Küresel kriz sürecinde yüksek performansı ve sağlam yapısıyla dikkat çeken Türk bankaları, güçlü duruşlarının yanı sıra, son 5 yılda Türkiye’de 67 milyar doları aşkın projenin finansmanına imza attı. Rakamlar, son 5 yılda özelleştirme, yap işlet devret gibi büyük projelerin finansmanında yabancı ticari bankaların payının son derece kısıtlı kaldığını gösteriyor.

Hülya Güler'in Hürriyet'teki haberine göre 2009-2014 döneminde Türkiye’de gerçekleşen projelere ilişkin finansmanın yaklaşık 45-55 milyar doları banka kredisi kalanı da, öz kaynak katkısı ile sağlandı. Bu işlemlerde sağlanan banka kredisinin yüzde 90-95’inin ise Türk Bankaları tarafından sağlanması dikkat çekti. 

YERLİ BANKALAR BAŞROLDE

Bankaların finansmanını gerçekleştirdikleri proje ve satın alma kredileriyle ilgili kamuoyu ile paylaşılan duyurulardan derlediğimiz verilere göre, ekonomi gündemini yoğun olarak meşgul eden, 3. Köprü, Avrasya Tüneli, İzmir-İstanbul Otoyolu, elektrik dağıtım ve üretim özelleştirmelerigibi çok büyük işlem tutarlı projelerin finansmanında, başrolü Türk bankaları üstlenmiş görünüyor. Yerli bankalar arasında ise, Garanti, Akbank, Yapı Kredi, Vakıfbank, Denizbank, TSKB, Ziraat Bankası, Halkbank ve katılım bankalarından Kuveyt Türk’ün adı proje finansmanında öne çıkıyor. 

ELİ TAŞIN ALTINDA DEĞİL

Bankacılık sektörü temsilcileri, bir yandan son yıllarda Türkiye’de şube ya da temsilcilik açan yabancı banka sayısının arttığına dikkat çekerken, bir yandan da, Türk bankalarının proje finansmanında aldığı büyük payın altını çiziyor. Proje finansmanı konusunda uzman bankacılar, “Bu rakamlar, yabancı ticari bankaların çoğunlukla ‘büyük projelere finansman desteği vermek için Türkiye’de ofis açıyoruz’ söylemini boşa çıkarıyor. Türk bankalarının proje finansmanındaki ağırlığı epeydir devam ediyor. Rakamlardan bunu rahatlıkla görmek mümkün. Aslına bakarsanız, yabancı bankalar elini taşın altına koymuyor. Türk bankalarının kaynak sağladığı sendikasyon kredilerine katılıorlar ama proje finansmanında aynı derecede hevesli değiller” değerlendirmesini yaptı.

Finansmanda yerli ağırlığının nedeni

-Yabancı bankalara göre Türk bankaları özellikle projelere yüksek montanlarla katılabilme ve süreçlerinin hızlı olması nedeniyle önemli avantajlar sağlayabiliyor. 
-Yatırımcılar da bu açıdan Türk Bankaları’nı tercih edebiliyor. 
-Türk bankaları bu projelere destek verme, yapıcı çözümler bulma konusunda çok daha istekli.  
-Özellikle Avrupa’daki ekonomik durum da dikkate alındığında, son yıllarda yabancı bankaların Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerdeki iş yapma isteğinde önemli bir azalam söz konusu. 
-Türk bankaları Türkiye’deki projelere 12 yıl vadeli hatta son zamanlarda 13-14yıl vadelere varan krediler verebiliyor, oysa yabancı bankalar kendi ülkelerindeki Eximbank’lar tarafından sigorta edilmeyen projelerde 5-7 yıldan daha uzun vadelere girmeyi pek tercih etmiyorlar. 

HAZİNE GARANTİSİYLE TÜRKLERİN İŞTAHI ARTAR

Hazine’nin 1 milyar TL ve üzerindeki Yap-İşlet-devret (YİD), Yap-Kirala-Devret (YKD) modelli projelere garanti vermesi yönündeki kararın, Türk bankalarını proje finansmanına katılım konusunda daha da cesaretlendireceği belirtiliyor. Bunun zaten belli miktarlarda ve YİD modelli otoyol projelerinde uygulanmakta olduğunu kaydeden bankacılık temsilcileri, “Dolayısıyla Türk bankalarının proje finansmanındaki iştahları artacaktır. Zaten, Hazine garantisi altındaki bir projeyi desteklemiyorum demeleri de beklenemez. Bu durum önümüzdeki dönemde adı geçen büyük projelerin finansmanı için yerli bankaların tahvil ihracı ve sendikasyon sağlama gibi faaliyetler bilançolarını daha da büyütmeleri beklenebilir” yorumunu yaptı.

Finansman sağlanan projelerin büyüklüğü

Proje Tutarı(Milyon Dolar) 
------------------------------
Özelleştirme 16.452
İmtiyaz projeleri 7.997
Özel sektör 14.871
Enerji 28.000
Genel Toplam 67.320

Özelleştirmelerdeki finansmanlar (milyon dolar)

Proje Tutarı Bankalar
--------------------------------------
UEDAŞ 940 Garanti, İş Bankası, TSKB, Vakıfbank, Halkbank
IDO 861 Garanti, İş Bankası, EBRD, Vakıfbank, TSKB, Denizbank
TREDAŞ 575 Garanti, İş Bankası, Vakıfbank
Seyitömer Termik Santrali 2.349 Garanti, İş Bankası, Vakıfbank, Ziraat, Halkbank, Denizbank
BEDAŞ 1.960 Garanti, İş Bankası, Yapıkredi, Halkbank, Denizbank,
Toroslar EDAŞ 1.725 Garanti Bankası, İş Bankası, Akbank, Yapıkredi, Halkbank,
Gediz EDAŞ 1.231 Garanti, İş Bankası, Vakıfbank, Yapıkredi, TSKB
AYEDAŞ 1.227 Garanti, İş Bankası, Akbank, Yapıkredi, Halkbank,
Başkentgaz 1.162 Garanti, İş Bankası, Vakıfbank, Yapıkredi, Halkbank
Kangal Termik Santrali 985 Garanti, İş Bankası, Vakıfbank, Ziraat, Halkbank, Yapıkredi
AEDAŞ 546 Garanti, İş Bankası, Yapıkredi, Halkbank, Denizbank

İmtiyaz projeleri  finansmanı (Milyon dolar)

Proje Tutarı Bankalar

Tüp Tünel Geçiş Projesi (Avrasya Tüneli) 1.260 Garanti, İş Bankası, Yapıkredi, EIB, EBRD, Sumitomo Mitsui, Export-İmport Bank of Korea, Standard Chartered, Mizuho Corp. Bank
Adnan Menderes Havalimanı 500 EBRD, Unicredit, Siemens Bank, Denizbank, Karadeniz Kalkınma Bankası
3. Köprü ve Bağlantı Yolları Projesi 2.900 Garanti, Halkbank, Ziraat, Vakıfbank, İş Bankası, Yapıkredi
Gebze-İzmir Otoyolu Projesi 2.800 Garanti, Halkbank, Ziraat, Vakıfbank, İş Bankası, Yapıkredi, Akbank, Finansbank

Büyük özel sektör yatırımları(milyon dolar)

Proje Tutarı Bankalar
MMK Metalurji Yassı Çelik 2.000 Garanti, İş Bankası, BNP Paribas, Deutschebank, KfW, Bank of Tokyo
Çiftçiler Gayrimenkul 782 Garanti, İş Bankası
Forum Marmara Refinansmanı 859 Garanti, Akbank, Eurohypo
Yıldırım Paket Finansmanı 855 Garanti, Akbank, Halkbank, İş Bankası, TSKB
Galataport Özelleştirmesi 702 Garanti Bankası, Yapı ve Kredi Bankası, Finansbank, HSBC