Yazdır
MasterCard ve Boğaziçi Üniversitesi Ekonomi ve Ekonometri Merkezi “Türkiye’de Nakit ve Kart Ödemelerinin Karşılaştırmalı Maliyeti Raporu”nu açıkladı.
MasterCard ve Boğaziçi Üniversitesi tarafından yapılan “Türkiye’de Nakit ve Kart Ödemelerinin Karşılaştırmalı Maliyeti” raporuna göre, nakit kullanmanın Türkiye ekonomisine sosyal maliyeti 2012 yılı için 4 milyar 719 milyon TL. Bu rakamın 365 milyon TL’si Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB), 1.6 milyar TL’si bankalar tarafından karşılanıyor. Rapora göre, kart kullanımının sosyal maliyeti ise, 960 milyon TL. Avrupa’da da durum farklı değil. Geçtiğimiz aylarda Almanya’da gerçekleştirilen çalışmada, nakit kullanmanın Alman ekonomisine maliyetinin 12.5 milyar Euro olduğunu belirledi.
Bugün Safir Seyir Terası’nda düzenlenen basın toplantısında, raporla ilgili bilgi veren MasterCard Güney Doğu Avrupa Genel Müdürü Mete Güney, “Tüm dünyada nakitsiz yaşam konusunda önemli adımlar atılıyor. MasterCard olarak nakitsiz yaşamın desteklenmesi için sürekli yeni teknolojiler ve hayatı kolaylaştıran yeni ödeme çözümleri üzerinde çalışıyoruz. Temassız ve mobil ödeme gibi hızlı, esnek ve güvenli ödeme araçlarımız yanında alternatif kart seçenekleri, tüketicileri olduğu kadar perakende sektörünü ve e-ticareti de olumlu yönde etkiliyor. Birçok çalışma gösteriyor ki, nakdin maliyeti ülkeler ve ilgili sektörler için bir sorun. Araştırmalar, nakit kullanmanın ülkelere maliyetinin ciddi boyutlara ulaştığını gösteriyor. Bu değerlendirmeyi Türkiye özelinde ortaya koymak için Boğaziçi Üniversitesi ile çok değerli bir çalışma hazırladık. İlgili kuruluşlara ipuçları vereceğini ve yol haritası olacağını düşünüyoruz” dedi.
Boğaziçi Üniversitesi Ekonomi Bölümü Başkanı Prof. Dr. Refik Erzan ise “Banka ve kredi kartları, dijital ödemeler ve e-ticaret verimlilik artışı ve kayıt dışı ekonomiyi kayıt altına almak yoluyla ekonomiye çok önemli katkılar yapıyor. Bu raporun amacı bu katkıyı hesaplayıp gözler önüne sermek” dedi.
Kart kullanımı artarak devam ederse, 2015’e kadar Türkiye’nin kazancı 43 milyar TL
Raporda, kart kullanımıyla birlikte, GSYİH’de % 0.27 civarında bir etkinlik artışı ve kayıtdışı ekonominin kayıt altına alınmasının getireceği % 1.4’lük ek bir katkı hesaplanmaktadır. Buna ek olarak, 2013, 2014 ve 2015 yılları için nakit kullanımının tamamen ortadan kalktığı durumda, kayıtdışı ekonomide sağlanacak küçülme ile birlikte, büyüme oranının yaklaşık 0.25 artacağı belirtilmiştir. Böylece, kart kullanımının Türkiye ekonomisine 2015 yılına kadar yaklaşık 43 milyar TL’lik bir katkı sağlaması beklenmektedir.
100 TL’lik harcama nakit yerine kartla yapılınca kazanç 67 kuruş
Raporda, 100 TL nakit kullanımının maliyeti 71, kart kullanımının maliyeti ise 29 kuruş olarak belirtiliyor. Yani nakit yerine kart kullanıldığında, kullanım başına 42 kuruşluk bir kazanç elde ediliyor. Kart kullanımının GSYİH’nin yıllık büyüme hızını 0.25 düzeyinde artıracağı göz önünde bulundurularak 25 kuruşluk ek gelir de buradan ilave ediliyor. Böylece, nakit yerine kredi kartı kullanıldığında elde edilecek toplam kazanç 67 kuruş oluyor. Buna ek olarak, tüketimin tamamının kartla yapılması durumunda, kayıt dışı ekonominin büyük ölçüde kayıt altına alınacağını varsayılıyor ve 100 TL’de ayrıca 140 kuruşluk ek gelir elde edileceği gösteriliyor. Tüketimin nakitten dijitale geçmesi ile ilk yıl 100 lira harcamada toplam 2 lira tasarruf ediliyor. Takip eden yıllarda bu tasarruf 67 kuruş olarak tekrarlanıyor.
Nakit kullanmanın Türkiye ekonomisine maliyeti 4 milyar 719 milyon TL
TCMB bilançosuna göre, 2012 yılı için banknot tabı maliyeti 30 milyon TL civarında. Bu rakama personel giderleri, vergi resim harçları ve sosyal giderler de eklendiğinde ulaşılan rakam 365 milyon TL oluyor. Bu rakam, toplam para arzının yüzde 0.61’ine denk geliyor. Konu bankalar olunca, gider kalemlerinden bir tanesi 53 kuruş olan ATM sisteminde işlem başı maliyet. Kartlarla yapılan tüm nakit çekim adedi düşünüldüğünde, 500 milyon TL’lik bir maliyet ortaya çıkıyor. Buna, bankaların nakit dağıtım ve lojistik maliyetleri de eklendiğinde, nakit para taşımanın bankalara maliyetinin 1.8 milyar TL olduğu görülüyor. Tüketiciler de nakit para kullanarak, başka banka ATM’sini kullanma maliyetine (yaklaşık 225 milyon TL) likit para taşıma maliyeti, en yakın ATM’ye gidiş ve nakit para kasasında geçen zaman maliyeti de eklendiğinde, toplamda 715 milyon TL’lik bir yükün altına giriyorlar.
Nakit kullanımının getirdiği sahte para kullanım riski: 54 milyon TL
Nakit para kullananlara özel bir farklı maliyet kalemi ise, nakit para kullanımının getirdiği sahte para kullanma riski. Rapora göre, tüketicilere ya da perakendecilere yansıyan sahte para kullanım riski 54 milyon TL’yi buluyor.
Kart kullanmanın maliyeti çok daha düşük: 960 milyon TL
Kart kullanımının bankalara olan maliyeti 420 milyon TL. Kart kullanımının tüketicilere olan maliyetinin önemli bir bölümü zaman nedeniyle oluşan maliyet. Kart kullanımı sırasında ve kart borcu ödeme sırasında oluşan zaman maliyeti ise 540 milyon TL.
Kartla tapılan tüketimde 10 puanlık artış, Kayıt dışı ekonominin GSYİH’ye oranını 3.3 puan düşürüyor
Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde kart kullanımının nakit kullanımına göre getireceği avantajlar arasında ekonomiyi kayıt altına almak da yer alıyor. Türkiye’de tüketim harcamalarının yüzde 33’ünün kartla yapıldığını göz önüne alarak, tüm harcamaların kart ile yapıldığı yani kartla yapılan harcamaların yaklaşık 3 katına çıktığı varsayıldığında, bu artışın kayıt dışı ekonomide yaratacağı küçülme yaklaşık 20 puan. Başka bir deyişle, kart kullanımında yaşanacak 10 puanlık bir artış, kayıt dışı ekonominin GSYİH’ye oranında 3.3 puanlık azalmaya neden oluyor.
Türkiye’de kart kullanım oranı 10 yılda büyük artış gösterdi
Rapora göre, 1991 yılında 6 milyon olan banka kartı sayısı, 2012 yılında yaklaşık 15 katına çıkarak 90 milyon seviyesine ulaştı. Kredi kartları da aynı şekilde, 1991 yılında 76 bin seviyesinde iken, 2012’ye gelindiğinde 50 milyona yükseldi. Kredi kartları ile yapılan toplam işlem adet ve tutarı da benzer bir artış yaşadı.
BKM (Bankalararası Kart Merkezi) verilerine göre, 2012 yılında, ATM’lerden yerli banka kartlarıyla 867 milyon adet işlemle yaklaşık 294 milyar TL nakit para çekildi. Yerli banka kartlarıyla yapılan alışveriş de 436 milyonun üzerinde işlemle 16.2 milyar TL’ye ulaştı. Yerli kredi kartı kullanarak ATM sisteminden yapılan nakit çekim miktarı, yaklaşık 88.4 milyon adet işlemle 28.3 milyar TL oldu. Yine kredi kartlarıyla, toplamda 2.3 milyarı aşan işlemle, 326.5 milyar TL tüketim harcaması yapıldı.
2012’de toplam tüketim harcamalarının yüzde 33’ü kartlarla yapıldı
2012 yılı için toplam tüketim harcamalarının 992 milyar TL olduğu göz önüne alındığında, banka ve kredi kartlarıyla yapılan tüketim harcamalarının, toplam tüketim harcamaları içerisindeki oranı yüzde 33’e ulaşıyor. Bu rakamın 2002 yılında yüzde 10’un, 2007 yılında yüzde 20’nin altında olduğu düşünüldüğünde, tüketim harcamalarında kartlı ödemelerin payının 10 yıl içinde 3 katına çıktığı görülüyor.