28 Şubat sürecinde yürürlüğe konulan, Ak Parti’nin iktidara geldiği ilk yıllarda hükümetin devrilmesi için kullanıldığı iddia edilen ve ve 2010’da yürürlükten kaldırılan EMASYA protolünün yerine İçişleri Bakanlığı ile Genelkurmay Başkanlığı arasında imzalanan yeni protokole Milliyet ulaştı. Nisan ayında imzalanan 14 maddeden oluşan yeni protokole göre, askeri birlikler ancak valilerin yazılı ya da acil durumlar için sözlü çağrısı üzerine toplumsal olaylara müdahalede kullanılabilecek. Protokole göre, illerdeki jandarma birlikleri, valilerin “daimi kuvveti” sayılarak, protokol dışında tutuldu.
1997’de Genelkurmay Başkanlığı ile İçişleri Bakanlığı arasında imzalanan ve illerdeki askeri birliklerin sorumluluk bölgelerindeki olaylara talimat almaksızın doğrudan müdahale etme yetkisi veren Emniyet Asayiş Yardım Protokolü (EMASYA) hükümet tarafından 2010’da yürürlükten kaldırıldı. 18 Nisan’da imzalandı
Bunun üzerine İçişleri Bakanlığı, 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu’nun 11/D maddesinde yeni düzenleme yaptı. Geçen Nisan’da tamamlanan düzenleme, İçişleri Bakanlığı ile Genelkurmay Başkanlığı arasında imzalanan protokolle uygulamaya konuldu. İçişleri Bakanlığı Müsteşarı Seyfullah Hacımüftüoğlu ve Genelkurmay Başkanlığı Harekat Başkanı Korgeneral Erdal Öztürk’ün 18 Nisan’da imzaladığı yeni protokol ilgili kurumlara gönderildi.
Milliyet’in ulaştığı protokol, 14 maddeden oluşuyor. Protokolün yasal dayanağını 5442 sayılı İl İdaresi Yasası ile 5 Mart 2012 tarihli, 2012/2930 sayılı Bakanlar Kurulu kararı oluşturdu.
Protokolün amacı şöyle açıklandı:
“Bir veya birden fazla ilde çıkan veya çıkabilecek ya da bir ilde çıkarak komşu illere sirayet eden veya etmesi muhtemel her türlü toplumsal olay ile terör olaylarında il valilerinin askeri birlik komutanlıklarından yardım talep etmesi üzerine, aynı veya farklı askeri birlik komutanlıklarından kuvvet tahsis edilmesi durumunda iller veya kuvvetler arasında işbirliği, koordinasyon, kuvvet kaydırılması ile emir komuta ilişkilerinin usul ve esaslarını belirlemektir.”
Valiler talepte bulunacak
Protokole göre, valiler, askeri birlikten olaylara müdahale için gereken yardım talebini yazılı yapacak. Ancak gecikmesinde sakınca bulunan durumlarda sözlü yapılacak olan yardım talebi 24 saat içinde yazılı hale getirilip ilgili askeri birliğe gönderilecek. Askeri birliğin görevde kalış süresi askeri birlik komutanının görüşü alınarak vali tarafından belirlenecek.
Bakan görevlendirecek
İçişleri Bakanı, bir veya birden çok ilde çıkan olayları kontrol, kuvvet kaydırması, emir komuta ilişkileri ve diğer hususların uygulanması için bir valiyi geçici olarak görevlendirecek.
Askeri birliklerin yetkileri ne olacak?
* Valinin isteği üzerine olayları önlemek veya müdahale etmek amacıyla gelen askeri kuvvetin müstakilen görevlendirilmesi durumunda, verilen görev askeri kuvvet tarafından kendi komutanının sorumluluğu altında onun emir ve talimatlarına göre yürütecek.
* Genel kolluk kuvvetleri ile yardıma gelen askeri kuvvet arasında işbirliği ve koordinasyon, yardıma gelen askeri birliğin komutanının da görüşü alınarak vali tarafından sağlanır. Askeri birliğin belirli görevleri genel kolluk kuvvetleri ile birlikte yapması halinde komuta, sevk ve idare askeri birliklerin en kıdemli komutanınca üstlenilecek.