Yazdır
Uzmanlara göre Türkiye’nin üretilebilir kaya gazı rezervi 1,8 trilyon metreküp. Bu rakamla Türkiye’nin 40 yıllık gaz ihtiyacın karşılanabilir. ABD de kaya gazı ile fiyatlar önemli oranda düştü.
Zaman'ın haberine göre, petrol ve doğalgaza alternatif olarak gösterilen kaya gazına olan ilgi tüm dünyada artarak devam ediyor. Yıllardır bilinen ancak çıkarılamayan kaya gazı, özellikle son dönemde Amerika’nın üretim hamlesi ile dünyanın dikkatini çekmeye başladı. Türkiye’de de yakın zamanda arama çalışmalarına başlanılan kaya gazı dünyadaki enerji dengelerini ve bu piyasadaki oyuncuların pozisyonlarını değiştireceğe benziyor.
Özellikle yeterli doğalgaz rezervi olmayan ülkeler için umut ışığı olan kaya gazı neredeyse her ülkede bulunan bir enerji türü. Enerji fakiri ülkelerin dışa bağımlılığını azaltacağına inanılan kaya gazına ilişkin değerlendirmelerde bulunan uzmanlara göre Türkiye, enerjide dışa bağımlılığı kaya gazıyla aşabilir. Yıllık doğalgaz tüketimi 45 milyar metreküp olan Türkiye’nin kaya gazı rezervleri ile ilgili 500 milyar ile 1,8 trilyon metreküp arasında tahminler yapıldığını belirten Teksas Üniversitesi’nden Enerji Ekonomisti Dr. Gürcan Gülen’e göre Türkiye’deki kaya gazı rezervlerine ilişkin net bir rakam vermek zor. Buna rağmen Türkiye’nin kaya gazı rezervleri açısından potansiyeli olduğunu belirten Gülen, Türkiye’nin sahip olduğu kaya gazını değerlendirebilirse enerji kavşağı olabileceğini belirtiyor.
2000’li yıllardan bu yana Amerika’daki yoğun kaya gazı üretim hamlesi neticesinde 2012 yılında Amerika’nın yıllık kaya gazı üretimini 240 milyar metreküpe (m3) çıkardığını ifade eden Gülen, kaya gazının Amerika’ya ekonomik katkısının çok büyük olduğunu vurgulayarak, “2008’den sonra kaya gazı üretimi artmasaydı Amerika ekonomisinin toparlanması bu kadar çabuk gerçekleşmeyebilirdi.” diye konuştu.
TÜRKİYE’DE DE VAR
Öte yandan “Dünyanın en fazla enerji ithal eden ve tüketen ülkelerinden biri olan Amerika’da kaya gazı ile enerjide devrim yaşanıyor.” diyen Çelik İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Namık Ekinci, bu durumun ülkedeki gaz fiyatlarını Avrupa’ya oranla 5 kat ucuzlattığını ve bunun da ekonomiyi canlandırdığını söyledi.
Türkiye’nin üretilebilir kaya gazı rezervini 1,8 trilyon metreküp olarak öngördüklerini belirten Türkiye Petrol Jeologları Derneği (TPJD) Başkanı İsmail Bahtiyar, “Yıllık tüketimimizin 45 milyar metreküp olduğunu düşünürsek, Türkiye’nin 40 yıllık tüketimini karşılayabilecek bir potansiyel var.” dedi. Eski dönemlerde doğalgaz tüketiminin fazla olmaması nedeniyle bu çalışmaların yavaş seyrettiğini vurgulayan Bahtiyar, doğalgaz ihtiyacının artmasıyla ABD’de kaya gazı üretim faaliyetlerine hız verildiğini kaydetti. Bu çalışmalar sonucunda ABD’nin 2012 yılında 240 milyar metreküp civarında kaya gazı üretimi gerçekleştirdiğine dikkati çeken Bahtiyar, ‘’Bunlar çok ciddi rakamlar. Şu anda bu rakam ABD’nin doğalgaz üretiminin yüzde 30’una tekabül ediyor.’’ dedi. Artan enerji ihtiyaçlarını karşılamak için son dönemde dünyada kaya gazı üretim çalışmalarının ciddi anlamda hızlandığını ifade eden Bahtiyar, “Kaya gazı üretimiyle gazın bulunduğu bölgelerde ekonomik kalkınma ve istihdam artacak. Enerji maliyetinde meydana gelecek olan azalma cari açık problemine de çözüm anlamına gelmektedir.” dedi. Bahtiyar, “ABD’nin son 10 yılda yaptığı çalışmaların sonucunda, Texas’ta 2010 yılında 51 milyar metreküp doğalgaz ürettiği biliniyor. Üretimin ülke ekonomisine katma değeri 13 milyar doları buldu. Sadece Teksas eyaletinde kaya gazı çıkarma ve işletmesinde istihdam edilen personel sayısı ise 12 bin kişi. Tüm bunlar ABD’nin kısa sürede petrol üretiminde en büyük petrol üreticisi ülke konumuna geleceği anlamına geliyor.” diye konuştu.
DÜNYADA KAYAGAZI ÜRETİMİ
Dünyada kaya gazı rezervleri konusunda en etkin bilgi ABD Enerji Enformasyon Dairesi (EIA) tarafından veriliyor. EIA’ya göre 1.217 trilyon metreküp rezervi ile Çin dünyada en fazla kaya gazı rezervine sahip ülke. Ülkede kaya gazı üretimi yapılan kuyu sayısı ise sadece 10. Çalışmalar yoğun şekilde devam ediyor. Amerika ise 862 trilyon metreküpe sahip, geçtiğimiz yıl dünyada açılan yaklaşık 49 bin kuyunun (petrol ve gaz) bini Amerika’daydı. Avrupa’da kaya gazı denince ilk akla gelen ülke olan Polonya’da kaya gazı için açılan kuyu sayısı 34; Polonya’yı 3 kuyu ile Almanya, 1 kuyu ile Fransa takip ediyor. Fransa’da ise çevresel tepkiler nedeniyle kuyu açılmıyor ve üretim yapılmıyor. IEA’ya göre Türkiye, kaya gazı konusunda dünyanın hatırı sayılır ülkeleri arasında. Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO), kaba bir tahmini hesapla 20 trilyon metreküplük kaya gazı rezervi olabileceğini bildirdi. TPAO ile dev petrol şirketleri Shell, Transatlantik ve Valuera sismik çalışmalar başlattı. Diyarbakır Sarıbuğday-1 kuyusunda yapılan sondaj çalışmalarında 3 bin 850 metreye ulaşıldı. Sondaj çalışmalarının 2014 yılında tamamlanması planlanıyor. Doğu ve Güneydoğu Anadolu, Trakya, Karadeniz, Doğu Anadolu, Tuz Gölü civarı ve Toroslar, kaya gazı olduğu düşünülen alanlar.
KAYA GAZI NEDİR?
Son yıllarda petrol ve doğalgazın alternatifi olarak adından sıkça söz ettirmeye başlayan kaya gazı 4-5 bin metre derinlikteki kaya katmanlarının arasına sıkışmış gaz anlamına geliyor. Gazın açığa çıkması için istenilen derinliğe inildikten sonra kaya katmanları içinde yatay kırılmaların yapılarak yüzeye katkı maddeli basınçlı suyun enjekte edilmesi gerek. Kaya gazı sondajı, klasik petrol ve doğalgaz aramaya göre daha kolay ancak yüzde 50 oranında daha maliyetli bir iş. Bir kuyunun toplam maliyeti 500 bin doları bulabiliyor.