karabekir’e yapılan en büyük haksızlık olarak görüyorum. Bu sözler ihanetten değilse, cahillik veya gafletten kaynaklanıyor. Kürtleri, Ermeni komitacıların elinden kurtaran Karabekir’dir. Karabekir, savaştan sonra Erzurum, Kars ve Sarıkamış’ta çok sayıda okul açarak yetim çocukların o dönemin şartlarında iyi bir eğitim almasını sağlamıştır. Karabekir Paşa, dindar bir insandı. Ancak tutucu değildi. Kürtler ile çatışma veya sorun yaşamadı.

Yrd. Doç. Ali Güler (Hacettepe Üniversitesi): Kazım Karabekir, Doğu’da Ermeni çetelere karşı mücadele etmiş, savaş sonrası ise yetim kalan Müslüman ve Ermeni çocuklara sahip çıkmıştır. Sakık ve temsil ettiği düşüncenin Atatürk ve İsmet Paşa’ya karşı olduğunu biliyorduk ancak, Kazım Karabekir‘e de tahammül edilememesi beni şaşırttı. Karabekir Paşa, Doğu’da verdiği mücadele ile aslında bölge halkını yani Kürtleri kurtarmış oldu. Karabekir Paşa, yetim kalan Türk, Kürt, Ermeni çocuklar için Sarıkamış’ta yurt ve okullar açmış, buradan yetişen çocuklar meslek sahibi olmuştur. Hatta bu çocukların büyük kısmını askeri liselere aldırdı. Hepsinden de önemlisi Kazım Karabekir, Erzurum’da kolordu komutanlığı yaptığı sırada Atatürk’e ‘Emrinizdeyim paşam’ dememiş olsaydı, bugün farklı bir tarihi konuşuyor olacaktık. Böyle haksız yorum daha önce yapılmamıştı.   

Prof. Dr. Adem Ölmez (Medeniyet Üniversitesi): Sakık’ın açıklamaları büyük haksızlık içeriyor. Ermeni olaylarında sınırları aşan komutanlar olsa da Karabekir daima dikkatli davranmış, halkla bütünleşmiştir. Karabekir, Milli Mücadele’nin kilit isimlerden biridir. O dönem tek düzenli ordunun komutanıydı. Bu sayede Milli Mücadele için kurulan yeni ordular sırtını Karabekir’in kuvvetlerine dayamıştır. Karabekir, Rus işgali ve Ermeni çetelere karşı Ağrı halkıyla beraber savaş vermiştir. Sakık, tarihi belgelere bakacak olursa Ermenilere karşı nasıl mücadele veren sivil grupların Kürtler ve Çerkesler olduğunu görecektir.

Prof. Dr. Engin Akarlı (Tarih Vakfı Kurucu Üyesi, İstanbul Şehir Üniversitesi): Karabekir olmasa Doğu Anadolu’da ne Kürtler, ne de Türkler oturuyor olurdu; Kurtuluş Savaşı başlayamaz, Doğu cephesinde tutunamazdık. Karabekir, Kürtler ile bir sürtüşme yaşamadı. Milliyetçiliğe yaslanan bir düşünce yapısında olduğunu söyleyemeyiz. Muğlalı ile Karabekir arasında bağlantı kurulamaz. İsminin caddelerden neden sildiğini açıklanması gerekir. O dönem verilen savaşta Türkler ile Kürtler bir arada hareket etti. Karabekir, Dersim olaylarının bastırılmasında da yer almadı.



"AĞRILI KARDEŞLERİM BU HAKSIZLIĞI KABUL ETMEYECEK"

Kazım Karabekir’in kızı Timsal Karabekir de Sırrı Sakık'a tepki gösterdi. Timsal Karabekir, “Babam, bu topraklarda yaşayan insanların canı ve özgürlükleri için hayatını adadı. Ağrılı kardeşlerimin bu haksızlığı kabul etmeyeceğine inanıyorum” dedi. 

"İNSANLAR ARASINDA AYRIM YAPMAZDI"

Sakık’ın açıklamalarına çok üzüldüğünü belirten Timsal Karabekir şunları söyledi:
“Babam, Erzurum, Kars, Ağrı, Sarıkamış’ın kurtulmasına öncülük eden komutandır. Acaba Cumhuriyet’i kuran Atatürk, İsmet, Fevzi ve Kazım Paşalar olmasa, Sakık gibiler şuan belediye başkanı seçilebilecek miydi? Kazım Karabekir vatansever ve inançlı bir insandı. Hiçbir zaman insanlar arasında Türk, Kürt, Arap, Çerkes diye ayrım yapmadı. Hem Ruslara, hem Ermeni çetelere karşı savaştı. Yetim kalan Türk, Kürt, Ermeni çocuklara sahip çıktı. Bu çocukların yetiştirme yurtlarında sağlıklı bir şekilde büyümeleri,  meslek sahibi olmaları için uğraş verdi. Babam, bu topraklarda yaşayan insanların canı ve özgürlükleri için hayatını adadı. Ağrılı kardeşlerimin bu haksızlığı kabul etmeyeceğine inanıyorum.”

Timsal Karabekir, Sakık’ın sözlerinin “bölücü bir üslup” içerdiğini savunarak şunları dile getirdi:
“Bugün Nahçivan’daki bir kişiye gidip ‘Karabekir’ deseniz, size babası gibi sevdiğini söyleyecektir. Karabekir Paşa, Kars, Ağrı, Sarıkamış’taki Kürt kardeşlerimizle birlikte omuz omuza savaş verdi. Şayet bu mücadele verilmemiş olsa Sakık gibi insanlar, bugün özgürce konuşamazdı. Ağrılı kardeşlerimiz, babamın hatırasına sahip çıkacaktır.

"GEÇMİŞE SAYGI DUYSUN"

Sakık ve onun gibi insanlardan hiç olmazsa geçmişe saygı duymalarını isterdim. Kendisini Allah’a havale ediyorum. Sakık, babamın adını istediği kadar caddelerden kaldırmaya kalksın. Türk halkının kalbindeki Karabekir’i nasıl kaldıracak! Ülkem adına çok üzgünüm.”