Kentsel dönüşümün en büyük engellerinden biri olan imar hakları konusunda çözümler geliştirmek ve dönüşümün önünü açmak için çalışmalar yapan şehir plancısı Faruk Göksu, imar haklarının satılabilmesi ve bir imar hakları bankasının kurulması gerektiğini söyledi.
Milliyet'in haberine göre, başta İstanbul olmak üzere kentlerde özel proje alanı, kentsel dönüşüm projeleri, afet riskli alan gibi özel ve ayrıcalıklı yasa ve plan kararları ile imar haklarının artırıldığını dile getiren Faruk Göksu, artan imar haklarının artışının başta ulaşım olmak üzere yeşil alan, kültür, eğitim gibi kamusal altyapı ve üstyapı kapasitesini zorladığını kaydetti.
Faruk Göksu, kentlerde son 50-60 yıllık süreç içinde üçüncü kez yık-yap sürecinin yaşandığına işarete ederek, son dönemdeki kentsel dönüşümün, imar haklarının artırılmasıyla, piyasa koşullarında gayrimenkul projesi geliştirme yaklaşımı ile yapıldığını ifade etti. Kamunun desteğiyle geliştirilen Fikirtepe, Gaziosmanpaşa, Bayrampaşa ve Okmeydanı gibi afet riskli dönüşüm projelerinde imar artışının yapıldığının altını çizen Göksu, TOKİ ve Emlak Konut’un kamu arsalarının hasılat paylaşımlı yöntemiyle satışını öngören projelerde de imar haklarının yükseldiğine işaret etti.
‘Bedava verilmemeli’
Faruk Göksu, kentin belli bölgelerinde imar haklarının artırılmasının, diğer bölgelerde yaşam hakkının kısıtlanması anlamına geldiğinin altını çizerek, “İmar haklarının dengesiz artırılması, başta su olmak üzere doğal kaynakları azaltırken, gelecek nesillerin de yaşam hakkını kısıtlıyor. Artık, kentlerimizde imar hakkı, yaşam hakkına endekslenmeli” dedi.
İmar haklarının bedava verilmemesi gerektiğini söyleyen Göksu, “İmar hakları satılmalı. Satıştan elde edilecek gelir, dar gelirlilerin ve kiracıların konut edinmesinin yanı sıra; park, eğitim, sağlık vb gibi yaşamsal mekanların finansmanında kullanılmalı” diye konuştu.
Faruk Göksu, imar haklarının, belediyeler tarafından kurulacak imar hakları bankası tarafından satılabileceğini ifade ederek, şunları söyledi:
“Böylelikle, kentin bir bölgesinde imar hakkı artarken, bir başka bölgesinde imar hakkı düşecek ya da o bölgede kamusal alan için finansman yaratılacak. İmar yoğunluğu azaltılması istenen alanla, transfer edilmek istenen alan belirlendikten sonra arsa sahibine kullanmak istediği imar hakkının tamamını ya da bir kısmını başka alanda kullanma hakkını gösteren sertifika verilecek. Kamu, böylece riskli alanda imar hakkı bulunan ve kentsel dönüşümle birlikte yapılaşmaya izin verilmeyecek yerlerde vatandaşların imar hakkını başka bir alana transfer edebilecek.”
Dönüşüm için kaynak olur
İmar haklarının satışından elde edilecek gelirin yeni kurulacak imar hakları bankasında toplanması gerektiğini vurgulayan Göksu, “Bu kaynak ucuz ve uzun vadeli kredi olarak belediye, özel ve sivil sektör arasında paylaşılabilecek. Böylelikle, işbirliği ve güç birliği içinde ortak projeler geliştirilebilir. Böylelikle, imar haklarının satışından, Bakanlık ve belediyelere yaklaşık 6,5 milyon binanın yıkılıp yeniden yapılması için kaynak sağlanacaktır” dedi.
Değer haritası hazırlanmalı
Faruk Göksu, proje önceliklerinin ve imar haklarından elde edilecek kaynağın kullanılacağı alanların belirlenmesinde kentlerin değer ve silüet haritalarının hazırlanması gerektiğini belirterek, “Böylelikle, dönüşüm için proje alanlarının seçimi, imar haklarının artış kapasitesi, kamusal alanların yaratılması gibi konular bilimsel temellere dayanabilir” diye konuştu.
Yazdır