Dolar kurunda geçen hafta yaşanan ani yükseliş iç piyasada ithalata dayalı ticaret yapanları vurdu. Doların 1.80’lerde olduğu dönemde ticaret anlaşması yapanlar, doların bir anda 1.90’ı aşması nedeniyle zarara uğradı. Piyasada birçok şirketin malı elinde kalırken, ciddi bir tahsilat sorununun da zincirleme olarak pek çok tüccarı etkilediği belirtiliyor.
Dünya'dan Serkan Akıncı'nın haberine göre, dolar kurunda uzun süredir bir istikrar yaşanırken geçen hafta gelen ani yükseliş piyasada sıkıntı yarattı.
Bu sıkıntıyı sorduğumuz Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler Derneği (KOBİDER) Başkanı Nurettin Özgenç, “Doların yükselmesi hem ithalata dayalı ticaret yapanları hem de dövizle kira ödeyen herkesi etkiledi. Dolar 1.80’ler seviyesindeyken ticaret bağlantısı yapmış bir kişi doların 1.90’ın üzerine çıkmasıyla zarara uğradı. Mesela firma Çin’den ip ithal ediyorsa burada yaptığı ticaret anlaşmasının koşulları artık onun maliyetini karşılamıyor ve bu nedenle zarar görüyor” dedi.
Son bir haftada fiyat listeleri 2 kez yenilendi
Maliyet artışı şimdilerde fiyatlara yansıtılmaya çalışıyor. Perpa esnafı da dolardaki artış kaynaklı sıkıntı yaşıyor. Pek çok alıcının dolar artışı sonrası revize edilen yeni fiyatları kabul etmediğini, malı alanların ise ödemeleri geciktirdiğini belirten esnaf dolardaki artış sonrası tüm hesapları yeniden yaptıklarını anlattı. "Son bir haftada tüm fiyat listelerini iki kez güncellemek durumunda kaldık" diyen esnaf, piyasadaki tahsilat sorunun da altını çizdi. Tüm Gıda İthalatçıları Birliği (TÜGİDER) Genel Sekreteri Melahat Özkan da döviz kurundaki yükselişin, ithal malzemeyle üretilen ürünlerdeki fiyatların artması anlamına geleceğinin altını çizdi.
'Kırmızı alarma yaklaştık fiyatlar revize ediliyor'
İstanbul Ticaret Odası (İTO) Elektronik ve Telekomünikasyon Meslek Komitesi Başkanı Murat Dursun, dövizdeki yükseliş nedeniyle oluşan zararı ithalatçıların şimdilik kendi üzerine aldıklarını söyleyerek şöyle devam etti:
“Sektörde uzun zamandır döviz kuru düşüş eğiliminde olduğundan fiyatlar TL bazında veriliyordu. Bu nedenle döviz kurunun bu şekilde devam etmesi ithalatçının zararının devam etmesi anlamına gelecek. Bu maliyet artışı tüketici fiyatlarına da kısa süre içinde yansıyacak. Firmalar fiyatları revize ettiğinde geçmiş zararlarını da karşılayacak şekilde yaparlar. Artık bence ithalatçılar kırmızı alarma yaklaştı. Beklentimiz dövizin sakinleşmesi yönünde.”
Dolarla hammadde alan kredi çeken zorlanıyor
Dış piyasadaki gelişmeler ve ülkede yaşanan sorunlar nedeniyle doların tırmanışa geçtiğini hatırlatan Osmanbey Tekstilci İşadamları Derneği Başkanı Ali Ulvi Orhan ise şunları söyledi:
“Bu yükselme dolarla hammadde alan, dolar üzerinden kredi çeken firmaları etkiledi. Dolar bu seviyede kalırsa büyük bir sorun olmaz. Ama dolar bu seviyenin üzerine çıkacak olursa asıl sorun o zaman başlar. Ekonomik büyümenin olduğu dönemlere baktığımızda dövizin stabil olduğunu görüyoruz. Hazır giyim konusunda yaz döneminde herhangi bir artış olmaz. Ama hazır giyimciler malların çoğunu dolarla alıyor. Bu nedenle üretim maliyetleri artacağı için hazır giyimde enflasyon rakamları sonbahar döneminde biraz da olsa yukarı yönlü hareket edecektir.”
Kar ve zarara 12 aylık vadede bakmak gerekir
“Döviz kurundaki yükselişte kısa süreli karlar ya da zararlara bakmak yerine 12 aylık dönemde bunun yansımalarına bakılmalı” diyen Anadolu Aslanları İşadamları Derneği (ASKON) Başkanı Mustafa Koca, kısa dönemde uğranılan zarara 12 aylık süreçte bakılması durumunda, bunun minimum düzeyde kaldığının görüleceğini söyledi. Doların ancak 1.80’lerden, 2.80’lere yükselmesi durumunda sıkıntıdan bahsedilebileceğini ifade eden Koca, mevcut durumda endişe edecek bir durum olmadığını söyledi.
Dövizi olan bozdurmuyor tahsilat sıkıntısı büyüdü
Laleli Sanayici ve İş Adamları Derneği Başkanı Gıyasettin Eyyüpkoca, dövizdeki yükselişin beraberinde var olan tahsilat sıkıntısını büyüttüğünü belirterek, iyi niyetli olmayanların döviz biraz daha yükselir ümidiyle dövizini bozdurmayıp ödemelerini geciktirdiğini ifade etti. Dolardaki yükselişin ülkedeki her insanı etkilediğini bildiren Eyyüpkoca, “Döviz kurundaki yükseliş nedeniyle sipariş alırkenki fiyatlarla, siparişi teslim ederkenki fiyatlar arasındaki fark zarara yol açıyor. Biz Türkiye’de istikrara inanmıştık. Ona göre ticaret anlaşmalarımızı yapmıştık. Şimdi ise geleceği hesaplayamıyoruz. Dolardaki yükseliş memleketin ücra köşesindeki bir köyde yaşayan Ayşe teyzeyi bile etkiler” diye konuştu.
"Merkez, işadamına 'makas' desteği versin"
Dolardaki artış nedeniyle Merkez Bankası'nın sıkıntı yaşanmaması için işadamlarına makas desteği vermesi gereğine değinen Türkiye Genç İşadamları Derneği (TÜGİAD) Başkanı Ali Yücelen, “Mesela sizden doları 1.91'den alan bankaya gidip de ithalatını yaptığınız malın ödemesini yapmak üzere dolar almaya kalkınca 1.95 gibi bir makas ile karşılaşıyorsunuz. Merkez Bankası bu durumdaki işadamlarına 1.91 gibi bir fiyat uygulasa ve sadece kur farkı karından fedakarlık etse bu bile çok önemli bir destektir” dedi. Dolardaki dalgalanmanın ithalata dayalı üretim ve ticaret yapanları olumsuz etkilediğini belirten Yücelen, şunları söyledi:
“Kurlardaki oynamanın maliyetlere yansıması kaçınılmaz. Sanayici, belirli bir fiyatta mutabık kalarak sözleşmesini yaptığı bir işi tamamlamak üzere yurtdışına siparişlerini veriyor. Sipariş verdiğinde 1.80 olan dolar kuru şimdi 1.95'lere dayanmış durumda.  İşi alırken 1.80 olarak hesaplanmış bir maliyet şimdi 1.95. 1 milyon dolarlık bir işte bu 195 bin TL'ye denk geliyor.
Zaten finansman maliyetini vs. eklediğiniz zaman işadamı kar etmeden zararına iş yapmak zorunda kalacak ya da eski sisteme maliyet hesaplamalarına tahmini kur dalgalanmalarını da ekleyerek daha yüksek fiyatlar verilmesi söz konusu olacak. Bu değişimler, her yatırımcı ve üreticiye, reel sektöre büyük zarar verir. Ancak bir yanıyla da baktığınız zaman ticaret risk alma ve risk yönetme sanatıdır.”