Türkiye ekonomisi için ciddi bir riske dikkat çekiyor Güngör Hoca; "Döviz girişini başlatamazsak bu ekonomi kilitlenir" diyor. Milliyet'teki yazısında Güngör Uras, mayıs ayından itibaren "saadet zincirinin" koptuğunu vurguluyor.
Usta ekonomist Uras; sorunu, nedenlerini ortaya koyduktan sonra çözümü de yine satır aralarında veriyor;
Temmuz ayında cari açık 5.78 milyar dolar olurken sermaye hareketi ile net döviz girişi de gerçekleşmedi, hatta çıkış oldu. Türkiye’den net 764 milyon dolar çıkarken temmuz ayındaki döviz açığı 6.5 milyar dolara ulaştı Temmuz ayında cari açık (döviz açığı) 5.78 milyar dolar oldu. Cari açık mayısta 7.4 milyar dolar, haziranda 4.6 milyar dolar idi.
Cari açık, belli dönemde ülkenin olağan döviz gelirleri ile olağan döviz giderleri arasındaki farktan oluşur. Olağan döviz gelirleri ile olağan döviz giderlerinin ana kalemleri ithalat geliri ile ihracat harcamasıdır. İhracatı büyütemediğimiz, ithalatı kısamadığımız sürece bu açık sorunundan kurtulamayız.
Cari açık hesabı yapılırken, ithalat ile ihracat arasındaki farka “mal dengesi” adı veriliyor. Mal dengesi (FOB olarak hesaplanan ithalat ile ihracat arasındaki fark) mayısta 8.0 milyar dolardı. Haziranda 6.9 milyar dolara indi ama, temmuzda yine 8.0 milyar dolar oldu.
Açık aynı, döviz gelmiyor
Demek ki ekonominin frenlenmesine, küresel krizin rüzgârına, döviz fiyatlarındaki artışa rağmen, bizim ekonominin çarkının dönmesi, her ay 6 milyar dolar dolayında bir döviz açığı vermek ile mümkün olabiliyor.
Mayıs ayına kadar aylık açıkları, aylık sermaye hareketi (doğrudan yabancı sermaye + portföy yatırımı + döviz kredisi girişleri ile) kapatıyorduk. Hatta, açıktan fazla döviz girişi oluyordu. Bu nedenle döviz fiyatı artmıyor, fazla döviz de rezervlere ekleniyordu. Mayıs ayında sihir bozuldu. Açık aynı açık. Döviz girişi kesildi.
Gökten döviz yağdı
Mayıs ayında 7.4 milyar dolarlık açığa karşılık sermaye hareketi ile net 692 milyon dolar döviz girdi. Haziran ayında 4.6 milyar dolar açığa karşı net döviz girişi 3.4 milyar dolar oldu.
Temmuzda işler daha da kötüleşti. Açık 5.7 milyar dolarken, sermaye hareketiyle de net giriş gerçekleşemezken, çıkış oldu. Net 764 milyon dolar çıktı. Temmuz ayı döviz açığı 6.5 milyar dolara ulaştı.
Bizde normal sermaye hareketi yanında bir de nereden geldiği nereye gittiği belli olmayan döviz hareketimiz vardır.
Rezerv yiyoruz
Ama bir gerçek var. Mayıstan bu yana cari açığı her ay rezervleri yiyerek kapatıyoruz. Cari açık sorunu bugünün sorunu değil. Bugüne kadar daha büyük aylık açıkları kapatabilecek ölçüde döviz girişi olduğu için cari açık dert edilmiyordu. Ama mayıstan bu yana “dert”... Hem de büyük dert... Çünkü döviz girişi kesildi... Döviz girişini başlatamaz isek bu ekonomi kilitlenir. Cari açığı kısa sürede büyük ölçüde küçültme şansımız yok. Onun içindir ki, döviz girişini başlatmaya mecburuz.
Evet, küresel piyasalardaki değişim döviz girişini olumsuz etkiledi ama... Ya bizim hatalarımız? Yabancı, bir ülkeye döviz gönderirken, paranın getirisinden çok ana paranın güvenliğini düşünür. İçerideki huzursuzluk ortamı ile dış politikadaki yanlışlarla yabancıların göndereceği dövizlere güvenli liman olma özelliğimizi kaybediyoruz.
“Yılın ikinci 3 aylık döneminde yüzde 4.4 büyüdük. Bizden hızlı büyüyen yok... Cari açık sorunu önemli değil” havasına girmek çok çok yanlıştır. Yarın, öbür gün kredi değerlendirme kuruluşları not kırabilir, işler daha da kötüleşebilir.
Sayın büyüklerim: Lütfen bu yazıdaki tabloyu iyi okuyunuz ve sorunun önemini görerek yanlışları düzeltme erdemini gösteriniz... Mayısta nereden geldiği belli olmayan 2.6 milyar dolar döviz girişi oldu. Haziranda giriş olmadı. 1.1 milyar dolar çıkış gerçekleşti. Temmuzda ise gökten döviz yağdı. Nereden geldiği belli olmayan 4.8 milyar dolar döviz açığına yama oldu.