Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), finansal erişimi artırmak için kolları sıvadı. BDDK’nın henüz hazırlıkları devam eden ‘Finansal Erişim’ projesi yürürlüğe girerse, vatandaş, artık süpermarketler, PTT şubeleri, akaryakıt istasyonları ve GSM şirketlerinden para çekip yatırabilecek, para transferi yaparak fatura ödeyebilecek. Üstelik bu işlemler için komisyon ödenmemesi de gündeme gelecek. Meksika ve Şili’de kırsal kesimde ödeme sistemlerini inceleyen BDDK’nın Finansal Erişim Projesi adı altında bir eylem planı üzerinde çalıştığı öğrenildi. Bu proje için BDDK, sektörde vatandaşın finansal ürünlere ulaşımını, ortak ATM kullanımını ve e-çek konularını tartışmaya açtı. Bu proje yürürlüğe girerse çek sistemi elektronik ortama aktarılarak yakından izlenecek ve bütün bilgiler BDDK'da toplanacak.

Dünya'dan Jülide Yiğittürk'üm edindiği bilgiye göre Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu 'Finansal Erişim' projesini anlatmak, neler yapılabileceğini araştırmak için geçtiğimiz hafta Türkiye Bankalar Birliği, Bankalararası Kart Merkezi ve Türkiye Katılım Bankaları Birliği ve bankacılar ile bir toplantı yaptı. BDDK nezdinde yürütülen Finansal Erişim projesi kapsamında, banka dışında, tüketiciyle çok sık temas edebilen bazı işletmeler, özellikle kırsal kesimde yaşayan vatandaşlar için finansal hizmet alma noktası haline gelecek.

İhtiyaç olduğuna karar verilirse yurtdışı modeller örnek alınacak

Tartışmaya açılan, bir taraftan alt yapı çalışmaları diğer taraftan ‘buna ihtiyaç var mı?’ araştırması yapılan projeyle, PTT, akaryakıt istasyonları, GSM şirketleri ve süpermarketler, ödeme noktası olarak kullanılabilecek. Vatandaş bu noktalarda, para çekme, yatırma, para transferi (havale-EFT) ve fatura ödeme gibi işlemler yapılabilecek. Yapılan çalışmalar, söz konusu işlemlerden komisyon alınmaması üzerinde yürürken projenin hazırlık safh asının bu yıl sonuna kadar bitirilmesi hedefl eniyor.

Eğer, bu tip projenin bir ‘ihtiyaç’ olduğuna karar verilirse, uygulama başlayacak. Yurtdışında özellikle Şili, Arjantin, Meksika, Finlandiya ve Danimarka’da yaygın olarak kullanılan bu modeller, Türkiye için örnek olacak. Bu proje ile finansal hizmet alanları oluşturan Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, vatandaşın finansal kuruluşlara ve sisteme ulaşımını çok daha kolaylaştırmış olacak. Bu proje kabul edilirse, kurumlar bankalar ile işbirliğine gidecek. Şuanda 11 bin banka şubesi ile sisteme ulaşılırken, bu proje ile erişim 100 binli rakamlara çıkacak ve finansal sistemle alışveriş artacak.

Bu arada 2012 Ocak ayında BKM, Visa, Mastercard ve tüm bankaların katılımıyla hayata geçirilen PosPara ile CarrefourSA, Kiler, Real, DiaSA, Şok ve D&R’lar’da para çekilmeye başlandı. Bu uygulamada sadece para çekilebiliyor.

E-fatura gibi e-çek gelecek sistem yakından takip edilecek

Finansal erişim projesi kapsamındaki bir başka konu da ‘elektronik çek’ sistemi. Burada E-fatura’ya benzer bir yapı oluşturulması planlanıyor. Bu çalışma ile çek sistemini elektronik ortama aktarılması ve bütün bilgilerin BDDK nezdinde bir depoda toplanması hedefl eniyor. Böylelikle sadece kupon sayısını ve takibe düşen çekleri görebilen Kurum, bütün çek sistemini takip edebilecek. Bu proje devreye girerse eğer, ticari hayat kolaylaşacak ve finansal derinleşme sağlanacak. Bu arada mevcut çek sistemi ise devam edecek. Yeni proje ile her türlü işlem mobil uygulamalar üzerinden yapılacak. Bu sisteme kademeli geçiş yapılacak. Şirketleşme ve bilgisayar kullanımı artıkça fiziki çek dolaşımı azalacak ve E-çek daha çok kullanılır hala gelecek.

Gereğinden fazla ATM, Anadolu'ya taşınacak

Vatandaşın finansal ürünlere ulaşımı kapsamında yürütülen bir diğer çalışma da ATM’lerin opitimizasyonu projesi. ATM’lerin en optimum biçimde kullanılmasına yönelik yapılan çalışma kapsamında, bankaların AVM, ana cadde gibi merkezi yerlerde bulunan ATM’leri, daha optimum kullanılması çerçevesinde özellikle Anadolu’da kırsal bölgelere taşınacak ve böylece şehir merkezlerinde bulunan gereğinden fazla ATM’ler ülke geneline yayılacak. Proje ile ATM makineleri daha verimli kullanılacak ve vatandaşın sisteme girmesi daha kolaylaşacak. Proje kapsamında, 2009 Ekim ayında devreye alınan ‘Ortak ATM’lerin devreye girmesi hedefl endiği öğrenildi. Ortak ATM’lerdeki komisyon oranları konusunda ise kurumların kendi aralarında konuyu çözmeleri ve tüketiciye yansıtmamaları üzerinde çalışıldığı belirtiliyor. Konuya yönelik olarak Bankalararası Kart Merkezi’nin Mckenzie araştırma merkezine bir araştırma yaptırdığı ve olası uygulamanın teknolojisi üzerine çalıştığı belirtiliyor. Şuanda ATM hizmeti veren tüm bankaların 42 binden fazla ATM’i bulunuyor. 2009 yılında yürürlüğe giren ‘ortak ATM’ projesi yüksek komisyon oranları nedeniyle beklenen ilgiyi görmedi. 1 Ekim 2009 tarihinde Banka Kartı ATM Paylaşımı, 26 bankanın katılımıyla yaklaşık 32 bin ATM tüketicilerin ortak kullanımına açılmıştı. Fakat çekilen tutara göre 1.5 liradan başlayıp 12.5 liraya kadar yükselen komisyon oranları ATM’lerin ortak kullanımında tüketici ilgisini sınırlamıştı. Bu arada bankaların, kendi müşterilerinin en çok hangi bölgelerde ortak ATM’yi kullandığı sorgulamasını yaptığı ve bu noktalara kendi ATM’sini koyduğu da biliniyor.