‘Büyük rüşvet’ adı verilen yolsuzluk operasyonunda İran asıllı işadamı Reza Zerrab’ın kilit isim olması, Türkiye’de son dönemde kurulmuş olan İranlı şirketleri akla getirdi. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği kayıtlarına göre, Kasım 2013 itibarıyla son 7 yılda 2 bin 550 İran sermayeli şirket kuruldu.
Büyük rüşvet adı verilen İranlı genç işadamı Reza Zerrab’ın adının geçtiği operasyon, akıllara Türkiye’de son yıllarda kurulan İranlı şirketleri getirdi. Nitekim yakın geçmişe bakıldığında Türkiye’de kurulan İranlı şirketlerde bir patlama olduğu görülüyor. 2006 ile 2009 arasındaki 3 yılda Türkiye’de toplam 419 İran menşeli şirket kurulmuştu. Özellikle İran krizinin tırmandığı 2010’dan sonra Türkiye’de kurulan İranlı şirket sayısında patlama yaşandı. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği kayıtlarına göre, 2010’da kurulan İranlı şirket sayısı önceki üç yıl toplamını yakaladı ve 418 olarak gerçekleşti. İranlı yatırımcıların Türkiye’ye yönelmesinin en önemli sebebinin İran’ın nükleer programı nedeniyle Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin aldığı ambargo kararı olduğu belirtilmişti. 2010’da İran’a ihracat yapan birçok işletme artık Türkiye’de şirket kuran İranlı firmalar aracılığı ile mal satmaya başladıklarını açıklamıştı. Şirket kurulumundaki ani yükseliş sonraki yıllarda da sürdü. 2011’de kurulan İran sermayeli şirket sayısı 665 oldu. 2012’de rakam 781’e yükseldi. Ankara Strateji Enstitüsü bu yükselişe dikkat çekerek, 2012’de kurulan her 6 yabancı sermayeli şirketten birinin İranlı olduğunu belirtmiş, konuyla ilgili araştırma yapmıştı. 2013 Ocak-Kasım arasında kurulan şirket sayısı ise 267 oldu. İki ülke arasındaki dış ticaret dengesi de benzer şekilde gelişti. 2001 yılında Türkiye ile İran arasında 1,2 milyar dolar olan ticaret hacmi, 2008 sonunda 10 milyar doları aştı. 2009’da ise küresel krizin etkisi ile 5,5 milyar dolara geriledi, 2010’dan itibaren tekrar yükselişe geçti. Son üç yılda kurulan şirketlere 334,1 milyon lira sermaye yatırıldı. Bu süreçte en ilgi çekici ay Mart 2012. Nitekim bu ay 125 milyon lira sermaye ile 114 şirket kuruldu. Bunların 110’u limited şirket olarak kuruldu.
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin hazırladığı kasım ayında Türkiye’de kurulan şirket sayıları da açıklandı. Buna göre kasımda kurulan şirket sayısı bir önceki yılın aynı ayına kıyasla yüzde 38,50 arttı. Artış bir önceki aya kıyasla ise yüzde 33 oldu. Yabancı menşeli kurulan şirket sayısında İran yine üst sıralarda yer aldı. Kasımda en çok ikamet amaçlı olan veya ikamet amaçlı olmayan binaların inşaatı alanında şirket kuruldu. Bu amaçla kurulan şirketlerin sayısı 292. Bunların 57’si anonim, 226’sı limited şirketi. Bunlara toplamda 71,6 milyon lira sermaye yatırıldı. Bunun 52 milyon lirası Türkiyeli ortaklarca, gerisi yabancı ortaklar tarafından şirketlere konuldu.  ARİF BAYRAKTAR -  Zaman