Bugün dünya genelinde 300 milyon ton et tüketiliyor. Dünya Tarım Örgütü’ne göre, et tüketimi 2050 yılında 500 milyon tonun üzerine çıkacak. Bir hamburger üretmek için 50 galon su harcanıyor. Bir hamburger üretmek için harcanan enerji ise 7 iPad üretmek için harcanan enerjiye dek geliyor. Hollandalı bilim insanı Mark Post geçtiğimiz ağustos ayında Londra’da, laboratuvar ortamında geliştirilen ilk eti tadarak, tüm dünyada büyük bir etki yarattı.
Laboratuvar ortamında inek kök hücrelerinden elde edilen 142 gramlık etin üretimi altı hafta sürdü. Bu etin maliyeti ise 250 bin euro oldu. Yapay ortamda elde edilen etin 10 ila 20 sene içinde masalarımıza geleceği tahmin ediliyor.
Her ne kadar Mark Post, yapay ortamda üretilen et fikrini, gıdanın geleceğine yönelik bir devrim olarak nitelendirse de, bu düşünceyi geliştirmiş olan tek isim değil. 2011 yılında kurulan ABD’li şirket Modern Meadow tarafından geliştirilen 3D teknolojisi ile, et ve deri üretimi mümkün. Modern Meadow tarafından geliştirilen teknoloji, Mark Post ile aynı prensibe dayanıyor. Bir hayvandan alınan kök hücreler, kas ve yağ üretmek üzere özel olarak geliştiriliyor. Elde edilen hücreler daha sonra, 3D yazıcının mürekkep haznesine yerleştiriliyor. Yazıcı da bu hücreleri bir araya getirerek et parçasını üretiyor.
Fizikçi Gabor Forbacs ve oğlu Andras Forbacs tarafından geliştirilen bu teknoloji, finansal olarak, PayPal’ın kurucularından Peter Thiel tarafından destekleniyor. Et üreticisi biliminsanlarına göre, bu şekilde üretilen et ticarileştirilebildiği taktirde, dünya genelindeki artan et talebini karşılayabilir.
Laboratuar ortamında yetiştirilen et konusunda, biliminsanları arasında fikir ayrılıkları mevcut. Yapay et üretimi şu an için Hollanda ve ABD’de oldukça yaygın. Hedef bir an önce sanayi üretimine geçmek. Ama bunun için en azından 20 sene gerekiyor. Uzmanlara göre, gelişmekte olan ülkelerde, etin yerini alabilen ve protein açısından oldukça yüksek değerlere sahip ürünler mevcut. Öte yandan gündeme gelen soru şu: “Neden et olmayan, ama ete benzeyen bir şey için bu kadar çok para verelim?” Dünya genelinde doğal ürünlere yönelik artan ilgi, laboratuar ortamında yetiştirilen ve doğallıkla alakası olmayan bu yeni etin şansını da oldukça düşürüyor.
Böcek daha hızlı yükseliyor
Yapay et konusundaki fikir ayrılıkları ve teknolojik gelişmeler bir yana dursun; böceklerin yeni et kaynağı olarak yükselişi devam ediyor. Örneğin Fransa’da böceklerden elde edilen et çeşitlerinin market satışı çoktan başladı. Bütün ya da toz şeklinde böcekler, protein ve beslenme değeri yüksek ürünler olarak değerlendiriliyor. Dünya Tarım Örgütü de, böceğin gelecekte masalarımızın en değerli besini olacağını savunuyor.
Bir diğer alternatif et çubukları
Et alanında son günlerde gündeme gelen bir diğer alternatif de, et çubukları. Fransa’da bulunan Et Teknik Merkezi Adiv, dana ya da tavuk etini, kuru meyveler için kullanılan teknoloji ile kurutuyor. Et çubukları önce şekerli bir karışıma batırılarak kurutuluyor; daha sonrasında pastörize ediliyor ve ince çubuklar halinde kesiliyor. İlk başlarda ABD ordusu için geliştirilen bu ürün, yakın bir zamanda marketlerde satışa sunulacak.
(Didem Eryar ÜNLÜ/Dünya)