Vergi sistemi silbaştan değişiyor. Gelir Vergisi Kanunu ve Kurumlar Vergisi Kanunu birleştiriliyor. Buradaki amaç ise vergi sisteminin yalınlaştırılıp, gelirlerin daha da artırılması.
Hürriyet Gazetesi yazarı Şükrü Kızılot, yeni vergi sisteminin tüm detaylarına değiniş.
İşte Kızılot'un yazısı:
53 yaşındaki Gelir Vergisi Kanunu ile 7 yaşındaki Kurumlar Vergisi Kanunu birleştirilip, tek bir kanun haline getiriliyor.
126 asıl 83 geçici maddeden oluşan Gelir Vergisi Kanunu ile 38 maddeden oluşan Kurumlar Vergisi Kanunu basitleştirilerek, 95 maddeye indiriliyor. Yapılan düzenleme ile gelir üzerinden alınan vergilerin, toplam vergi gelirleri içindeki payı artırılmak isteniyor. Bunun içinde, başta vergi tabanının genişletilmesi, bazı imtiyazlara son verilmesi ve bir takım istisnaların kaldırılması olmak üzere, önemli değişiklikler yapılıyor.
DEĞİRMENİN SUYU NEREDEN?
Yapılan düzenlemeler arasında en önemlilerinden biri, kişinin harcamaları ile gelirleri arasında ilişki kurulmasına yönelik.
Harcaması, beyan ettiği gelirin çok üzerinde olanlara “Değirmenin suyu nereden geliyor?” anlamında sorgulama yapılması söz konusu.
Daha önce gelir vergisi kanununda yer alan ve bazı yabancı ülkelerde de uygulanan “hayat standardı esası” ve “gider esasında” benzeri sorgulamalar vardı. Ancak bu sorgulamalar, beyan edilenlerle sınırlıydı. Yeni uygulamada, Maliye’nin elindeki veri bankasından ve kartlı harcamalarından da yararlanılabilecek. “Vergi güvenlik önlemleri” olarak yapılacak düzenlemede, bazı göstergelerden hareket etmek suretiyle, vergi matrahı kavranmaya çalışılacak.
VERASET VE İNTİKAL VERGİSİ
İlk kez 2008 yılında düşünülüp, yasa tasarısı haline getirilen ancak kaldırılması gerçekleşmeyen “Veraset ve İntikal Vergisi”nin yeni yasa tasarısı ile kaldırılması öngörülüyor. Bağış ve hediyelerin, belli bir kısmının gelir vergisi kapsamında vergilendirilmesi düşünülüyor. Miras kalan gayrimenkullerin satışı veya kat karşılığı müteahhide verilmesi, öteden beri vergilendirilmiyordu. Yeni düzenlemede, elden çıkartıldığı yıla bağlı olarak, kazancın belli bir oranının vergi dışı bırakılması suretiyle “kademeli bir vergilendirme” söz konusu.
GAYRİMENKUL SATIŞINDA SÜRE
Vatandaşların, edindikleri gayrimenkulleri 5 yıl içinde elden çıkarmalarından sağladıkları kazanç “değer artışı kazancı” olarak gelir vergisine tabi tutuluyor, bu süre geçtikten sonra vergilendirilmiyordu. Yeni düzenlemede, 5 yıllık süre 10 yıla çıkartılıyor ancak süre geçtikçe, vergiden istisna edilecek kazanç tutarının oranı yükseltiliyor. Yeni yasa ile gayrimenkul rantlarının vergilendirme yelpazesi genişletiliyor.
ŞİRKET HİSSESİ SATIŞINDA İKİ YILLIK SÜRE KALKIYOR
1) Mevcut Uygulama:
Anonim şirketlerin pay senetleri (eski adıyla hisse senetleri), edinme tarihinden itibaren “iki yıl içinde” elden çıkartıldığında, sağlanan kazançlar “değer artışı kazancı” olarak yıllık beyanname ile bildirilerek vergilendiriliyor.
İki yıllık süre geçtikten sonra, sağlanan kazancın tutarı ne olursa olsun, vergilendirilmiyor.
ÖRNEK: 5 Ocak 2011 tarihinde edinilen Anonim Şirketin 500 bin liralık pay senedi, 21 Ocak 2013 tarihinde 2 milyon liraya satılmıştır. Bu durumda, “iki yıllık süre” geçtiği için, elde edilen yaklaşık 1.5 milyon lira kazanç vergilendirilmiyor.
2) Yeni Tasarı:
Yeni Tasarı, iki yıllık süreyi kaldırıyor ve yıllara göre, kazancın belli bir oranını gelir vergisine tabi tutuyor.
Buna göre, anonim şirket pay senetleri, iki yıl geçtikten sonra da elden çıkartılsa, sağlanan kazanç gelir vergisine tabi tutulacak. Ancak pay senedi ne kadar geç elden çıkartılırsa, vergi dışı bırakılan oran o kadar yüksek olacak.
Buna göre, anonim şirket pay senedi, 10 yıl sonra da satılsa vergilendirilecek.
BÜYÜKŞEHİRLERDEKİ TAKSİCİ VE MİNİBÜSCÜLER DEFTER TUTACAK
Öteden beri basit usulde vergilendirilen yani defter tutmayan, KDV mükellefi olmayan taksici ve minibüsçüler ile yük taşıyan taşıtlardan, büyükşehir belediye sınırları içinde faaliyette bulunanlar, “gerçek usulde” gelir vergisi mükellefi olacaklar. Başka bir anlatımla; defter tutacaklar, müşterilerine fiş veya fatura verecek, KDV mükellefi olacaklar. Aylık, üç aylık ve yıllık beyannameler verecekler.
ASGARİ ÜCRET YİNE VERGİ DIŞI DEĞİL
Yeni yasa tasarısı, asgari ücretin vergi dışı bırakılmasını kapsamıyor. Nedenine gelince, asgari ücretin vergi dışı bırakılmasının yaklaşık 25 milyar lira “gelir vergisi azalmasına” neden olacağı tahmin ediliyor. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın tespitlerine göre, asgari ücret aldığı bildirilen 5 milyon civarındaki ücretliden 7.3 milyar lira gelir vergisi toplanıyor.Asgari ücretin üzerindeki yaklaşık 10 milyon ücretlinin de asgari ücrete isabet eden ücret kısmının vergi dışı bırakılacağı
ve gelir vergisi tarifesindeki dilim kayması göz önüne alındığında, yaklaşık 25 milyar TL gelir vergisi azalması söz konusu. Gelir vergisinin yüzde 66’sının ücretlilerden alınması nedeniyle, daha uzun süre asgari ücretin vergi dışı bırakılması söz konusu değil.
GELİR VERGİSİ YÜZDE 10-35 ARASINDA
Yeni düzenlemede de gelir vergisindeki “artan oranlı tarife” korunuyor.En düşük oran yüzde 15, en yüksek oran da yüzde 35 olarak belirleniyor.
BASİT USULE TABİ OLANLAR DA STOPAJ YAPACAK
Basit usule tabi 700 bin civarında esnaf ve sanatkâr, mevcut yasaya göre, işyeri kirası ve diğer ödemelerden stopaj (vergi kesintisi) yapmıyor. Yeni tasarıya göre, basit usule tabi olanlara da işyeri kirası dahil, serbest meslek erbabı ve diğer ödemelerinden “stopaj yapma” zorunluluğu getiriliyor.
HUZUREVİ ÖDEMELERİ
Sahibi bulundukları konutları kiraya verenlerin, kaldıkları huzurevlerine ödedikleri oda ve yatak ücreti de kira gelirinden indirilebilecek.
BEYANNAMELER ARTIK ŞUBATTA VERİLECEK
Yıllardır Mart ayında verilen, yıllık gelir vergisi beyannameleri, Tasarının aynen yasalaşması halinde, 1-25 Şubat tarihleri arasında verilecek.
ÇALIŞMAYAN EŞE DESTEK
Ücretlilerin çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi için, asgari ücretin yüzde 15’i oranında “özel indirim” sağlanacak. Mevcut yasada bu oran yüzde 10 olarak belirlenmişti.
0-5 YAŞ GRUBUNUN KREŞ GİDERLERİNE İNDİRİM AVANTAJI
Ticari kazanç elde edenler, “0-5 yaş grubu” her bir çocuk için kreş ve gündüz bakımevi temini suretiyle katlandıkları giderin, belli bir tutara kadar olan kısmını, defterlerine gider yazabilecekler.
İşyerinde çalışanların 0-5 yaş grubu çocukları için işverence karşılanan kreş ve bakımevi giderleri de ücret olarak vergilendirilmeden, belli tutarı gider kaydedilebilecek.
GENÇLERE VERGİ İNDİRİMİ AVANTAJI
Ticari faaliyeti nedeniyle ilk kez gelir vergisine tabi olan, 18-30 yaş arasındakilerin, talepleri halinde, faaliyete başladıkları vergilendirme döneminden itibaren, “üç vergilendirme dönemi boyunca”, elde ettikleri kazancın;
• Asgari ücretin yıllık kısmına
isabet eden kısmı,
• Yüzde 15 oranı ile çarpılmak
suretiyle bulunan tutar,
• Bunların kazançları üzerinden hesaplanan vergiden mahsup edilecek.
• Mahsup edilecek tutarın fazla olması halinde, iade yapılmayacak.
Vergi indiriminden yararlanabilmek için mükellefin kendi işinde bilfiil çalışması veya bulunması gerekiyor.
İndirimden yararlanıldığı veya yararlanılabileceği süre içinde, “sahte veya kapsamı itibariyle
yanıltıcı belge” düzenlenmeme koşulu aranıyor.
LİMİTED ŞİRKET HİSSELERİNİN SATIŞINA AVANTAJ GELİYOR
Yapılan düzenleme ile limited şirket hisse satışlarındaki vergilendirme, önceki uygulamaya kıyasla yumuşatılıyor. Anonim şirketlerdeki uygulamanın aynısı, limited şirket hissesi veya ortaklık payı satışında da geçerli olacak.
KONUTUN BİR KISMINI İŞYERİ OLARAK KULLANANLAR
Oturdukları konutun bir kısmını işyeri olarak kullanan avukat, doktor, serbest muhasebeci mali müşavir, mimar, sanatçı gibi serbest meslek erbabı, bu konut için ödediği “kiranın tamamı” ile ısıtma, aydınlatma gibi giderlerini, defterlerine “gider” olarak yazabilecekler.