Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Eylül Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu'nda, eylül ayında tüketici fiyatları yıllık enflasyonunun yüzde 7,88'e gerilediği ve Para Politikası Kurulu (PPK) Toplantı Özeti'nde de vurgulandığı üzere yıllık enflasyonun işlenmemiş gıda ve enerji fiyatları kaynaklı olarak azalışını sürdürdüğü ifade edildi.
TCMB Eylül Ayı Fiyat Gelişmeleri Raporu'nda, eylül ayında tüketici fiyatları yıllık enflasyonunun yüzde 7,88'e gerilediği ve PPK Toplantı Özeti'nde de vurgulandığı üzere yıllık enflasyonun işlenmemiş gıda ve enerji fiyatları kaynaklı olarak azalışını sürdürdüğü ifade edildi.
Türk Lirası'ndaki değer kaybının yansımaları ile temel enflasyon göstergelerinin ise yükseldiği belirtilen raporda, enflasyondaki düşüşün gelecek dönemde de süreceğinin öngörüldüğü bildirildi.
Rapora göre, eylül ayında tüketici fiyatları yüzde 0,77 oranında arttı ve yıllık enflasyon yüzde 7,88'e geriledi. Bu dönemde ÖKTG-H ve ÖKTG-I endekslerinin yıllık artış oranı önceki aya kıyasla sırasıyla 0,50 ve 0,59 puan artarak yüzde 7,29 ve yüzde 6,96 oldu.
Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya kıyasla gıda ve enerji gruplarının katkısı sırasıyla 0,38 ve 0,17 puan azalırken temel mal grubunun katkısı 0,29 puan arttı. Hizmet gruplarının katkısında ise bir önceki aya kıyasla belirgin bir değişim gözlenmedi.
"Temel mal fiyatlarının yıllık enflasyonundaki yükselişte döviz kuru gelişmelerinin gecikmeli etkileri belirleyici oldu"
Hizmet fiyatları eylül ayında yüzde 0,90 oranında artarken grup yıllık enflasyonu sınırlı bir artış göstererek yüzde 8,22'ye yükseldi. Lokanta-otel ve ulaştırma gruplarında önceki aya kıyasla yatay seyreden yıllık enflasyon kira grubunda kademeli artış eğilimini sürdürdü. Bu dönemde hizmet grubu fiyatlarındaki artışta özel üniversite ücretleri etkili oldu. Mevsimsellikten arındırılmış veriler hizmet enflasyonundaki ana eğilimin yüksek seyrini koruduğuna işaret etti.
Temel mal grubu yıllık enflasyonu eylül ayında 1,16 puanlık artışla yüzde 5,74'e yükseldi. Bu artışta, büyük ölçüde Türk Lirası'ndaki değer kaybının etkilerini içeren dayanıklı tüketim malları grubu belirleyici oldu. Grup fiyatlarında temmuz ayından itibaren gözlenen artış eğilimi paralelinde yıllık enflasyon yüzde 5,92'ye yükselirken, grup detayında otomobil ve beyaz eşya fiyatlarındaki belirgin artışlar dikkati çekti. Giyim grubu fiyatları ise eylül ayında mevsimsel ortalamaların altında geriledi. Sonuç olarak temel mal fiyatlarının yıllık enflasyonundaki yükselişte döviz kuru gelişmelerinin gecikmeli etkileri belirleyici oldu.
Eylül ayında enerji fiyatları yüzde 1,38 oranında arttı. Bu gelişmede büyük ölçüde Türk Lirası'ndaki değer kaybı sonucunda sırasıyla yüzde 2,82 ile yüzde 4,68 oranında artan yurt içi akaryakıt ve tüp gaz fiyatları etkili oldu. Bu doğrultuda enerji grubu yıllık enflasyonu özellikle tüp gaz ve akaryakıt fiyatlarındaki baz etkisiyle 1,12 puan azalarak yüzde 8,04 olarak gerçekleşti.
Gıda ve alkolsüz içecekler grubunda yıllık enflasyon 1,52 puanlık azalışla yüzde 8,73'e geriledi. Grup fiyatlarındaki gerilemede işlenmemiş gıda fiyatları belirleyici oldu. İşlenmemiş gıda fiyat gelişmelerinde ise taze meyve ve beyaz et fiyatlarındaki azalışlar etkili oldu. Sonuç olarak, işlenmemiş gıda grubu yıllık enflasyonu eylül ayında 3,85 puan azalarak yüzde 9,02 'ye geriledi. İşlenmiş gıda fiyatları bu dönemde yüzde 1,07 oranında arttı ve grup yıllık enflasyonu yüzde 8,48'ye yükseldi. Ekmek ve tahıllar alt grubunda yıllık enflasyon gerileme eğilimini sürdürürken diğer işlenmiş gıda ürünleri fiyatları ise et ile peynir ve diğer süt ürünleri fiyatları kaynaklı olarak yükseldi.
ÜFE
Eylül ayında üretici fiyatları yüzde 0,88 oranında arttı ve grup yıllık enflasyonu yüzde 6,23'e geriledi. Bu dönemde imalat sanayi fiyatları yüzde 1,48 ile belirgin bir artış gösterirken tarım fiyatlarındaki yüzde 2,78 oranındaki düşüş üretici fiyatlarındaki yükselişi sınırladı. Tarım grubunda bitkisel ürünler ile meyve ve sebze fiyatları yüzde 4,18 oranında azalırken canlı hayvan fiyatları ise yüzde 2,03 oranında arttı.
Son dönemde Türk Lirası'nda gözlenen değer kaybının etkileri imalat sanayi genelinde hissedilmeye devam etti. Eylül ayında tekstil, kağıt ve kağıt ürünleri ile petrol ürünleri imalat fiyatlarında belirgin artışlar gözlendi. Bu dönemde petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının yıllık artış oranı ise önceki aya kıyasla sınırlı bir yükselişe yüzde 6,79 oldu.
MIGS sınıflamasına göre incelendiğinde, eylül ayında bütün gruplarda artış gözlenirken en belirgin yükseliş ara malı, sermaye malları ve dayanıklı tüketim malları gruplarında gerçekleşti. Ara malı fiyatlarındaki artışta demir, çelik ve demir alaşımları fiyatları ile plastik ürün fiyatları ve tekstil ipliği fiyatları etkili oldu.
Sermaye malları fiyat artışında diğer özel amaçlı yapı malzemeleri ve motorlu taşıtlar fiyatları belirleyici olurken dayanıklı tüketim mallarında en belirgin artış mücevherat ve mobilya fiyatlarında gerçekleşti. Dayanıksız tüketim malları fiyatları ise diğer gıda maddeleri fiyatları ve işlenmiş taze meyve-sebze fiyatları kaynaklı olarak artmış ancak bu yükselişi et ve et ürünleri fiyatlarındaki yüzde 3,18 oranındaki düşüş sınırladı. Sonuç olarak, imalat sanayi yıllık enflasyonu geçen aya göre 0,57 puan artarak yüzde 6,66 olarak gerçekleşti.