Şile'de, Rize'de meydana gelen hortumlar, Türkiye'nin yanı sıra Meteoroloji Genel Müdürlüğü'nün gündemine de yeni bir kavram sokacak gibi. Habertürk'ten Şükran Özçakmak'ın haberine göre, Şile'deki hortumunu medyadan öğrenen Meteoroloji Genel Müdürlüğü, fırtına uyarısına hortumu ekledi.
Uzmanlar ise iklim değişikliği nedeniyle hortumun yanı sıra yıldırım, şiddetli rüzgar ve sel gibi afetlerin sayısının şiddetlenerek artabileceğini belirterek, Türkiye'nin depremde olduğu gibi olası hortum felaketine de hazırlıksız yakalanabileceğine dikkat çekti.
Şile'de birkaç gün önce görülen hortum, Türkiye'de depremden sonra yeni bir afet korkusu yarattı. Batı Akdeniz, Doğu ve Orta Karadeniz kıyısında yaşayan vatandaşları; sel, su baskını, heyelan, taşkın ve yıldırıma karşı uyaran Meteoroloji Genel Müdürlüğü bile, Şile'de sabah saatlerinde meydana gelen hortumdan sonra saat 17.30 sıralarında yayınladığı bültenle Doğu Akdeniz'deki fırtına uyarısına olası 'hortum' riskini de ekledi.
CAN VE MAL KAYBI
İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Bölüm Başkanı ve İTÜ Afet Yönetim Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu, iklim değişikliği nedeniyle hortumların süresi ile sayısının arttırabileceğine dikkat çekerken, can ve mal kayıplarına yol açacak büyük felaketler yaşanmadan tedbir alınması için uyardı. Son dönemlerde felaketlere yol açan hortum vakalarının Türkiye'de de sık görüldüğünü belirten Prof. Kadıoğlu, hortumları oluşmadan tespit etmenin mümkün olduğunu ancak Türkiye'de böyle bir sistemin kurulu
BÜYÜYEREK ARTACAK
Karadeniz kıyılarında hortum felaketi yaşanabileceğini bir hafta öncesinden tespit ettiklerini söyleyen İTU Meteoroloji Bölümü Öğretim üyesi Prof. Dr. Orhan Şen, "Erken uyarı da önlemdir ama asıl Şehircilik Bakanlığı'nın artık, evlerin çatıları, bacaları için bir takım kriterleri değiştirmesi lazım. Geri kalmış ülkelerde olan antenler, rüzgarla çok ciddi tehdit oluşturacak" dedi.
Hortumu önceden tahmin etmenin zor olmadığını kaydederek, "Karadeniz'de deniz sıcaklığı 26 derece. Bir yanda sıcaklık nedeniyle buharlaşarak yükselen su, diğer taraftan da kuzeyden gelen bir soğuk hava kütlesi. İkisinin buluşması zaten hortumu meydana getirir. Ayrıca tent diyağramı dediğimiz ölçümler var ve hortum tahmini buradan da yapılabilir. Önemli olan, Türkiye'nin doğal afetler konusunda artık deprem deprem diye tutturmaması lazım. Doğal afetlerde ölenlerin sayısı depremden daha fazla. Hortum, sel, yıldırım gibi doğal afetlerin de ön plana alacak düzenlemeler yapılmalı. Çünkü bu doğal felaketleri artık iklim değişikliği nedeniyle daha fazla büyüyerek artacak. Hortumlar karalara doğru daha büyük şiddetle gelecek. Bahar aylarında özellikle yeryüzü sıcak ve yukardan soğuk hava geliyor ve hortum, kuvvetli rüzgar, yıldırım, sel tipi metorlojik afetleri hareketlendirecek. O zaman canımız yanmaya başlayacak. Türkiye'de hortum vakasının sayısı arttı. Bir tarafta göller bölgesi olan Elazığ, Manisa gibi bölgelerde kara hortumu, diğer yanda daha yoğun olan kıyılarımızdaki deniz hortumu. Karadeniz'de hortum karaya çıkana kadar etkisini yitiribeliyor ancak Akdeniz'de daha şiddetli yıkımlara yol açabiliyor" diye konuştu.
HORTUM ESNASINDA YAPILMASI GEREKENLER
Meteoroloji Genel Müdürlüğü, hortumla karşılaşılması halinde yapılması gerekenleri şöyle sıralıyor: Hortum gördüğünüzde suyu, elektriği ve gaz (LPG) kaynağından kesin, yanma oluşmuşsa gerekli şekilde müdahale edin.
Şiddetli şimşekle birlikte gözlenen fırtınalar bölgenizi tehdit etmeye başladığında, en son bilgi ve talimatları almak için radyo ve TV haber yayınlarını dinleyin.
Bir hortum görüldüğünde, pencereden, kapılardan ve dış duvarlardan uzakta kalın. Başınızı düşen nesnelerden ya da uçuşan döküntüden koruyun.
Evde ya da küçük bir yapıda, bodruma zemin katına ya da fırtına hücresine gidin. Eğer bodrum yoksa alt kattaki tuvalet, koridor gibi bir iç bölüme gidin. Her iki durumda da (ağır bir masa gibi) dayanıklı bir şeyin altına girin ve tehlike geçinceye kadar orada kalın.
Okulda, herhangi bir sağlık biriminde, fabrika ya da alışveris merkezinde iseniz, önceden belirlenmiş sığınak yerlerine gidin. En alt kattaki iç koridorlar genellikle en güvenilir yerlerdir.
Pencerelerden ve açık yerlerden uzak durun. Gökdelende iseniz, mümkünse en alt kattaki küçük iç odalara ya da koridorlara ulaşın. Araçta, treylerde ya da karavanda iseniz, derhal oradan çıkın ve daha dayanıklı bir yapıya gidin.
Eğer yakınlarda bir sığınak yoksa en yakın hendeğe veya bir ark (dar ve derince su kanalı) içine ellerinizle başınızı siper yaparak yüzükoyun uzanın. Araba veya diğer bir araç içinde iseniz hortumdan kaçmaya çalışmayın. Bu fırtınaların süratli ve düzensiz hareketiyle başa çıkılmaz
METEOROLOJİ: HORTUMU BASINDAN ÖĞRENİYORUZ
Mevcut radarlarla olası hortumları önceden tespit etmenin Türkiye koşullarında mümkün olmadığını kabul eden Meteoroloji Genel Müdürlüğü Analiz ve Tahminler Şube Müdürü Ahmet Uçar ise şöyle konuştu:
"Türkiye'de yılda 1-2 kez görüldüğü için ABD'deki gibi erken uyarı sistemi yok. Biz hortumu radarlarla tespit edemiyoruz ancak ancak basın-yayın yoluyla haber haline gelmesi halinde öğreniyoruz. Türkiye'nin bulunduğu coğrafya şartlarında erken uyarı sistemi yok çünkü rantabıl değildir. Hortumu oluşturan şartlar oluşmuşsa , biz şu bölgelerde hortum riski vardır diyerek bir uyarı yayınlıyoruz. Bu bir tahmindir. 10-12 dakikalık bir hortumu radarda görüp uyarsak da bir işe yaramaz. Hortum çoktan yıkıp geçmiş olur."
Karadenizdeki hortumların Akdeniz'deki kadar etkili olmadığını kaydeden Uçar, "Akdenizde kıyıya kadar gelir, kıyıda etkisini kaybeder ancak birkaç dakika içerisinde tekneleri, çatıları, binaları, ağaçları devirebilir. Nitekim Alanya, Manavgat, Antalya'da çok kez hortum meydana gelmiştir ve birkaç dakikada içerisinde yıkım yapmıştır. Türkiye'deki son yıllarda hortum sayısının iklim değişikliğine bağlı olarak eskiye oranla arttığı söylenir ancak ben teknolojiyle birlikte hortumun tespitinin artık daha rahat yapıldığı için artmış gibi göründüğüne inanıyorum. Türkiye'de son 10 yılda sıcaklık oranı 1-1.5 derece artmıştır. Sıcaklık artışı hortuma naden de olabilir" dedi.