Gezi Parkı protestolarıyla dalgalanan piyasalarda gösterge tahvil faizlerinde de yükseliş yaşanınca hükümet cephesinden “faiz lobisi harekete geçti” şeklinde değerlendirildi. Ancak ekonomide faizden kâr edenlerin ortaya çıkmasının normal olduğunu belirten ekonomistler, faizden kâr sağlayanların toplumsal olay çıkarma gücünde olan bir lobi olmadığını, eğer böyle lobi varsa da mücadele etmek için ortamın yumuşatılması gerektiğini belirtiyor. Peki bu yüksek faiz oranları kimi nasıl etkiler..
VATANDAŞ
•Bir yatırımcının 100 TL’si ile mevcut şartlarda yüzde 5 faizli yıl sonu vadeli tahvil aldığını varsayalım.
•Faiz hala yüzde 5’se vadesinden önce tahvilini satarsa 100 TL alır.
•Faiz yüzde 7’ye çıkarsa, 100 TL’den ucuza satmak zorunda kalır.
NEDEN: Hazine’nin yeni çıkardığı tahvili alan yüzde 7 kazanacaktır ama onun tahvilini alan yüzde 5 kazanacaktır.
•Faiz yüzde 4’e düşerse 2. el piyasada vatandaşın tahvili 100 TL’den pahalıya gider
NEDEN: Yeni tahvili alan ancak yüzde 4 kazanır ama onun tahvilini alan yüzde 5 kazanır.
SONUÇ: Elinde tahvil bulunan faizin düşmesinden kâr yükselmesinden zarar eder
BANKALAR
•Faiz düşerse, maliyetleri düştüğü için kâr ederler.
•Faiz yükselirse, maliyetleri artığından kayba uğrarlar.
NEDEN: Türkiye’de mevduat ortalaması 1.5 aydır. Kredi vadesi ise 1 yıldır. Faiz yükselirse bankalar mevduatı kaçırmamak için faiz yükseltir. Geliri yükseltmek için kredi faizini aynı hızla artıramazlar çünkü vadelerin dolmasını beklerler.
SONUÇ: Bankalar faiz düşüşünden kazanç sağlar, artışından kayba uğrar.
YABANCILAR
• Elinde bono varsa vatandaşta olduğu gibi zarar eder. Faizle birlikte kur da yükseldiyse ekstra zarara uğrar. Çünkü tahvil alımı öncesi döviz bozdurup TL alırlar, tahvili satınca da TL’yi bozdurup döviz alırlar
• Yeni Hazine ihalelerinden yüksek faizle tahvil alanların kârı artar. Ancak faiz sürekli yükselişteyse onlar da zarar eder.
SONUÇ: Dışarıdaki sıcak para yüksek faize gelir, para girişinin kontrolü vergi ve Merkez Bankası müdahaleleri ile kontrol altında tutulabilir.
DEVLET (Hazine)
•Faiz yükselirse yeni borçlanmanın faizi de yükselir. Bu maliyeti artırır, Hazine zarar görür.
•Yüksek faizden tahvil alan daha yüksek kazanç elde eder. Ancak faiz sürekli yükselişteyse yani yüzde 7’den alan bir ay sonra yüzde 9 faizle karşılaşırsa o da zarar eder.
FAİZ ARTIŞININ KAZANINI KİM OLUR?
•Mevduat sahipleri faiz artışından kazançlı çıkar.
•Faizler yüksek bir noktada sabitlenir ve faiz artışı durursa tahvil alanlar da daha çok kazanır.
•Ancak kur ve enflasyon bu kazançların reele dönüşmesi açısından kritik önem taşır.
SONUÇ
•Sürekli ve ani yükselen faizin kazananı olmaz.
•Faiz yüksek bir noktada sabitlenirse kazanç artar.
•Kur ve enflasyon ise her zaman için risktir.
Yazdır