Son haftalarda Amerikan Doları, gelişmiş ve gelişen ülke para birimleri karşısında yükseliyor.
Global finansal kriz sırasında para birimlerine duyulan güven azalmış ve yatırımcıları para birimlerinden hızla uzaklaştığı görülmüştü. Finansal krizin etkisinin zayıflayarak hüküm sürdüğü küresel piyasalarda uluslararası para niteliğindeki Amerikan Doları’nın değerlenmesinde hangi faktörler etkili oluyor? Bundan böyle de dolar değerlenmeye devam edecek mi? Dolar nereye kadar yükselebilir? Dolar 2,00 TL olur mu?
Amerika Birleşik Devletleri’nin Merkez Bankası (FED); finansal kriz sırasında Amerikan ekonomisinde olası durgunluğu aşmak için piyasaya üç etapta toplam 2 milyar doların üzerinde yüklü miktarda dolar sürdü. FED, yılbaşından beri aylık 85 milyar dolarlık tahvil geri alımlarıyla piyasalara para vermeyi sürdürüyor. Ancak, söz konusu likidite artışının Amerikan ekonomisine, beklenildiği süreç ve miktarda katkı sağlamadığı, büyük bankalar aracılığı ile sisteme verilen para, Amerikalı ünlü para sihirbazlarının eline geçtiği gözlendi.
Söz konusu paraların büyük Amerikan bankalarının fonları aracılığıyla gelişen ülke ekonomilerini fonlamaktan başka bir işe yaramadığı görüldü. FED yetkilileri Amerikan ekonomisindeki kısmî toparlanmanın verdiği cesaretle ekonomiye katkısı az olan likiditeyi azaltmak istiyor. Bunu yaparken de aylık makro ekonomik göstergelerdeki iyileşmeleri yakından takip ediyor. Yüksek likiditenin enflasyon oluşturmaması ve diğer önemli merkez bankalarının da enflasyon artışı endişesi taşımaması, paradan kaçışı engelliyor.
FED’in likiditeyi daraltmasında; büyüme, istihdam, işsizlik oranı, dış ticaret ve bütçe açığı gibi veri seti gösterge oluşturuyor. Anılan verilerdeki iyileşmeler, FED’in likiditeyi daha kısa sürede sonlandırmasına yardımcı olabilir.
Nitekim dün ABD’den açıklanan Haziran ayı Tarım Dışı İstihdam verisi 195 bin ile beklentilerin üzerinde gerçekleşti. İşsizlik verisi de yüzde 7,6 oldu. Para piyasalarında gözler yine FED’e çevrildi.
FED’in yılbaşından bu yana yapılan aylık toplantılarında anılan veri seti dikkate alınarak parasal genişlemenin 2014 yılı ortalarına kadar sonlandıracağı beklentisi oluştu. İşsizliğin aylık yüzde 7,50’ye doğru gerilemesi halinde FED, eylül toplantısında aylık tahvil geri alımlarında 20 milyar dolar azaltmaya gidebilir. ABD ekonomisindeki toparlanma mevcut düzeyde devam ederse de yılbaşında tahvil geri alımlarını sonlandırabilir.
Ayrıca, perşembe günkü Avrupa Merkez Bankası’nın faiz toplantısında faiz oranı değiştirilmezken, gelecekte de faiz oranlarının düşük tutulacağı belirtilerek faiz indirim sinyali verildi.
Bu gelişmelerle hafta başından beri 1,3000’un üzerinde seyreden Euro/dolar paritesi cuma günü 1,2806’ye kadar geriledi. Yılın geri kalan aylarında Euro/dolar 1,2500-1,2300 ve yıl sonunda da 1,2000’ler düzeyine gerileyebilir.
FED’in parasal genişlemeyi sonlandıracağı beklentisi bizden ve bize benzer diğer gelişen ülkelerden döviz çıkışını hızlandırabilir. Nitekim hafta süresinde bankalar arası piyasada oluşan döviz talebi ve parite etkisiyle dün gün sonu dolar 1,9620 TL’den işlem gördü. Merkez Bankası hafta ortasından itibaren günlük dövizdeki fiyat oynaklığını gidermek amacıyla döviz satış ihale miktarını 150 milyon dolardan 250 milyon dolara çıkardı. MB, elindeki geniş veri setiyle olası döviz talebine göre tedbirini alarak değişik enstrümanlar kullanıyor. Piyasanın ihtiyacı kadar da döviz satış ihalesi düzenliyor. Bundan böylede MB dövizde fiyat istikrarını sağlayıcı uygulamalarını sürdürecek görünüyor. Euro/dolar 1,2000’lere gerilese de yılbaşına kadarki süreçte dolar 1,8000-1,9000 TL aralığında, Euro ise 2,2500-2,2000 TL’ye gerileyebilir.