Hayati Yazıcı, TBMM Genel Kurulu'nda görüşülen Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Tasarısı üzerinde Hükümet adına söz alarak, tasarının getirdiği yenilikler hakkında bilgi verdi.

Bakan Yazıcı, 1982 Anayasası'nın, devlete tüketicinin korunmasına dair önlem alma görevi verdiğini anımsatarak,  1995'e kadar tüketici haklarının, genel hukuk kuralları çerçevesinde yer aldığını, 1995'de Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun çıktığını, bu kanunda 2003'te değişiklik yapıldığını anlattı.

Tasarıyla,  vatandaşların asgari olarak AB ülkeleri ve gelişmiş ülkelerdeki tüketiciyi korumaya yönelik mevzuattaki haklardan yararlanmasının amaçlandığını belirten Yazıcı,  bakanlığa, tüketici mahkemelerine, tüketici hakem heyetlerine tüketici şikayet ve sorunlarının giderilmesinin hedeflendiğini kaydetti.

Tasarının hazırlanmasında son derece katılımlı bir süreç izlendiğini belirten Yazıcı, Ağustos 2012'de taslağı kamuoyuyla paylaştıklarını, tüketici örgütleri ve konuyla ilgili kurum ve kuruluşların, kanunun hazırlanması sürecine önemli katkılar sunduğunu söyledi.

Tasarı neler getiriyor?

Bakan Yazıcı, tasarının getirdiği yeniliklere ilişkin bilgi verdi.

Yazıcı, tüketicinin bilgilendirilmesi esas alınarak, bir çok alanda tüketicilerin sözleşme imzalanmadan önce bilgilendirilmesinin zorunluluk haline getirildiğini ifade etti. Yazıcı, tüketiciden talep edilecek ücret ve masraflara ilişkin konuların, sözleşme eki olarak tüketiciye verileceğini, belirleme yoksa, belirlenmeyen hususlara ilişkin hiçbir ücret ve masrafın tüketiciden istenmeyeceğini bildirdi.

 Tasarının, küçük puntolarla değil, en az 12 punto ile sözleşme yapılmasının öngörüldüğünü kaydeden Yazıcı, sözleşmede öngörülen koşulların; keyfi bir şekilde sözleşme süresi içinde, tek taraflı olarak, tüketici aleyhine değiştirilmesinin yasaklandığını anlattı.

Yazıcı, temerrüt hali de dahil olmak üzere, tüketici işlemlerinde bileşik faiz uygulanmasına son verildiğini, 7 gün olan cayma hakkı süresinin 14 güne çıkarıldığını, tüketicinin, sipariş vermediği bir ürünün kendisine gönderilmesi durumunda bundan sorumlu olmayağını söyledi.

Ayıplı mal ve hizmette ihbar mükellefiyeti kaldırılarak tüketiciye sağlanan hakların tüketici lehine genişletildiğine işaret eden Yazıcı, inşaat firmalarının, inşaat ruhsatı almadan maketten satış olarak da bilinen ön ödemeli konut satışı yapamayacağını, tüketicilerin yaşayabileceği mağduriyetlerin önlenmesi amacıyla bina tamamlama sigortasının zorunlu hale getirildiğini bildirdi.

Yazıcı, mağduriyetlerin en çok yaşandığı kapıdan satışlarda tüketicilerin haklarının genişletildiğine dikkati çekerek, kapıdan satış yapacakların, bakanlıktan izin almasının zorunlu olacağını kaydetti.

Tüketiciler, aboneliklerini istediği zaman fesh edebilecek

Bakan Yazıcı, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Günümüzde 21 milyar lira ticaret hacmine ulaşmış olan ve pazardaki payını her geçen gün arttıran, internet, telefon, katalog gibi yollarla kurulan mesafeli sözleşmeler ayrıntılı olarak düzenleme altına alınmaktadır. Milyonlarca yerli ve yabancı turisti ilgilendiren devre tatil, devre mülk ve paket turlarla ilgili tüketicilere yeni haklar tanınmaktadır. Elektrik, su, doğalgaz, internet, telefon gibi tüm aboneliklerde tüketici, istediği zaman abonelik sözleşmesini feshetme hakkına sahip olmaktadır. Abonelik sözleşmesinin feshi, sözleşmenin kurulmasından daha ağır şartlara bağlanamayacaktır. Gazete ve dergi gibi süreli yayın kuruluşlarınca düzenlenen promosyon kampanyaları daha sıkı kurallara tabi olmaktadır. Gerçeği yansıtmayan indirimli satış kampanyaları yasaklanacak ve daha sıkı bir şekilde denetlenecektir. Tüketicilerin bilinçlendirilmesine yönelik çalışmalar artırılacaktır. Bu yönde ders kitaplarına tüketici haklarına ilişkin bölümler konulacaktır. Tüketicilerin ticari reklam yoluyla yanıltılmasını engelleyecek tedbirler etkinleştirilmektedir. Saldırgan ve aldatıcı nitelikte olan her türlü haksız ticari uygulama yasaklanmaktadır. Tüketicilerin hak arama yolları açısından önemli görev üstlenen Tüketici Hakem Heyetleri'nin daha etkin bir şekilde çalışması sağlanmaktadır. Halk arasında saadet zinciri veya çok katmanlı satışlar olarak bilinen; gerçekçi olmayan para veya malvarlığı kazanma ümidi vererek, birçok tüketicinin mağdur olmasına neden olan piramit satış sistemleri yasaklanmaktadır."

Bankaların faiz dışı gelir kalemleri

Yazıcı, üzerinde en fazla tartışılan alanlardan birinin bankaların faiz dışı gelir kalemleri olduğunu anımsatarak, tasarıyı 2012'de kamuoyuna sunduklarında bankaların faiz dışı gelir kalemleri 30'ken, tasarıyı Meclis'e sunduklarında bu sayının 60'a yükseldiğini bildirdi.

Bu alanın düzenlenmesine ilişkin hiçbir kuralın olmadığını ifade eden Yazıcı, demokratik bir ülkede olduklarını, serbest piyasa ekonomisi kurallarınının uygulandığını anlattı.

Herkesin sunduğu hizmetin karşılığını alacağını dile getiren Yazıcı, ancak o karşılığın ölçülü, denklik esasına ve hakkaniyete uygun olması gerektiğini belirtti.

Yazıcı, tasarının bu alanda düzenleme getirdiğini vurgulayarak, bankaların faiz dışı aldıkları ücretleri, özellikle bir tarifeye bağlamadıklarına işaret etti. Yazıcı, şöyle devam etti:

"Bir tarife öngörmüş olsaydık, mutlaka bütün bankalar o tarifeyi aynen uygulacak ve bundan tüketiciler zarar görecekti. Ama hangi hizmetlerin ücretlendirileceğini, bakanlığımızın da görüşünü alarak BDDK belirleyecek. Niye sadece görüş alınıyor, bağlayıcı görüş denilmiyor şeklinde eleştiriler var. Hükümet ve kamu yönetimi, devlet bir bütündür. Bunlar çalışırken ayrı ses çıkarmaz, koordineli çalışıyor. BDDK ile bakanlığımız ve ilgili kuruluşlar bu süreçte koordineli çalışacak, tüketicinin hakkını, hukukunu koruyacak, hiçkimseye angarya olarak nitelendirilecek bir  yük yüklemeyecektir. Bu amaçla ücret tarifesi getirmedik.  Faiz dışı gelir kalemlerini,  bankalar arası rekabet ortamı belirleyecek. 40'tan fazla banka var. Bu tür hizmeti sunarken hangi faaliyette, ne kadar ücret alacaklarını aralarındaki rekabetçi anlayışta gerçekleştirilecek. Rekabet ortamı ortadan kalkarsa devreye Rekabet Kurumu girecektir."  

Milletvekillerinin sorularını yanıtlayan Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı, abonelik sözleşmelerinin tasarıda çok geniş bir biçimde düzenlendiğini söyledi.

Gönderdiği mesajlardan ücret alan bir bankayı BDDK aracılığyıla uyardıklarını belirten Yazıcı, bazı işlerin ikincil düzenlemelerle yapılacağını kaydetti.

Türkiye-Suriye sınırındaki gümrük kapıları ile ilgili soruyu da yanıtlayan Yazıcı, Yayladığı Kapısı'nda geçici bir süre gümrük hizmetleri verilmesinin durdurulduğunu ifade etti. Gerekli önlemlerin alınması halinde gümrük hizmetin verilmeye devam edileceğini kaydeden Yazıcı, "Diğer kapılarda da Suriye'ye girişlerde güvenlik dolayısıyla gümrük hizmeti verilememektedir" dedi.