Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, önceki gün, “Doların kıt olacağı bir döneme girdik. Herkes kendisini ona göre ayarlayacak” uyarısında bulundu. Babacan, bu açıklamasıyla aslında Fed’in varlık alımlarını önümüzdeki dönemde azaltmaya başlayacak olmasını hatırlattı. Yani, ABD’nin borç tavanı sorununda uzlaşı sağlanmasıyla oluşan bahar havasının geçici olduğunu söylüyor.
Milliyet'in haberine göre, piyasalar, Fed’in 22 Mayıs’taki toplantısından bu yana Fed’in varlık alımlarını ne zaman azaltmaya başlayacağını tahmin etmekle meşgul. ABD’deki bütçe sorunu ve ekonomik veriler Fed’in bu yıl başlaması beklenen adımı öteleyeceğini gösteriyor.

Geçici bir durum
Dün açıklanan tarım dışı istihdam verileri de bu durumu destekliyor. Tarım dışı istihdam verisi 180 bin olan beklentilerin oldukça altında 148 bin kişi geldi. Bu verinin ardından dolar, 1.98 TL’den 1.96 TL’ye kadar geriledi. Yüzde 0.20 oranında değer kaybeden BİST endeksi ise yükselişe geçti.
Piyasalar, bol para döneminin sürecek olması nedeniyle geçici bir rehavete kapılmış durumda. Yaklaşık üç hafta önce 2 TL ile rekor seviyelerinde bulunan dolar, 1.96 TL’ye inmiş durumda. Mayıstan bu yana yavaşlamış olan gelişmekte olan ülkelere para girişi, tekrar başladı. Ancak, Fed varlık alımlarını azaltmaya eninde sonunda başlayacak. Beklentiler de şimdilik 2014 Mart ayında olması yönünde.

2 TL’yi zorlayacak
Dolayısıyla Babacan, şu andaki olumlu havanın uzun sürmeyeceğini, Fed’in tahvil alımlarını azaltmaya başlaması ve ardından faiz artışlarının yapılacak olmasına herkesin kendini hazırlaması gerektiğini ve bugünden önlem alması uyarısında bulunuyor. Çünkü, para gelişmekte olan ülkelerden gelişmiş ülkelere yönelecek. Bunda da en büyük payı ABD’nin alması bekleniyor. Bu da doların tekrar 2 TL ve üzerini zorlaması demek.
Bu arada, Fed’in varlık alımlarını azaltmaya başlayacak olmasının ilk gündeme geldiği 22 Mayıs’tan bu yana dolar/TL yüzde 7.6 prim yapmış durumda.Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, önceki gün, “Doların kıt olacağı bir döneme girdik. Herkes kendisini ona göre ayarlayacak” uyarısında bulundu. Babacan, bu açıklamasıyla aslında Fed’in varlık alımlarını önümüzdeki dönemde azaltmaya başlayacak olmasını hatırlattı. Yani, ABD’nin borç tavanı sorununda uzlaşı sağlanmasıyla oluşan bahar havasının geçici olduğunu söylüyor.
Piyasalar, Fed’in 22 Mayıs’taki toplantısından bu yana Fed’in varlık alımlarını ne zaman azaltmaya başlayacağını tahmin etmekle meşgul. ABD’deki bütçe sorunu ve ekonomik veriler Fed’in bu yıl başlaması beklenen adımı öteleyeceğini gösteriyor.

Geçici bir durum
Dün açıklanan tarım dışı istihdam verileri de bu durumu destekliyor. Tarım dışı istihdam verisi 180 bin olan beklentilerin oldukça altında 148 bin kişi geldi. Bu verinin ardından dolar, 1.98 TL’den 1.96 TL’ye kadar geriledi. Yüzde 0.20 oranında değer kaybeden BIST endeksi ise yükselişe geçti.
Piyasalar, bol para döneminin sürecek olması nedeniyle geçici bir rehavete kapılmış durumda. Yaklaşık üç hafta önce 2 TL ile rekor seviyelerinde bulunan dolar, 1.96 TL’ye inmiş durumda. Mayıstan bu yana yavaşlamış olan gelişmekte olan ülkelere para girişi, tekrar başladı. Ancak, Fed varlık alımlarını azaltmaya eninde sonunda başlayacak. Beklentiler de şimdilik 2014 Mart ayında olması yönünde.

2 TL’yi zorlayacak
Dolayısıyla Babacan, şu andaki olumlu havanın uzun sürmeyeceğini, Fed’in tahvil alımlarını azaltmaya başlaması ve ardından faiz artışlarının yapılacak olmasına herkesin kendini hazırlaması gerektiğini ve bugünden önlem alması uyarısında bulunuyor. Çünkü, para gelişmekte olan ülkelerden gelişmiş ülkelere yönelecek. Bunda da en büyük payı ABD’nin alması bekleniyor. Bu da doların tekrar 2 TL ve üzerini zorlaması demek.
Bu arada, Fed’in varlık alımlarını azaltmaya başlayacak olmasının ilk gündeme geldiği 22 Mayıs’tan bu yana dolar/TL yüzde 7.6 prim yapmış durumda.

‘Dolar eskisi kadar ucuz olmayacak’
Veyis Fertekligil / T-Bank Başekonomist
2014 yılından itibaren Fed’in parasal genişlemeyi azaltması ve muhtemelen 2015 veya sonrasında faiz artırmaya başlamasıyla ABD’de para piyasaları normale dönecek. Bu küresel piyasalarda da doların eskisi kadar ucuz ve bol olmaması demek.
Krizden sonra gelişmekte olan ülke piyasalarına yabancı fon girişi oldu, doların faizinin çok düşük olması ve gelişmiş ülkelerdeki kriz nedeniyle ABD’ye fon girişleri azalmıştı, bu bizim gibi gelişmekte olan ülkelere yöneldi. Bu durum yavaş yavaş tersine dönecek. TL’de diğer gelişmekte olan ülke para birimleri gibi değer kaybedebilir.
Döviz değerli olacağı ve para kaynakları sınırlı olacağı için vatandaşların da borçlanmasını ona göre ayarlaması gerekiyor. Türkiye tüketim ve borçlanma ağırlıklı bir büyümeye sahip, özellikle özel sektörün dış borçlanması ve cari açık yüksek. Bu yıllar boyunca sürdürülemez bir politika. Şu anda tasarruf oranlarının artırılması hedefleniyor. Tabii bunu sadece kredi kartları düzenlemesiyle yapmak yeterli olmayacaktır. Para politikalarının ve üretim-sanayi-ihracat politikalarının yeniden yapılandırılması lazım.

‘Piyasalar geçici bir rahatlık içinde’
Gülay Elif Girgin / Şeker Yatırım Başekonomist
Babacan Fed’in varlık alımlarını önümüzdeki dönemde azaltmaya başlayacağını hatırlatıyor.
Şu anda ABD’de bütçe sorunu nedeniyle Fed’in varlık alımlarını azaltmaya başlamasının ötelenmesi piyasalarda geçici bir rahatlama yarattı. Dolar geriledi. Şu anda tüm gelişmekte olan piyasalara para girişi var. Ama bu geçici bir durum. 2014 yılı ortasında veya sonuna doğru piyasalar yeniden Fed’in varlık alımlarını azaltma ihtimalini konuşacak. Küresel piyasalardaki dolar arzı azalacak ki bu durum tüm gelişmekte olan ülke paralarını etkileyeceği gibi TL’de de baskı kuracak.
TL’nin mayıs sonu-eylül ortasındaki psikolojik seviye olan 2’nin üzerini test etmesi uzak bir ihtimal değildir. Burada vatandaşlara ve özellikle özel sektöre şu an piyasalardaki rehavete aldanmadan ‘ayağınızı yorganınıza göre uzatın’ mesajı veriliyor Babacan tarafından.

 ‘Vatandaş tepkisini ithal otoda gösterdi’
Gökhan Uskuay / Global Menkul Stratejist
Fed bilançosunu gelecek dönemde daraltacak. Bilançonun daralması ile birlikte gereğinden fazla olan arzı azalacak. Dolar faizi yükselecek. Dolar elde tutmanın getirisi artınca, dolar kıtlaşmış olacak.
Vatandaş aslında kur artışları yansımadan ithal otoda rekor kırdırarak ilk tepkisini gösterdi. Ayrıca döviz mevduatların toplam mevduatta payı yüzde 3 arttı. Aynı zamanda yerliler açık pozisyonlarını kapattı. Tüketici, yatırımcı ve üretici gerekli reaksiyonu göstermiş oldu.
Fed toplam bilanço büyüklüğü 3.8 trilyon dolar son bir yılda 966 milyar dolar mortgage ve devlet tahvili aldı. 2014 yılında almayacak ve vadeleri dolan menkul kıymetler ile bilanço küçülecek. Sadece çekilmesi olarak bakmamak lazım. Varlık alımının sonlandırılması bile ucuz likiditenin sonu anlamını taşıyor.