Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, Türkiye ile Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi (CERN) arasında ortak üyelik anlaşması imzalanmasının ardından CERN yetkililerinden bilgi aldı.

Bakan Yıldız, İsviçre'nin Cenevre şehrindeki CERN merkezinde maddeye kütlesini verdiği düşünülen ve "Higgs Bozonu" adı verilen atom altı parçacığına ilişkin deneylerin yapıldığı CMS dedektörünün başında basın mensuplarına değerlendirmelerde bulundu.

Bugünün Türkiye için farklı bir gün olduğunu ve CERN'le ortak üyelik anlaşmasının imzalandığını ifade eden Yıldız, üyelik sürecinin, anlaşma Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından onaylandıktan sonra başlayacağını anımsattı. Yıldız, şöyle devam etti : 

"Şu anda bir dedektörün başındayız ve yüz milyar protonun hızlandırıcıyla beraber çarpıştığı yerde bulunuyoruz. O yüzden mühendisliğin son derece tepe yaptığı bir noktadayız. Şu ana kadar Türk mühendisliğinin ya da Türkiye'deki herhangi bir imalatın burada bulunmadığını görüyoruz. Bu bizim için olumsuz bir durumdur. Bunu kamuoyuyla paylaşmam lazım. Gelişen Türkiye'nin zayıflayan mühendisliği olmaz. Gelişen Türkiye'nin buralarda da iş yapabilecek mühendisliği olur."

"Bizzat, birebir takip edeceğim"
CERN'de çalışan, doktorasını yapan, staj yapan Türk mühendislerle bir araya geldiğini ve bu toplantıda farklı bir heyecan hissettiğini belirten Yıldız, dünyanın dört bir yanından gelen mühendislerle beraber Türk mühendislerin de artık bu çalışmaların içine girmesi gerektiğini kaydetti.

Yıldız, "Onay sürecinden sonra Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığımız olarak, bize yakışan ve bir mühendis olarak da heyecan hissettiğim bu projeleri bizzat, birebir takip edeceğim. Bu çalışmalar içerisinde bizim insanımızın burada olmasını inşallah temin edeceğiz. Bunu zamanla hep beraber paylaşacağız" diye konuştu.

Ortak üyelik anlaşmasının tam üyeliğe bir adım olarak değerlendirilip değerlendirilemeyeceği sorusu üzerine Yıldız, tam üyelikle mütekabiliyetin tam oluşmadığını gördüklerini ifade etti.

Tam üyelikte CERN'e üyelik aidatı olarak ve rutin yatırılacak paralarla buradan alınacak hizmetlerin tam karşılık bulmadığına işaret eden Yıldız, ortak üyelikle birlikte bir geçiş dönemi yaşanacağını ve bu geçiş döneminin çok iyi değerlendirileceğini söyledi.

Yıldız, "Hem akademisyen çevrelerimize, üniversitelerimize hem de kamu kurum ve kuruluşlarına, özel sektöre düşen performans yönetimini önümüzdeki 3-4 sene çok iyi takip etmemiz lazım. Zaaflarımız varsa onları çok iyi tespit etmemiz lazım" dedi.  

Dünyanın en büyük parçacık fiziği laboratuvarları
CERN'le yapılan anlaşmanın iki yıl içinde TBMM’de onaylanması gerekiyor. Anlaşma, onaylandıktan sonra yürürlüğe girecek.

Anlaşmayla Türkiye, CERN’e yapacağı maddi katkı oranında kurum ihalelerinden pay alabilecek, kurumda daimi personel istihdam edebilecek ve Türk bilim insanları CERN’de kadrolu çalışabilecek.

İsviçre-Fransa sınırında ve 27 kilometre çapında olan CERN kampüsünde dünyanın en büyük parçacık fiziği laboratuvarları bulunuyor. 

CERN, 2012 yılında, maddeye kütlesini verdiği düşünülen ve "Higgs Bozonu" adı verilen atom altı parçacığına ilişkin deneylerde bu bozona benzeyen bir parçacık tespit etmişti. Bu gelişme üzerine "Higgs Bozonu" ile ilgili ilk çalışmaları yapan Belçikalı fizikçi François Englert ile İngiliz bilim adamı Peter W. Higgs'e 2013 yılında Nobel Fizik Ödülü verildi.

CERN, genişleme stratejisi kapsamında, 2010 yılında ortak üyelik statüsünü oluşturmuştu. Buna göre ortak üyeler, tam üye olmak için en az iki yıl beklemek zorunda. Türkiye, 21 tam üyesi olan kurumda şu ana kadar gözlemci üye statüsündeydi.